การศึกษาประเภทเนื้อหารายการแข่งขันชิงรางวัลทางโทรทัศน์ไทย

บทคัดย่อ

งานวิจัยครั้งนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษารายละเอียดของลักษณะ แบบแผน และแนวปฏิบัติของประเภทเนื้อหารายการแข่งขันชิงรางวัลทางโทรทัศน์ไทย แนวคิดที่ใช้ในการศึกษา ประกอบด้วยแนวคิดการจัดประเภทเนื้อหา แนวคิดรายการแข่งขันชิงรางวัลทางโทรทัศน์ และแนวคิดการผลิตรายการโทรทัศน์ เครื่องมือที่ใช้ในการศึกษาได้แก่ การวิเคราะห์เนื้อหา และการสัมภาษณ์เชิงลึกผู้ผลิตรายการ 15 คน โดยศึกษาจากรายการแข่งขันชิงรางวัลทางโทรทัศน์ไทยจำนวน 81 รายการ 

            ผลการวิจัยพบว่า ประเภทเนื้อหารายการแข่งขันชิงรางวัลทางโทรทัศน์ไทยมุ่งเน้นความบันเทิงเป็นสำคัญ มีลักษณะ แบบแผน และแนวปฏิบัติ ดังนี้ 1) รูปแบบของรายการ ได้แก่ โครงสร้างรายการประกอบด้วยขั้นตอน การแนะนำผู้เข้าแข่งขัน การชี้แจงกติกา การทำภารกิจ และการพิชิตรางวัล เนื้อหาการแข่งขันเป็นการแข่งขันทางด้านทักษะ ที่พบมากเป็นการแสดงออกเพื่อความบันเทิง มีเงื่อนไขสำคัญในการเป็นกติกาประกอบด้วย เวลา ความถูกต้อง ความสามารถ ความสำเร็จ โชคชะตา ความมีเหตุผล ความเข้ากันได้ รางวัลของรายการมีมูลค่าสูงสุดถึง 30 ล้านบาท การแข่งขันเกิดขึ้นในสถานที่ที่สร้างขึ้นเพื่อการแข่งขันโดยเฉพาะในสตูดิโอ ออกอากาศในวันเสาร์-อาทิตย์ ช่วงเวลาบ่ายถึงเย็น และมีลักษณะจบในตอน 2) ตัวละครที่สำคัญที่สุดในรายการคือ ผู้เข้าแข่งขันซึ่งมักจะเป็นประชาชนคนธรรมดา มีผู้ดำเนินรายการชายและมีผู้ช่วยดำเนินรายการเป็นหญิง กรรมการมีบทบาทที่หลากหลายนอกเหนือไปจากการตัดสิน มีผู้ชมรายการเป็นองค์ประกอบสำคัญสำหรับการแข่งขัน และมักมีตราสัญลักษณ์ของผู้สนับสนุนรายการปรากฏ 3) ลักษณะเฉพาะทางด้านภาพและเสียง ภาพที่นำมาใช้ประกอบในรายการนอกเหนือไปจากภาพการแข่งขันคือ ภาพการเสนอตัวอย่างเพื่อดึงความสนใจของผู้ชม ภาพกราฟิกเป็นภาพที่สำคัญและจำเป็นอย่างยิ่งสำหรับรายการโดยมีการใช้เสียงประกอบช่วยทำให้ภาพกราฟิกมีสีสันและดูมีชีวิตชีวายิ่งขึ้น มีการใช้เสียงบรรยายเพื่อทำหน้าที่เติมเต็มการทำหน้าที่ของผู้ดำเนินรายการและสร้างสีสันความสนุกสนาน และมีการใช้เสียงดนตรีทั้งจากวงดนตรีและเสียงดนตรีประกอบ