มาตรการแสดงฉลากผลิตภัณฑ์อาหารดัดแปลงพันธุกรรม ศึกษาปัญหากฎหมายไทย

บทคัดย่อ

บทความนี้มีจุดมุ่งหมายเพื่อศึกษาปัญหามาตรการทางกฎหมายในการแสดงฉลากผลิตภัณฑ์อาหารดัดแปลงพันธุกรรม (Genetically  Modified  Food  : GMF.)  ของไทย โดยให้ความสำคัญถึงประโยชน์ในการคุ้มครองผู้บริโภคจากผลิตภัณฑ์อาหารที่ได้มาจากหรือมีส่วนประกอบของสิ่งมีชีวิตดัดแปลงพันธุกรรมควบคู่ไปกับการดำเนินนโยบายที่ไม่ขัดกับมาตรการการค้าเสรีในปัจจุบัน

            จากการศึกษาพบว่าประเทศไทยได้ดำเนินมาตรการแสดงฉลากผลิตภัณฑ์อาหารดัดแปลงพันธุกรรม เพื่อการคุ้มครองสิทธิการรับรู้ของผู้บริโภคตั้งแต่
ปี พ.ศ.2545 เป็นต้นมาปรากฏตามประกาศกระทรวงสาธารณสุข (ฉบับที่ 251)
เรื่องการแสดงฉลากอาหารที่ได้จากเทคนิคการดัดแปลงพันธุกรรมหรือพันธุวิศวกรรม  พ.ศ. 2545  ซึ่งประกาศกระทรวง ฯ ฉบับนี้ยังมีเนื้อหาสาระและมาตรการที่ไม่ครอบคลุมถึงผลิตภัณฑ์อาหารดัดแปลงพันธุกรรมทุกประเภท เนื่องจากกำหนดให้ใช้บังคับเฉพาะกับผลิตภัณฑ์ที่ได้จากถั่วเหลือง และข้าวโพดดัดแปลงพันธุกรรมเท่านั้น โดยต้องมีปริมาณการปนเปื้อนของสารดัดแปลงพันธุกรรมอยู่ในสามอันดับแรกของส่วน

ประกอบของผลิตภัณฑ์ และยังเป็นการกำหมดปริมาณการปนเปื้อนไว้ในอัตราที่สูงเกินไป คือ  5% ของน้ำหนักผลิตภัณฑ์จึงส่งผลให้เกิดช่องว่างทางกฎหมายที่จะใช้บังคับ
กับผลิตภัณฑ์อาหารดัดแปลงพันธุกรรมที่มีการปนเปื้อนสารพันธุกรรมในส่วนประกอบ
ที่อยู่ในลำดับที่สี่เป็นต้นไป หรือในกรณีที่มีการปนเปื้อนในปริมาณที่ต่ำกว่า 5% ของน้ำหนักผลิตภัณฑ์ ซึ่งจะส่งผลให้ผลิตภัณฑ์เหล่านั้นไม่ได้รับการติดฉลาก นอกจากนี้
ตามประกาศกระทรวง ฯ ยังมิได้มีการนิยามความหมายของ “อาหารดัดแปลงพันธุกรรม”  ว่ามีความหมายรวมถึงสิ่งใดบ้าง จึงอาจก่อเกิดความสับสนต่อผู้บริโภคได้

ดังนั้นผู้เขียนจึงได้ให้ข้อเสนอแนะ เพื่อปรับปรุงแก้ไขและกำหนดแนวทางหรือมาตรการบังคับการติดฉลากอาหารดัดแปลงพันธุกรรมให้เกิดความครอบคลุม และสอดคล้องกับมาตรการสากล  โดยการกำหนดนิยามของ “สิ่งมีชีวิตดัดแปลงพันธุกรรม” และ “อาหารดัดแปลงพันธุกรรม” ให้มีความชัดเจนสามารถเข้าใจได้ง่าย เพื่อไม่ก่อให้เกิดความสับสนแก่ผู้บริโภค และกำหนดหลักเกณฑ์การบังคับให้ติดฉลากผลิตภัณฑ์อาหารดัดแปลงพันธุกรรมในระดับที่มีการปนเปื้อนตั้งแต่ 1% ของน้ำหนักผลิตภัณฑ์ของแต่ละส่วนประกอบ  โดยกำหนดให้บังคับใช้กับผลิตภัณฑ์ที่มีส่วนประกอบของสิ่งมีชีวิตดัดแปลงพันธุกรรมชนิดอื่น นอกเหนือจากผลิตภัณฑ์ที่ได้มาจาก หรือ
มีส่วนประกอบของถั่วเหลืองและข้าวโพดดัดแปลงพันธุกรรมด้วย เนื่องจากปัจจุบันมีสิ่งมีชีวิตที่เกิดจากการดัดแปลงพันธุกรรมและถูกนำมาใช้ในกระบวนการผลิตอาหาร เพื่อจำหน่ายตามท้องตลาดจำนวนมาก และเพื่อเป็นการคุ้มครองผู้บริโภคให้ได้รับข้อมูลที่เป็นข้อเท็จจริงเกี่ยวกับผลิตภัณฑ์ที่ต้องการเลือกซื้อถึงแม้ว่าการกำหนดมาตรการที่มีลักษณะเข้มงวดมากขึ้นเช่นนี้ จะนำไปสู่การมุ่งคุ้มครองสิทธิการรับรู้ของผู้บริโภคอย่างมีประสิทธิภาพแต่ต้องมีการวางหลักเกณฑ์การปฏิบัติอย่างค่อยเป็นค่อยไป เพื่อไม่ก่อให้เกิดผลกระทบหรือต้นทุนแก่ผู้ผลิตและผู้ประกอบการมากจนเกินไป