การเมืองเรื่องสมณศักดิ์

บทคัดย่อ

            บทความวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์ 1)เพื่อศึกษาระบบโครงสร้างการปกครองของคณะสงฆ์ไทยในปัจจุบัน ที่พระสงฆ์ใช้เป็นแนวทางในการขอแต่งตั้งและเลื่อนสมณศักดิ์ และ 2)เพื่อศึกษากระบวนการสร้างความสัมพันธ์ของคณะสงฆ์ที่พระสงฆ์ใช้เป็นแนวทางในการขอแต่งตั้งและเลื่อนสมณศักดิ์ เป็นการวิจัยเชิงคุณภาพ เครื่องมือที่ใช้ในการวิจัยเป็นแบบสัมภาษณ์แบบเจาะลึก ผู้ให้ข้อมูลหลักจำนวน 30 รูป/คน วิเคราะห์ข้อมูลด้วยวิธีการพรรณนาวิเคราะห์

           ผลการวิจัยพบว่า 1. ระบบโครงสร้างการปกครองของคณะสงฆ์ไทยในปัจจุบัน ที่พระสงฆ์ใช้เป็นแนวทางในการขอแต่งตั้งและเลื่อนสมณศักดิ์ โดยภาพรวมตามระบบโครงสร้างอำนาจการปกครองคณะสงฆ์ไทยตามพระราชบัญญัติคณะสงฆ์ พ.ศ.2505 (ฉบับที่ 2) พ.ศ. 2535,(ฉบับที่ 3) พ.ศ. 2560, (ฉบับที่ 4) พ.ศ. 2561 ทำให้ทราบถึงการปกครองคณะสงฆ์และการดำรงตำแหน่งของพระสังฆาธิการในระดับต่างๆ เพื่อกำหนดหลักเกณฑ์คุณสมบัติพระสงฆ์ขอแต่งตั้งและเลื่อนสมณศักดิ์ทั้งกรณีปกติ และกรณีพิเศษ หรือการอาศัยอำนาจความสัมพันธ์ที่สามารถทำให้แต่งตั้งหรือเลื่อนศมณศักดิ์ โดยใช้วิธีการที่เกิดปฏิสัมพันธ์เชิงอำนาจและผลงานด้านการเผยแผ่พระพุทธศาสนา ด้านสังคมสงเคราะห์ ด้านการศึกษาโรงเรียนพระปริยัติธรรมแผนกธรรม-บาลี ที่สามารถใช้เพื่อขอสมณศักดิ์พัดยศพระสงฆ์ในปัจจุบัน 2. กระบวนการสร้างความสัมพันธ์ของคณะสงฆ์ที่พระสงฆ์ใช้เป็นแนวทางในการขอแต่งตั้งและเลื่อนสมณศักดิ์ โดยภาพรวม การสร้างความสัมพันธ์ของพระสงฆ์ผู้อยู่ใต้การปกครองเพื่อต้องการขอสมณศักดิ์นั้น ส่วนใหญ่ก็มีความสัมพันธ์ในการปกครองอยู่แล้วหรือการมีความสัมพันธ์ที่เป็นศิษย์สำนักเรียนพระปริยัติธรรมและมีครูบาอาจารย์รูปเดียวกัน รวมถึงเป็นเพื่อนมิตรสหายสมัยเรียนด้วยกันอาจจะส่งเสริมผลักดันให้การสนับสนุนเพื่อดำรงตำแหน่งการปกครองคณะสงฆ์ และการแต่งตั้งหรือเลื่อนสมณศักดิ์ที่ยศสูงขึ้นไปถือเป็นช่องทางหนึ่ง และอาจจะส่งผลต่อพระสงฆ์บางรูปที่มีการขอสมณศักดิ์