การศึกษาวิเคราะห์ความเชื่อเรื่องพญานาคตามแนวพุทธปรัชญาเถรวาทของชาวบ้านด่าน ตำบลสามแยก อำเภอเลิงนกทา จังหวัดยโสธร

บทคัดย่อ

          บทความวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์ 1)เพื่อศึกษาความเชื่อเรื่องพญานาคตามแนวพุทธปรัชญาเถรวาท 2)เพื่อศึกษาความเชื่อเรื่องพญานาคของชาวบ้านด่าน ตำบลสามแยก อำเภอเลิงนกทา จังหวัดยโสธร และ 3)เพื่อวิเคราะห์ความเชื่อเรื่องพญานาคตามแนวพุทธปรัชญาเถรวาท ของชาวบ้านด่านตำบลสามแยก อำเภอเลิงนกทา จังหวัดยโสธรเป็นวิจัยเชิงคุณภาพโดยการสัมภาษณ์ กลุ่มตัวอย่าง จำนวน 15 รูป/คน การวิเคราะห์ข้อมูลใช้วิธีการเชิงพรรณนาวิเคราะห์

           ผลการวิจัยพบว่า 1. พญานาคในพุทธศาสนาเถรวาท พบว่าพระพุทธศาสนาแยกพญานาคออกเป็น 1,024 ชนิด แบ่งเป็น 4 ตะกูล ตระกูลวิรูปักขะตระกูลเอราปักถะ ตระกูลฉัพยาปุตตะ ตระกูลกัณหาโคตมะ พญานาคแบ่งตามสถานที่เกิด ได้ 2 แบบ คือ ที่เกิดได้เฉพาะในน้ำ ที่เกิดได้เฉพาะบนบก 2. ความเชื่อเรื่องพญาของชาวบ้านด่าน พบว่าพญานาคเป็นสัตว์กึ่งเทพและมีฤทธิ์สามารถดลบันดาลสิ่งต่างๆ ให้ได้สมความปรารถนา มีการผสมผสานความเชื่อระหว่าง พุทธ-พราหมณ์-ผี เป็นที่เคารพบูชาและได้รับการยกขึ้นเป็นเจ้าพิธีกรรมต่างๆ ส่งผลให้เกิดจริยธรรมขั้นพื้นฐานในการสร้างความสามัคคีและสร้างความเป็นปึกแผ่นให้กับชุมชนเป็นอย่างดี 3. การวิเคราะห์ความเชื่อในพญานาคตามแนวพุทธปรัชญาเถรวาท ของชาวบ้านด่าน ตำบลสามแยก อำเภอเลิงนกทา จังหวัดยโสธร พบว่า ชาวบ้านด่านเชื่อในความมีอยู่ได้เป็นเหมือนเทพเจ้าและถูกยกขึ้นมาเป็นสัญลักษณ์ในการประกอบพิธีกรรมต่างๆ เพื่อจะนำไปสู่การสร้างคุณธรรมให้กับชุมชน และประเพณีพิธีกรรมได้เป็นกลวิธีนำพาชาวบ้านเข้าสู่หนทางแห่งการปฏิบัติธรรมในพระพุทธศาสนา