พลวัตด้านความเชื่อและพิธีกรรมเกี่ยวกับพระมหาธาตุเจดีย์วัดกลางอุดมเวทย์ ที่มีต่อผลกระทบวิถีชีวิตของประชาชนอำเภอพนมไพร จังหวัดร้อยเอ็ด

บทคัดย่อ

         บทความวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์ 1)เพื่อศึกษาความเชื่อและพิธีกรรม 2)เพื่อศึกษารูปแบบพิธีกรรมที่ปฏิบัติต่อพระมหาธาตุเจดีย์วัดกลางอุดมเวทย์ 3)เพื่อศึกษาผลกระทบจากพลวัตด้านความเชื่อและพิธีกรรมเกี่ยวกับพระมหาธาตุเจดีย์วัดกลางอุดมเวทย์ต่อวิถีชีวิตของประชาชนอำเภอพนมไพร จังหวัดร้อยเอ็ด เป็นการวิจัยเชิงคุณภาพโดยศึกษาข้อมูลจากเอกสารและการสัมภาษณ์ กลุ่มตัวอย่างที่ใช้ในการวิจัย คือ พระสงฆ์ ผู้นำชุมชน ผู้ทรงคุณวุฒิ และประชาชนทั่วไป จำนวน 215 รูป/คน และประชากรผู้ให้สัมภาษณ์ข้อมูลเชิงลึก จำนวน 12 รูป/คน เครื่องมือที่ใช้ในการวิจัย คือ แบบสัมภาษณ์ วิเคราะห์ข้อมูลจากการสัมภาษณ์โดยใช้วิธีพรรณนาวิเคราะห์

          ผลการวิจัยพบว่า 1. ความเชื่อและพิธีกรรม ประชาชนชาวอำเภอพนมไพร มีความเชื่อมั่นและศรัทธาในพระมหาธาตุเจดีย์วัดกลางอุดมเวทย์เป็นอย่างมากและที่สำคัญอีกประการหนึ่งคือประชาชนส่วนใหญ่ยังเชื่อว่าพระมหาธาตุเจดีย์มีความศักดิ์สิทธิ์ที่จะได้ปกป้องคุ้มครองลูกหลานทุกคนให้อยู่เย็นเป็นสุขและแคล้วคลาดปลอดภัยจากภัยอันตรายทั้งปวงได้ สำหรับพิธีกรรมเกี่ยวกับการบูชาพระธาตุ คือ การบวงสรวงจุดบั้งไฟถวาย พิธีกรรมดังกล่าวเมื่อได้ปฏิบัติสืบทอดกันมาจนกลายเป็นประเพณีที่จะต้องปฏิบัติเป็นประจำทุกปี 2. รูปแบบพิธีกรรมที่ปฏิบัติต่อพระมหาธาตุเจดีย์วัดกลางอุดมเวทย์ ประชาชนอำเภอพนมไพรส่วนใหญ่ ยังคงปฏิบัติกิจกรรมตามความเชื่อที่มีอยู่เหมือนเดิม ไม่ว่าจะเป็นการให้ทาน การไหว้พระ/สมาทานศีล การอุทิศส่วนบุญ/ส่วนกุศล การทำวัตร/สวดมนต์ การเจริญจิตภาวนา การเวียนเทียน  และการรับประพรมน้ำพระพุทธมนต์ เพื่อให้ได้รับความสุข สดชื่นทั้งกายและใจ 3. ผลกระทบจากพลวัตด้านความเชื่อและพิธีกรรมเกี่ยวกับพระมหาธาตุเจดีย์วัดกลางอุดมเวทย์ ต่อวิถีชีวิตของประชาชน ประชากรที่เป็นกลุ่มตัวอย่างส่วนใหญ่ให้ทัศนะค่อนข้างจะตรงกันว่า ในชุมชนมีการผลิต จำหน่าย ซื้อขาย แลกเปลี่ยน มีทุนหมุนเวียนในชุมชน, มีการประกอบธุรกิจใหม่ๆ เกิดขึ้นจริง มีนักแสวงบุญ นักท่องเที่ยว มีความเปลี่ยนแปลงอย่างรวดเร็ว มีปัญหาสังคมตามมาจริง มีสิ่งปลูกสร้างเพิ่มขึ้น ปัญหาขยะและสิ่งแวดล้อม, ขาดความเอื้อเฟื้อเกื้อกูล, ขาความสามัคคี มีความเห็นแก่ตัว มีการเอารัดเอาเปรียบ คุณค่าทางจิตใจของคนในชุมชน ส่วนใหญ่จะมุ่งไปที่การสร้างรายได้และผลประโยชน์ ศูนย์รวมทางจิตใจประชาชนคือพระมหาธาตุเจดีย์วัดกลางอุดมเวทย์ซึ่งสะท้อนมุมมองที่ประชาชนเคยปฏิบัติมาจากอดีตถึงปัจจุบัน