ปัญหาของผู้มีอำนาจจัดการแทนผู้เสียหาย ตามมาตรา 4 แห่งประมวลกฎหมายวิธีพิจารณาความอาญา

Abstract

จากการศึกษาถึงอำนาจการฟ้องคดีของผู้มีอำนาจจัดการแทนผู้เสียหายในมาตรา 4 แห่งประมวลกฎหมายวิธีพิจารณาความอาญา พบว่ามีปัญหาสำคัญ 2 ประการ ปัญหาประการแรก คือ ปัญหาของความสำคัญและความจำเป็นที่จะต้องมีบทบัญญัตินี้ เพราะหากไม่มีบทบัญญัติมาตรา 4 วรรคหนึ่ง แห่งประมวลกฎหมายวิธีพิจารณาความอาญา สิทธิในการฟ้องคดีอาญาของผู้เสียหายที่แท้จริงซึ่งสมรสแล้วและมีฐานะเป็นภริยาก็ยังคงเหมือนเดิมไม่แปรเปลี่ยนไปแต่อย่างใด ส่วนมาตรา 4 วรรคสอง แห่งประมวลกฎหมายวิธีพิจารณาความอาญา แม้ว่าวรรคนี้ ในอดีตจะเคยมีความสำคัญมาก เนื่องจากก่อนที่จะมีการมอบอำนาจให้ฟ้องคดีกันได้เช่นในปัจจุบันนี้ หญิงมีสามีไม่สามารถมอบอำนาจให้ผู้อื่นดำเนินคดีอาญาแทนตนได้เลยนอกจากสามีของตน เพราะศาลฎีกาเคยวางหลักว่าผู้เสียหายไม่สามารถมอบอำนาจให้ผู้อื่นฟ้องคดีแทนตนได้ แต่เมื่อศาลฎีกากลับหลักเดิมและวางหลักใหม่ว่า ผู้เสียหายสามารถมอบอำนาจให้ผู้อื่นฟ้องคดีแทนได้ มาตรา 4 วรรคสองก็หมดความสำคัญลงไป

ปัญหาประการที่สอง คือ บทบัญญัติมาตรา 4 แห่งประมวลกฎหมายวิธีพิจารณาความอาญาขัดต่อหลักสิทธิมนุษยชน เนื่องจากมีลักษณะของบทบัญญัติที่ไม่เสมอภาคและเป็นการเลือกปฏิบัติ เนื่องจากมาตรา 4 วรรคหนึ่ง แห่งประมวลกฎหมายวิธีพิจารณาความอาญา เป็นบทบัญญัติที่สะท้อนให้เห็นความคิดที่ไม่เท่าเทียมมาตั้งแต่แรกว่า ผู้ชายสามารถฟ้องคดีอาญาได้ด้วยตนเองอยู่แล้ว จึงไม่ต้องมีบทบัญญัติใด ๆ เพื่อรับรองหรือยืนยันว่ามีสิทธิ แต่ในทางกลับกันสำหรับผู้หญิงกลับไม่เป็นเช่นนั้น อีกทั้ง ในมาตรา 4 วรรคสอง แห่งประมวลกฎหมายวิธีพิจารณาความอาญา  ก็ให้อำนาจเฉพาะกรณีสามีเป็นผู้มีอำนาจจัดการแทนภริยาได้เท่านั้น ส่วนภริยาไม่มีอำนาจจัดการแทนสามีหากมีการกระทำความผิดต่อสามีเกิดขึ้นได้

จากผลการศึกษาข้างต้น ผู้เขียนจึงมีข้อเสนอแนะให้ยกเลิกบทบัญญัติมาตรา 4 ทั้งสองวรรค ในประมวลกฎหมายวิธีพิจารณาความอาญา อย่างไรก็ตาม หากไม่ยกเลิกบทบัญญัติมาตรา 4 วรรคสอง แห่งประมวลกฎหมายวิธีพิจารณาความอาญา ผู้เขียนขอเสนอให้แก้ไขบทบัญญัติให้เกิดความเสมอภาคและเท่าเทียม โดยให้ใช้คำว่า “คู่สมรส” แทนคำว่า “หญิงมีสามี” “หญิง” “สามี” และ”ภริยา”