แนวทางการอนุรักษ์และสืบสานภูมิปัญญาท้องถิ่นการขับร้องสรภัญญะทำนองอีสาน ของชาวบ้านหนองตาไก้ ตำบลสีแก้ว อำเภอเมือง จังหวัดร้อยเอ็ด

บทคัดย่อ

         บทความวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์ 1)เพื่อศึกษาแนวคิดองค์ประกอบและพัฒนาการบทขับร้อง       สรภัญญ์ที่ปรากฏในพระพุทธศาสนา 2)เพื่อศึกษาแนวทางการอนุรักษ์ สืบสานภูมิปัญญาท้องถิ่น      การขับร้องสรภัญญะทำนองอีสานของชาวบ้านหนองตาไก้ตำบลสีแก้ว อำเภอเมือง จังหวัดร้อยเอ็ด โดยเลือกศึกษาภูมิปัญญาท้องถิ่นการขับร้องสรภัญญะทำนองอีสานของชาวบ้านหนองตาไก้ ตำบลสีแก้ว  อำเภอเมือง จังหวัดร้อยเอ็ด เป็นพื้นที่ศึกษา ผู้ให้ข้อมูล ได้แก่ ปราชญ์ชาวบ้านผู้ฝึกสอนการขับร้องสรภัญญะและผู้ขับร้องสรภัญญะ เครื่องมือที่ใช้ในการวิจัย ได้แก่ แบบสัมภาษณ์แบบไม่มีโครงสร้างควบคู่กับการทำบันทึกภาคสนาม โดยผู้วิจัยใช้การศึกษาการวิเคราะห์เอกสารการสังเกตแบบมีส่วนร่วมและการสัมภาษณ์แบบเจาะลึกโดยการตรวจสอบข้อมูลแบบสามเส้า และทำการวิเคราะห์ข้อมูลเชิงคุณภาพโดยการวิเคราะห์แบบอุปนัย และการวิเคราะห์ข้อมูลแบบสร้างข้อสรุปซึ่งเป็นงานวิจัยเชิงคุณภาพโดยใช้วิธีการศึกษาเอกสารการสัมภาษณ์เชิงลึกและสนทนากลุ่ม

           ผลการศึกษาพบว่า 1)องค์ประกอบและพัฒนาการของบทขับร้องสรภัญญะมีองค์ประกอบสำคัญ 3 ประการคือ (1)ผู้แต่งกลอนสรภัญญะเป็นผู้มีประสบการณ์และมีความสามารถแต่งกลอนขับร้องสรภัญญะ (2)บทกลอนสรภัญญะ ส่วนใหญ่เป็นเรื่องราวเกี่ยวกับพระพุทธศาสนาและหลักศีลธรรมจริยธรรมนิทานชาดกวรรณคดีวรรณกรรมจารีตประเพณีไทยอีสาน (3)ผู้ขับร้องสรภัญญะหมายถึงอุบาสกอุบาสิกาหรือนักเรียนนิสิตนักศึกษาที่มีความสนใจในการขับร้องสรภัญญ์ 2)บริบทและปัญหาการอนุรักษ์พบว่าปัญหาการอนุรักษ์ภูมิปัญญาท้องถิ่นเกี่ยวกับการขับร้องสรภัญญ์นั้นสังคมปัจจุบันเปลี่ยนไปคนรุ่นใหม่เข้าวัดน้อยไม่สนใจเกี่ยวกับการขับร้องสรภัญญ์เหมือนในอดีตขาดแรงจูงใจประกอบกับชุมชนให้ความสำคัญเกี่ยวกับเรื่องนี้น้อย 3)การอนุรักษ์สืบสานภูมิปัญญาท้องถิ่นนั้นพบว่าแนวทางการขับร้องสรภัญญ์ของชาวบ้านหนองตาไก้เป็นการอนุรักษ์สืบสานภูมิปัญญาท้องถิ่นและเป็นการแสดงความเคารพความศรัทธาต่อพระรัตนตรัยมีความเชื่อมีศรัทธาต่อพระพุทธศาสนายกระดับจิตใจให้สูงขึ้นเพื่อสืบสานวัฒนธรรมท้องถิ่นอีสานการขับร้องสรภัญญ์ให้คงอยู่สืบไป