ผลผลิต รายได้ ต้นทุน และผลตอบแทนจากการปลูกข้าวโพดเลี้ยงสัตว์ในแหล่งปลูกที่สำคัญของประเทศไทย ปีการผลิต 2541 – 2542

Abstract

สรุป

เกษตรกรปลูกข้าวโพดในพื้นที่เฉลี่ย 45.5 ไร่ พื้นที่ปลูกขนาดใหญ่อยู่ในพื้นที่ภาคกลาง ภาคเหนือตอนล่าง และภาคตะวันออกเฉียงเหนือตอนล่าง เกษตรกรใช้ปัจจัยการผลิตสำคัญ คือ เมล็ดพันธุ์เฉลี่ย 2.7 กิโลกรัม/ไร่ ปุ๋ยเคมีเฉลี่ย 34.4 กิโลกรัม/ไร่ รวมทุกพื้นทีเกษตรกรได้ผลผลิตเฉลี่ย 585 กิโลกรัม/ไร่ ทั้งนี้การปลูกข้าวโพดในพื้นที่นาในฤดูแล้งหลังการปลูกข้าว ในปี 2542 ได้ผลผลิตสูงที่สุดเฉลี่ย 796 กิโลกรัม/ไร่ รองลงมาเป็นการปลูกในช่วงปลายฤดูฝน ซึ่งได้ผลผลิตเฉลี่ย 624 กิโลกรัม/ไร่ และ 558 กิโลกรัม/ไร่ ในปี 2541 และ 2542 ตามลำดับ ส่วนการปลูกต้นฤดูฝนได้ผลผลิตน้อยที่สุด เฉลี่ย 591 กิโลกรัม/ไร่ และ 510 กิโลกรัมต่อไร่ ในปี 2541 และ 2542 และเมื่อดูตามขนาดฟาร์ม โดยใช้มูลการผลิตในช่วงต้นฤดูฝน ปีการผลิต 2541 พบว่าฟาร์มขนาดเล็กได้ผลผลิตสูงที่สุดเฉลี่ยเท่ากับ 662 กิโลกรัม/ไร่ รองลงมาเป็นฟาร์มขนาดกลางผลผลิตเฉลี่ยเท่ากับ 608 กิโลกรัม/ไร่ และฟาร์มขนาดใหญ่ได้ผลผลิตเฉลี่ยเท่ากับ 529 กิโลกรัม/ไร่ สำหรับต้นทุนการผลิตเมื่อเปรียบเทียบการผลิตในแต่ละฤดู พบว่าการผลิตข้าวโพดในฤดูแล้งมีต้นทุนสูงที่สุด รองลงมาเป็นการผลิตในช่วงต้นฤดูฝนและปลายฤดูฝนตามลำดับ ทั้งเป็นต้นทุนที่ไม่เป็นตัวเงินอันเกิดจากการใช้แรงงานครอบครัวหรือแรงงานแลกเปลี่ยนในสัดส่วนที่สูง สำหรับการผลิตตามขนาดฟาร์ม พบว่าฟาร์มขนาดเล็กมีต้นทุนการผลิตสูงที่สุด รองลงมาเป็นฟาร์มขนาดใหญ่และขนาดกลางตามลำดับ

            สำหรับผลตอบแทนจากการปลูกข้าวโพด ผลการศึกษาชี้ให้เห็นว่าการปลูกข้าวโพดในช่วงปลายฤดูฝน ฤดูแล้งในพื้นที่นาหลังการปลูกข้าว และในฟาร์มขนาดเล็ก ให้ผลตอบแทนเฉลี่ยต่อไร่ดีกว่าการปลูกในช่วงต้นฤดูฝน ในฟาร์มขนาดกลางและขนาดใหญ่และเมื่อดูรายละเอียดการผลิตในแต่ละตำบล พบว่ามีหลายตำบลที่เกษตรกรมีต้นทุนการผลิตสูงในขณะที่ได้ผลผลิตค่อนข้างต่ำ ทำให้ขาดทุนสุทธิหรือได้กำไรจากการผลิตน้อย เช่น ในตำบล ด่านซ้าย จังหวัดเลย ตำบลพัฒนานิคม จังหวัดลพบุรี ตำบลบัววัฒนา จังหวัดเพชรบูรณ์ ตำยลห้วยบง จังหวัดนครราชสีมา สาเหตุเนื่องจากเกษตรกรเผชิญกับปัญหาฝนแล้ง/ฝนทิ้งช่วงในระยะการผลิต รวมทั้งผลจากวิธีการจัดการของเกษตรกรเอง ซึ่งหน่วยงานที่เกี่ยวข้องควรต้องมีการวางแผนแก้ไข โดยอาจเน้นการปรับปรุงพันธุ์ข้าวโพดที่ทนแล้งกว่าที่เป็นอยู่ในปัจจุบัน รวมทั้งต้องมีการให้ความรู้และการส่งเสริมเป็นพิเศษเพื่อยกระดับการผลิตในพื้นที่เหล่านี้