กุศลธรรม: อุปลักษณ์เชิงมโนทัศน์ที่สะท้อนผ่านมุมมองของพระพรหมคุณาภรณ์

Main Article Content

กฤษฎา ศรีน้ำคำ
มุจลินทร์ ลักษณะวงษ์

บทคัดย่อ

         บทความนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อวิเคราะห์ถ้อยคำอุปลักษณ์และอุปลักษณ์เชิงมโนทัศน์เกี่ยวกับกุศลธรรมในธรรมนิพนธ์ของพระพรหมคุณาภรณ์ จาก www.book.watnyanaves.net ในหมวดธรรมนิพนธ์ที่ชาวพุทธควรรู้ จำนวน 46 เล่ม ผลการวิจัยพบว่า มีถ้อยคำอุปลักษณ์จำนวนทั้งสิ้น 62 ถ้อยคำ สามารถจำแนกเป็นอุปลักษณ์เชิงมโนทัศน์ได้ 9 ประเภท โดยอุปลักษณ์เชิงมโนทัศน์ที่มีความโดดเด่นที่สุด คือ กุศลธรรม คือ การเดินทาง รองลงมา คือ กุศลธรรม คือ การปลดพันธนาการกุศลธรรม คือ การทำความสะอาด กุศลธรรม คือ การรักษาโรค กุศลธรรม คือ การกำจัดความมืดกุศลธรรม คือ การรับประทานอาหาร กุศลธรรม คือ การดับความร้อน กุศลธรรม คือ การทำสงคราม และน้อยที่สุด คือ กุศลธรรม คือ การเพาะปลูกพืช ซึ่งอุปลักษณ์เชิงมโนทัศน์ทั้ง 9 ประเภทดังกล่าวสะท้อนให้เห็นว่าพระพรหมคุณาภรณ์มีมโนทัศน์หรือประสบการณ์เกี่ยวกับกุศลธรรมว่าเปรียบเสมือนกับกิจกรรมหรือเหตุการณ์ต่าง ๆ ทั้ง 9 อย่างที่เกิดขึ้นใกล้ตัวในชีวิตประจำวันของมนุษย์

Article Details

How to Cite
ศรีน้ำคำ ก., & ลักษณะวงษ์ ม. (2023). กุศลธรรม: อุปลักษณ์เชิงมโนทัศน์ที่สะท้อนผ่านมุมมองของพระพรหมคุณาภรณ์. วารสารมหาวิทยาลัยมหามกุฏราชวิทยาลัย วิทยาเขตร้อยเอ็ด, 12(2), 1–13. สืบค้น จาก https://so01.tci-thaijo.org/index.php/AJMBU/article/view/250895
บท
บทความวิจัย

References

กาญจนา ต้นโพธิ์. (2556). การศึกษาเชิงวิเคราะห์กลวิธีการใช้ภาษาและแนวคิดในงานประพันธ์ของพระพรหมคุณาภรณ์ (ป.อ.ปยุตฺโต). วิทยานิพนธ์ปริญญาปรัชญาดุษฎีบัณฑิต สาขาวิชาภาษาไทย. บัณฑิตวิทยาลัย : มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์.

พระครูปริยัติกิตติวิมล (กิตฺติสาโร) และคณะ. (2564). การประกอบสร้างอุปลักษณ์มโนทัศน์ในวรรณกรรมของสมเด็จพระพุทธโฆษาจารย์ (ป.อ.ปยุตฺโต). วารสารมหาจุฬานาครทรรศน์. 8(3). 15-28.

พระพรหมคุณาภรณ์ (ป.อ.ปยุตฺโต). (2527). ค่านิยมแบบพุทธ. สืบค้นเมื่อ 10 เมษายน 2564.

จาก https://www.watnyanaves.net/th/book_detail/100

พระพรหมคุณาภรณ์ (ป.อ.ปยุตฺโต). (2534). ชวนคิด-พินิจธรรม. สืบค้นเมื่อ 12 เมษายน 2564.

จาก https://www.watnyanaves.net/th/book_detail/129

พระพรหมคุณาภรณ์ (ป.อ.ปยุตฺโต). (2542). กรรม-นรกสวรรค์ สำหรับคนรุ่นใหม่. สืบค้นเมื่อ 10 เมษายน 2564. จาก https://www.watnyanaves.net/th/book_detail/15

พระพรหมคุณาภรณ์ (ป.อ.ปยุตฺโต). (2555). ไตรลักษณ์: จบโลก ถึงธรรม ด้วยรู้สามอย่างนี้. สืบค้นเมื่อ 16 เมษายน 2564. จาก https://www.watnyanaves.net/th/book_detail/ 584

พระพรหมคุณาภรณ์ (ป.อ.ปยุตฺโต). (2555). บุญ กรรม นรก-สวรรค์ เลือกกันได้ทุกคน. สืบค้นเมื่อ 10 เมษายน 2564. จาก https://www.watnyanaves.net/th/book_detail/587

พระพรหมคุณาภรณ์ (ป.อ.ปยุตฺโต). (2555). พุทธธรรม(ฉบับเดิม). สืบค้นเมื่อ 24 กุมภาพันธ์ 2564. จาก https://www.watnyanaves.net/th/book_detail/302

พระพรหมคุณาภรณ์ (ป.อ.ปยุตฺโต). (2558). มองธรรมถูกทาง มีสุขทุกที่. สืบค้นเมื่อ 19 เมษายน 2564. จาก https://www.watnyanaves.net/th/book_detail/339

พระพรหมคุณาภรณ์ (ป.อ.ปยุตฺโต). (2562). จาริกบุญ-จารึกธรรม. สืบค้นเมื่อ 12 เมษายน 2564. จาก https://www.watnyanaves.net/th/book_detail/124

มูลนิธิศึกษาและเผยแพร่พระพุทธศาสนา. (2558). กุศลธรรมที่ตรงกันข้ามกับอกุศลธรรม.

สืบค้นเมื่อ 18 กันยายน 2564. จาก https://www.dhammahome.com/webboard/ topic/26088?fbclid=IwAR2GlSBgPD7EEPjArMHVTfTV8cnlEbH-QsKR07wprusBX2 vbOON8RuQyks

ราชบัณฑิตยสถาน. (2556). พจนานุกรม ฉบับราชบัณฑิตยสถาน พ.ศ. 2554. พิมพ์ครั้งที่ 2. กรุงเทพมหานคร : ราชบัณฑิตยสถาน.

สิริมา เชียงเชาว์ไว. (2556). อุปลักษณ์เกี่ยวกับธรรมะในปาฐกถาธรรมของพุทธทาสภิกขุ.

วิทยานิพนธ์ปริญญาอักษรศาสตรดุษฎีบัณฑิต สาขาวิชาภาษาไทย. บัณฑิตวิทยาลัย : มหาวิทยาลัยศิลปากร.