อุบายวิธีการคลายอุปาทานตามแนวพุทธศาสนา

บทคัดย่อ

บทความวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อ 1) ศึกษาเนื้อหาสาระของอุปาทานในพุทธศาสนา 2) วิเคราะห์หลักธรรมเพื่อคลายอุปาทาน 3) เสนอแนวคิดประยุกต์อุบายวิธีการคลายอุปาทานในการดำเนินชีวิต โดยการวิจัยครั้งนี้เป็นการวิจัยเชิงเอกสาร

ผลการวิจัยพบว่า

1. อุปาทาน คือ ความยึดมั่นด้วยอำนาจกิเลส ความยึดติดจากตัณหาผูกพันเอาตัวตนเป็นที่ตั้ง หรืออุปาทาน คือความอยากเมื่อรุนแรงขึ้น สยบหมกมุ่นในสิ่งนั้น ยึดมั่นในอารมณ์ที่อยากได้ เช่น รูป รส อันน่าใคร่ น่าปรารถนา (กามุปาทาน) ความยึดมั่นในความเห็น ทฤษฏีทิฎฐิต่าง ๆ (ทิฏฐุปาทาน) ความยึดมั่นแบบแผน ความประพฤติและข้อปฏิบัติเพื่อให้ได้ในสิ่งที่ปรารถนา (สีลัพพตุปาทาน) และความยึดมั่นในตัวตน (อัตตวาทุปาทาน) ตามหลักแห่งปฏิจจสมุปบาท อุปาทานเป็นองค์หนึ่งใน 12 วงจรของปฏิจจสมุปบาท
2. หลักธรรมที่ใช้เป็นอุบายเพื่อคลายอุปาทาน เช่น การพิจารณาตามหลักอริยสัจ 4 คือหลักธรรมที่พระพุทธเจ้าตรัสรู้ อริยสัจ 4 เป็นธรรมะที่เน้นกระบวนการวิเคราะห์เพื่อมองเห็นสภาพที่เป็นอยู่ สาเหตุของปัญหานั้น นำไปสู่หนทางหรือกระบวนการแก้ไข วิเคราะห์ได้อย่างถูกวิธี มีระบบ มีระเบียบ ต่อเนื่องจากเหตุสู่ผล เชื่อมโยงกันภายใต้พื้นฐานสามารถที่จะนำไปสู่การปฏิบัติ
3. แนวทางการประยุกต์หลักธรรมตามเหตุการณ์ที่เกิดขึ้นในการดำเนินชีวิต เช่น ยามเจ็บป่วย ยามประสบความเครียด การเผชิญความผันแปรในช่วงชีวิต เป็นต้น ด้วยการเสนอหลักธรรมเป็นอุบาย เช่น การใส่ใจอย่างแยบคายมองเห็นสถานการณ์ในชีวิตยามประสบกับสิ่งไม่น่าปรารถนา การจัดการปัญหาตามหลักอริยสัจ การใช้หลักไตรลักษณ์ และหลักอริยมรรคมีองค์ 8 มาเป็นหลักการดำเนินชีวิตให้มีศักยภาพ