แนวทางการส่งเสริมการแสดงลิเกในสถาบันอุดมศึกษาเพื่ออนุรักษ์และสืบทอดภูมิปัญญาไทยเขตภาคเหนือตอนล่าง

บทคัดย่อ

         บทความวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์ 1)เพื่อศึกษาภูมิปัญญา สภาพปัญหาการอนุรักษ์และสืบทอด 2)แนวทางการส่งเสริมการแสดงลิเกในสถาบันอุดมศึกษาเพื่ออนุรักษ์และสืบทอดภูมิปัญญาไทยเขตภาคเหนือตอนล่าง เป็นงานวิจัยเชิงคุณภาพ เก็บรวบรวมข้อมูลในภาคสนามจากประชากรจากกลุ่มผู้รู้ กลุ่มผู้แสดงลิเกในสถาบันอุดมศึกษาและกลุ่มผู้เกี่ยวข้องทั่วไป จำนวน 180 คน เครื่องมือที่ใช้ในการวิจัย ได้แก่ แบบสอบถาม แบบสัมภาษณ์และการสนทนากลุ่ม วิเคราะห์ข้อมูลเชิงคุณภาพด้วยวิธีการแบบอุปนัยและนำเสนอข้อมูลวิธีพรรณนา

         ผลการวิจัยพบว่า 1. ภูมิปัญญาการแสดงลิเกที่ปรากฏในสถาบันอุดมศึกษามีจำนวน 4 ด้าน คือ ภูมิปัญญาด้านนาฏศิลป์ ภูมิปัญญาด้านคีตศิลป์ ภูมิปัญญาด้านวรรณศิลป์และภูมิปัญญาด้านความเชื่อและพิธีกรรม ภูมิปัญญาดังกล่าวเกิดขึ้นจากการเรียนรู้ การฝึกฝน และการสั่งสมประสบการณ์ตลอดจนการถ่ายทอดสืบต่อกันมาโดยยังรักษาภูมิปัญญาแบบดั้งเดิม แต่ในขณะเดียวกันก็ได้มีการปรับเปลี่ยนพัฒนาภูมิปัญญาบางอย่างเข้ากับยุคสมัยและสภาพสังคมปัจจุบัน เพื่อสร้างความสนใจให้กับผู้ชมการแสดงลิเก และเป็นการส่งเสริมอนุรักษ์และการสืบทอดการแสดงลิเกต่อไป ส่วนสภาพปัญหาพบจากผู้แสดงโดยเฉพาะพระเอกและนางเอกจะต้องมีรูปร่างหน้าตาดีกว่าผู้แสดงลิเกคนอื่นๆ เพราะเป็นจุดสร้างความสนใจให้ผู้ชมและแม่ยก การร้อง การรำจะแสดงพร้อมๆ กันแต่ปัจจุบันการรำน้อยลงเพราะใช้เวลาในการสลับด้วยเพลงลูกทุ่งตามคำขอของผู้ชม ภาษาของลิเกจะมีการดัดน้ำเสียง ดัดคำพูดให้เข้าท่วงทำนองหรือดนตรีที่ประกอบการแสดงและเวทีจะต้องเป็นเวทีที่โดดเด่นเพื่อดึงดูดความสนใจของผู้ชมการแสดงลิเก ทั้งนี้ การแสดงลิเกในสถาบันอุดมศึกษายังขาดผู้ถ่ายทอดจากคนรุ่นเก่ามีความรู้ความชำนาญในการแสดงลิเก และไม่นิยมที่จะถ่ายทอดการแสดงลิเกให้กับผู้อื่น ไม่เห็นถึงความสำคัญของการสืบทอดศิลปะการแสดงลิเกและสาเหตุอีกประการหนึ่งที่สำคัญเนื่องมาจากคนในสังคมเรื่องมีค่านิยมที่เปลี่ยนแปลงไปสนใจวัฒนธรรมตะวันตกมากยิ่งขึ้น 2. แนวทางการส่งเสริมการแสดงลิเกในสถาบันอุดมศึกษา ควรมีการเผยแพร่ศิลปวัฒนธรรมการแสดงลิเกอย่างกว้างขวางและควรมีการจัดกิจกรรมที่มีการแสดงของลิเก เพื่อให้ชุมชนตระหนักเห็นถึงความสำคัญ ความงดงามของศิลปวัฒนธรรม รณรงค์ให้มีการถ่ายทอดลิเกให้กับคนรุ่นหลัง เพื่อมิให้ลิเกหายไปจากท้องถิ่น  สถาบันอุดมศึกษาควรจัดทำหลักสูตรศิลปะการแสดงลิเกและมีการสร้างเครือข่ายการเรียนรู้ไปยังสถาบันอุดมศึกษาต่างๆ ต่อไป