การประกอบสร้างมายาคติความเป็นแม่ ของ “แม่ที่เบี่ยงเบน” และ “ผู้เลี้ยงดูประหนึ่งแม่” ในละครโทรทัศน์

บทคัดย่อ

บทความนี้เป็นการวิจัยเชิงคุณภาพ เพื่อศึกษา  วิเคราะห์ และเปรียบเทียบมายาคติความเป็นแม่ในละครโทรทัศน์กับมายาคติหลักความเป็นแม่ในสังคมไทย และเพื่อศึกษาและวิเคราะห์หน้าที่ของมายาคติความเป็นแม่ในละครโทรทัศน์ เก็บรวบรวมข้อมูลจากการวิเคราะห์ตัวบทละครโทรทัศน์ที่ออกอากาศหลังข่าวภาคค่ำระหว่างปี 2555-2558  ทางสถานีโทรทัศน์สีกองทัพบกช่อง  3 5 7 ที่มีเค้าโครงเรื่องเกี่ยวกับความเป็นแม่ที่เบี่ยงเบนจากมาตรฐานกำหนดจำนวน 8 เรื่อง และจำนวนตัวละครแม่ 10 ตัวละคร

          ผลการศึกษาพบมายาคติความเป็นแม่ในละครโทรทัศน์ตอกย้ำกับมายาคติหลักของสังคมไทยคือ “แม่” คือผู้ให้กำเนิดหรือผู้เลี้ยงดู ทำหน้าที่ชี้ให้เห็นว่า การเป็นแม่ที่ไม่พร้อม จะมีผลต่อความเป็นแม่ทั้งการปฏิเสธการเป็นแม่ และผลต่อการอบรมเลี้ยงดูที่เบี่ยงเบนไปจากสังคมคาดหวัง  และทำหน้าที่กำหนดความคิดว่า ผู้หญิงควรมีความพร้อมหรือเตรียมพร้อมในการเป็นแม่ทั้งลักษณะทางจิตใจ ฐานะทางเศรษฐกิจ การศึกษา และอาชีพ  

มายาคติที่ต่อต้านคือ การปฏิเสธการเป็นแม่  โดยมายาคติทำหน้าที่ชี้ให้เห็นว่า การเป็นแม่จะทำให้หมดโอกาสที่จะมีบทบาทอื่นที่ดีกว่าในสังคม  และทำหน้าที่กำหนดความคิดว่า การปฏิเสธการเป็นแม่ แม้จะทำให้แม่มีโอกาสที่ดีขึ้นในสังคมมากกว่าบทบาทการเป็นแม่ แต่แม่ก็จะได้รับการลงโทษด้วยการมีชีวิตที่ไม่มีความสุข แต่เมื่อแม่ยอมรับและทำหน้าที่แม่ แม่ก็จะได้รับรางวัลจากการยอมรับของสังคม

มายาคติที่ท้าทายคือ แม่มีอำนาจในการกำหนดรูปแบบการอบรมเลี้ยงดูลูก โดยมายาคติทำหน้าที่ชี้ให้เห็นว่า แม่เป็นผู้ให้กำเนิดลูก ลูกเป็นสมบัติของแม่ แม่จึงมีอำนาจในการอบรมเลี้ยงดูลูกโดยไม่ต้องเป็นไปตามที่สังคมคาดหวัง  และทำหน้าที่กำหนดความคิดว่า แม่ที่อบรมเลี้ยงดูลูกเบี่ยงเบนไปจากสังคมกำหนดและคาดหวัง  แม่จะถูกลงโทษ

บทสรุปการประกอบสร้างมายาคติความเป็นในละครโทรทัศน์ แม้จะมาจากมุมมองที่หลากหลาย แต่ละครโทรทัศน์ก็ยังคงทำหน้าที่หลักในการกล่อมเกลาให้แม่มีความเป็นแม่ตามที่สังคมคาดหวัง