กระบวนการเสริมสร้างจิตสำนึกคนอยู่ร่วมกันกับป่าอย่างยั่งยืน บ้านสบป่อง ตำบลสบป่อง อำเภอปางมะผ้า จังหวัดแม่ฮ่องสอน

บทคัดย่อ

การวิจัยเชิงปฏิบัติการแบบมีส่วนร่วมนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อ 1) วิถีการดำเนินชีวิตคนอยู่ร่วมกันกับป่าในอดีตจนถึงปัจจุบันของชาวบ้านสบป่อง 2) วิเคราะห์สภาพปัญหาและข้อจำกัดในการจัดการพื้นที่ป่าบ้านสบป่อง 3) กระบวนการเสริมสร้างจิตสำนึกคนอยู่ร่วมกันกับป่าอย่างยั่งยืนโดยการมีส่วนร่วมของชุมชน ประชากรผู้ให้ข้อมูลสำคัญ จำนวน 46 รูป/คน เก็บรวบรวมข้อมูลจากแบบสังเกต แบบสัมภาษณ์ การสนทนากลุ่ม การจัดเวทีประชาคม และการอบรม  ใช้วิธีการวิเคราะห์เนื้อหา

ผลการวิจัยพบว่า 1. วิถีการดำเนินชีวิตคนอยู่ร่วมกันกับป่าในอดีตจนถึงปัจจุบันของชาวบ้านสบป่อง ดังนี้ 1) ด้านที่อยู่อาศัย ปัจจุบันเริ่มสร้างบ้านแบบสมัยใหม่ 2) ด้านอาหาร คือ (1) อาหารป่า  (2) การทำเกษตร (3) ตลาดชาวเขา 3) เครื่องนุ่งห่มด้วยสีสันสวยงาม 4) ยารักษาโรค ใช้ยาสมุนไพรและยาแผนปัจจุบัน 2. วิเคราะห์สภาพปัญหาและข้อจำกัดในการจัดการพื้นที่ป่า 1) สภาพปัญหาป่าลดลง   2) ผลกระทบ เกิดไฟป่า น้ำป่าไหลหลาก 3) ข้อจำกัดในการจัดการพื้นที่ป่า เกิดจากความยากจนและความเหลื่อมล้ำ 3. กระบวนการเสริมสร้างจิตสำนึกคนอยู่ร่วมกันกับป่าอย่างยั่งยืน โดยใช้กระบวนการ “KLIPS Model คือ กระบวนการสร้างจิตสำนึกร่วมของปราชญ์ป่า” ดังนี้ 1) K = knowledge การสร้างองค์ความรู้เรื่องป่าไม้และกฎหมาย 2) L = leadership การพัฒนาภาวะผู้นำการเปลี่ยนแปลง  3) I = innovation  เกิดนวัตกรรมจากผลผลิตปัจจัย 4 4) P = participation การมีส่วนร่วมของชาวบ้าน  5) S = Social Networks เครือข่ายทางสังคมในการจัดการป่าอย่างยั่งยืน