คนชายขอบในสารคดีของอรสม สุทธิสาคร: กรณีศึกษาอุดมการณ์ วิถีปฏิบัติทางวาทกรรมและสังคมวัฒนธรรม

บทคัดย่อ

          วัตถุประสงค์ของการศึกษาครั้งนี้เพื่อศึกษาอุดมการณ์ ตลอดจนวิถีปฏิบัติทางวาทกรรมและสังคมวัฒนธรรมของคนชายขอบในสารคดีของอรสม สุทธิสาคร โดยใช้กรอบวาทกรรมวิเคราะห์เชิงวิพากษ์ (Critical Discourse Analysis - CDA) ของแฟร์เคลาฟ์ (Fairclough)

ผลการศึกษาพบกลวิธีทางภาษาทั้งสิ้น 10 กลวิธี ได้แก่ กลวิธีการใช้คำศัพท์หรือวลี กลวิธีการใช้ประโยคเพื่อแสดงเหตุผล กลวิธีการใช้มูลบท กลวิธีการใช้อุปลักษณ์ กลวิธีการใช้สหบท กลวิธีการใช้คำแสดงทัศนภาวะ กลวิธีอ้างถึงส่วนใหญ่ กลวิธีการใช้คำถามเชิงวาทศิลป์ กลวิธีการซ้ำประโยค และกลวิธีการใช้โครงสร้างประโยคเพื่อแสดงความสัมพันธ์ ซึ่งกลวิธีทางภาษาดังกล่าวจะช่วยทำให้มองเห็นภาพอุดมการณ์คนชายขอบชัดเจนขึ้น

ผลการศึกษาวิถีปฏิบัติทางวาทกรรมและสังคมวัฒนธรรมพบว่า อุดมการณ์คนชายขอบที่สื่อสารผ่านงานเขียนในรูปแบบสารคดีมีแนวโน้มที่จะเข้าถึงคนส่วนใหญ่ได้ง่าย เนื่องด้วยรูปแบบของสารคดีที่อุดมไปด้วยข้อเท็จจริง มีวิธีการเขียนเล่าเรื่องที่น่าสนใจ มีการจัดวางรูปภาพและองค์ประกอบที่สวยงาม ตลอดจนกระบวนการตีพิมพ์ที่สามารถทำซ้ำได้ จึงทำให้วาทกรรมเผยแพร่ได้กว้างไกล อีกทั้งการเผยแพร่วาทกรรมดังกล่าวในบริบทของสังคมไทยที่ยังคงเป็นสังคมแห่งความเอื้อเฟื้อและให้อภัย ก็เป็นปัจจัยสำคัญในการกระตุ้นให้เกิดความเข้าอกเข้าใจคนชายขอบ และนำไปสู่การเปลี่ยนทัศนคติที่มีต่อคนชายขอบในที่สุด