The Development of Symptom Management for Dyspnea Program In Muslim Elderly with Chronic Obstructive Pulmonary Disease

Main Article Content

สุนีย์ เฮะดือเระ, 6852279
กาญจ์สุนภัส บาลทิพย์, 6852279
เพลินพิศ ฐานิวัฒนานนท์, 6852279

Abstract

This developmental research aimed to  Development of Symptom Management  for Dyspnea Program In Muslim Elderly with Chronic Obstructive Pulmonary Disease .This study used brain consists of 2 core concepts to manage the symptoms of Dodd et al and the Muslim way of health care and a review of evidence. The development was divided into 2 phases, comprising the component development and


            The development of symptom management  for dyspnea program In muslim elderly with chronic obstructive pulmonary disease consists of 8 weeks 1) Symptom Management  for Dyspnea Program In Muslim Elderly with Chronic Obstructive Pulmonary Disease 2) quiline program 3) quide promotion deal for Muslim Elderly with Chronic Obstructive Pulmonary Disease.The activity carried out during a period of 8 weeks through 6 events.The content validity of the program was evaluated by 3 experts as being accurate and appropriate. Moreover, pre-testing with Muslim Elderly with Chronic Obstructive Pulmonary Disease confirm the program was simple and convenient. The Symptom Management  for Dyspnea program can be used effectively if used consistently. The efficiency and effectiveness of the program should be tested with a larger sample

Article Details

How to Cite
เฮะดือเระ ส., บาลทิพย์ ก., & ฐานิวัฒนานนท์ เ. (2018). The Development of Symptom Management for Dyspnea Program In Muslim Elderly with Chronic Obstructive Pulmonary Disease. Al-HIKMAH Journal, 8(15), 111–127. Retrieved from https://so01.tci-thaijo.org/index.php/HIKMAH/article/view/167830
Section
Research Article

References

กมล แก้วกิติณรงค์. (2552). Dyspnea: pulmonologist view point. ใน กมล แก้วกิติณรงค์, กมลวรรณ จุติวรกุล, และชุษณา สวนกระต่าย (บรรณาธิการ), Manual of medical diagnosis (หน้า 131-133). กรุงเทพมหานคร: โรงพิมพ์แห่งจุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย.
กาญจนา สุขประเสริฐ. (2551). ปัจจัยที่มีอิทธิพลต่อพฤติกรรมการจัดการภาวะหายใจลำบากเรื้อรัง ด้วยตนเองในผู้ป่วยที่เป็นโรคปอดอุดกั้นเรื้อรัง. วิทยานิพนธ์ปริญญาพยาบาลศาสตรมหาบัณฑิต สาขาการพยาบาลผู้ใหญ่ บัณฑิตวิทยาลัย มหาวิทยาลัยบูรพา, ชลบุรี.
จตุพร จักรเงิน.(2552). ผลของการฟื้นฟูสมรรถภาพปอดแบทั่วไปและแบบประยุกต์ต่อสมรรถภาพการทำงานของปอดและความสามารถในการทำกิจกรรมของผู้ป่วยปอดอุดกั้นเรื้อรัง. วิทยานิพนธ์ปริญญาพยาบาลศาสตรมหาบัณฑิต สาขาวิชาการพยาบาลผู้ใหญ่ บัณฑิตวิทยาลัยมหาวิทยาลัยเชียงใหม่, เชียงใหม่.
จันทิรา ชัยสุโกศล.(2552). ผลของโปรแกรมการส่งเสริมสมรรถนะแห่งตนและการสนับสนุนทางสังคมต่อพฤติกรรมการออกกำลังกายในผู้สูงอายุโรคปอดอุดกั้นเรื้อรัง. วิทยานิพนธ์พยาบาลศาสตรมหาบัณฑิต สาขาการพยาบาลผู้สูงอายุ มหาวิทยาลัยเชียงใหม่, เชียงใหม่.
จุฬาภรณ์ คำพานุตย์.(2550). ผลของโปรแกรมการส่งเสริมการจัดการตนเองต่อการปฏิบัติการจัดการตนเองอาการหายใจลำบาก สมรรถภาพปอด และความวิตกกังวลในผู้สูงอายุที่มีภาวะปอดอุดกั้นเรื้อรัง. วิทยานิพนธ์พยาบาลศาสตรมหาบัณฑิต สาขาการพยาบาลผู้สูงอายุ มหาวิทยาลัยบูรพา, ชลบุรี
จีราภรณ์ พรมอินทร์.(2551). ผลของโปรแกรมการจัดการกับอาการหายใจลำบากต่อการกลับเข้ารับรักษาซ้ำและความพึงพอใจในการดูแลของผู้ป่วยโรคปอดอุดกั้นเรื้อรัง โรงพยาบาลฝาง จังหวัดเชียงใหม่. วิทยานิพนธ์พยาบาลศาสตรมหาบัณฑิต สาขาวิชาการพยาบาลผู้ใหญ่, บัณฑิตวิทยาลัย มหาวิทยาลัยเชียงใหม่.
จอม สุวรรณโณ, และ จุก สุวรรณโณ. (2550). ผลของปัจจัยด้านลักษณะส่วนบุคคล ลักษณะความ
เจ็บป่วย แหล่งประโยชน์ส่วนบุคคลต่อความรุนแรงของอาการหายใจลำบากในผู้ป่วย
โรคปอดอุดกั้นเรื้อรัง. วารสารสภาการพยาบาล, 22 (2), 99-111.
จอม สุวรรณโณ, จุก สุวรรณโณ, และลัดดา จามพัฒน์. (2552). ปัจจัยด้านอาการหายใจเหนื่อยหอบ
สมรรถนะการทำงานของปอด และความสามารถในการปฏิบัติกิจวัตรประจำวันในการทำนายภาวะซึมเศร้าของผู้สูงอายุโรคปอดอุดกั้นเรื้อ. Rama Nursing Journal, 5(1), 127-140.
จุก สุวรรณโณ. (2549). ประสบการณ์อาการหายใจลำบาก การจัดการกับอาการ และผลลัพธ์ในผู้ป่วยโรคปอดอุดกั้นเรื้อรัง และปัจจัยที่เกี่ยวข้อง. วิทยานิพนธ์ปริญญาพยาบาลศาสตรมหาบัณฑิต สาขาการพยาบาลผู้ใหญ่ คณะพยาบาลศาสตร์ มหาวิทยาลัยสงขลานครินทร์, สงขลา.
ชายชาญ โพธิรัตน์.(2550). โรคปอดอุดกั้นเรื้อรัง. ใน นิธิพัฒน์ เจียรกุล (บรรณาธิการ), ตำราโรคระบบทางเดินหายใจ (พิมพ์ครั้งที่ 2, หน้า 408-443). กรุงเทพฯ: ภาพพิมพ์
ไชยรัตน์ เพิ่มพิกุล.(2540). ตำราอายุศาสตร์อาการวิทยา (พิมพ์ครั้งที่ 2). กรุงเทพมหานคร: ศุภวนิชการพิมพ์
ณัชชา กิ่งคำ.(2550). ผลของโปรแกรมการฟื้นฟูสมรรถภาพปอดต่อสมรรถภาพการทำงานของปอด ความสามารถในการออกกำลังกายอาการหายใจลำบากและความพึงพอใจในผู้ป่วยโรคปอดอุดกั้นเรื้อรังโรงพยาบาลพระยืน จังหวัดขอนแก่น. การค้นคว้าแบบอิสระพยาบาลศาสตรมหาบัณฑิต สาขาวิชาการพยาบาลผู้ใหญ่ มหาวิทยาลัยขอนแก่น, ขอนแก่น.
ดวงรัตน์ วัฒนกิจไกรเลิศ. (2541). ผลการใช้ อีเอ็มจีไบโอฟีดแบคร่วมกับการผ่อนคลายกล้ามเนื้อ
แบบโพรเกรสลิพต่อความวิตกกังวล การรับรู้สมรรถนะของตนในการควบคุมอาการหายใจลำบาก ความทนทานในการออกกำลังกาย อาการหายใจลำบาก และสมรรถภาพปอดในอุดกั้นเรื้อรัง. วิทยานิพนธ์ปริญญาพยาบาลศาสตรดุษฎีบัณฑิต บัณฑิตวิทยาลัย มหาวิทยาลัยมหิดล, กรุงเทพมหานคร.
ดวงรัตน์ วัฒนกิจไกรเลิศ.(2554). การพยาบาลผู้ป่วยโรคปอดอุดกั้นเรื้อรัง. ใน ปราณี ทู้ไพเราะ,
และคณะ (บรรณาธิการ), การพยาบาลอายุรศาสตร์ 2 (หน้า 17-43). กรุงเทพมหานคร: เอ็นพีเพรส.
ดวงรัตน์ วัฒนกิจไกรเลิศ, ละเอียด จารุสมบัติ, จารุวรรณ รัตนมงคลกุล, วิรัตน์ โพคะรัตน์ศิริ, และ เวทิส ประทุมศรี.(2553). ภาวะซึมเศร้าและปัจจัยที่มีอิทธิพลต่อภาวะซึมเศร้าในผู้สูงอายุ โรคปอดอุดกั้นเรื้อรัง. วารสารพยาบาลศาสตร์, 28(2), หน้า 67-76.
ดำรง แวอาลี.(2548). การเยียวยาจิตใจด้านอิสลาม. สมาคมจันทร์เสี้ยวการแพทย์และสาธารณสุข. (กรุงเทพมหานคร; โรงพิมพ์โอ. เอส. พริ้นติ้ง เฮ้าส์.
ทรงขวัญ ศิลารักษ์. (2542). อาการหอบเหนื่อย. ในกาญจนา จันทร์สูง, สุทธิพันธ์ จิตพิมลมาศ, วัชรา บุญสวัสดิ์ (บรรณาธิการ), อาการวิทยาทางอายุรศาสตร์ (พิมพ์ครั้งที่, หน้า 203-204). ขอนแก่น: ภาควิชาอายุรศาสตร์ มหาวิทยาลัยขอนแก่น.
ทศพล ลิ้มพิจารณ์กิจ, และครรชิต ลิขิตธนสมบัติ.(2551). อาการหายใจลำบากเฉียบพลัน. ใน ทศพล ลิ้มพิจารณ์กิจ (บรรณาธิการ), อายุรศาสตร์ฉุกเฉิน (พิมพ์ ครั้งที่ 2 หน้า 51-64). กรุงเทพมหานคร: บริษัท บียอนด์ เอ็นเตอร์ไพรซ์ จำกัด.
ทีปภา พุดปา.(2551). ผลของโปรแกรมการส่งเสริมสมรรถนะแห่งตนและการสนับสนุนทางสังคมในการออกกำลังกายต่อความสามารถในการทำหน้าที่ของร่างกายและอาการหายใจลำบากในผู้สูงอายุโรคปอดอุดกั้นเรื้อรัง. วิทยานิพนธ์พยาบาลศาสตรมหาบัณฑิต สาขาการพยาบาลผู้สูงอายุ มหาวิทยาลัยเชียงใหม่, เชียงใหม่.
ธิติภรณ์ ยอเสน. (2554). ผลของโปรแกรมสนับสนุนการจัดการตนเองต่อความสามารถในการทำหน้าที่ของร่างกาย และการหายใจลำบากในผู้สูงอายุโรคปอดอุดกั้นเรื้อรัง.วิทยานิพนธ์พยาบาลศาสตรมหาบัณฑิต สาขาการพยาบาลผู้สูงอายุ มหาวิทยาลัยเชียงใหม่, เชียงใหม่.
นวลจันทร์ พิมพ์รักษา. (2550). ผลของโปรแกรมการส่งเสริมความสามารถในการดูแลตนเองต่อพฤติกรรมการดูแลภาวะหายใจลำบากและสมรรถภาพปอดในผู้ป่วยปอดอุดกั้นเรื้อรัง. การค้นคว้าแบบอิสระพยาบาลศาสตรมหาบัณฑิต สาขาการพยาบาลผู้ใหญ่ มหาวิทยาลัยขอนแก่น, ขอนแก่น.
นภารัตน์ อมรพุฒสถาพร. (2553). ผู้ป่วยโรคปอดอุดกั้นเรื้อรัง. ใน วสันต์ สุเมธกุล และคณะ (บรรณาธิการ). ปัญหาทางอายุรศาสตร์ในเวชปฏิบัติ (พิมพ์ครั้งที่ 1, หน้า 234-352). กรุงเทพฯ: ออฟเซ็ท.
นูรีซัน กะรียอ.(2557). ผลของการใช้โปรแกรมสนับสนุนการเลิกบุหรี่ต่อพฤติกรรมการเลิกบุหรี่ในผู้สูงอายุ มุสลิมที่เป็นโรคปอดอุดกั้นเรื้อรัง. สารนิพนธ์พยาบาลศาสตรมหาบัณฑิต สาขาการพยาบาลเวชปฏิบัติชุมชน มหาวิทยาลัยสงขลานครินทร์, สงขลา.
นันธิยา ไพศาลบวรศรี. (2550). การพัฒนารูปแบบการส่งเสริมความสามารถในการจัดการภาวะหายใจลำบากเรื้อรังด้วยตนเองสำหรับผู้ป่วยโรคปอดอุดกั้นเรื้อรัง. วิทยานิพนธ์ปริญญาพยาบาลศาสตรมหาบัณฑิต สาขาวิชาการพยาบาลผู้ใหญ่ บัณฑิตวิทยาลัย มหาวิทยาลัยบูรพา, ชลบุรี.
เบญจมาศ ช่วยชู. (2551). สรีรวิทยาระบบทางเดินหายใจ. ใน นิธิพัฒน์ เจียรกุล (บรรณาธิการ), ตำราโรคระบบการหายใจ (พิมพ์ครั้งที่ 2, หน้า 20-38). กรุงเทพมหานคร: ภาพพิมพ์.
เบญจมาศ ช่วยชู. (2556). โรคปอดอุดกั้นเรื้อรัง. ใน นิธิพัฒน์ เจียรกุล (บรรณาธิการ), ตำราอายุรศาสตร์ทั่วไป (หน้า 296-317). กรุงเทพมหานคร: ภาพพิมพ์.
เบญจวรรณ์ ถิ่นเครือจีน. (2554). ผลของโปรแกรมส่งเสริมการจัดการอาการหายใจลำบากต่อความสามารถในการทำหน้าที่ของร่างกายในผู้สูงอายุโรคปอดอุดกั้นเรื้อรัง. การค้นคว้าแบบอิสระพยาบาลศาสตรมหาบัณฑิต สาขาการพยาบาลผู้สูงอายุ มหาวิทยาลัยเชียงใหม่, เชียงใหม่.
เบญจมาศ ช่วยชู. (2555). โรคปอดอุดกั้นเรื้อรัง. ใน อภิรดี ศรีวิจิตร, วันชัย เดชสมฤทธิ์ฤทัย, และ
รุ่งโรจน์ กฤตยพงษ์ (บรรณาธิการ), อายุรศาสตร์ทันยุค 2555 (หน้า 36-49). กรุงเทพมหานคร: ภาพพิมพ์.
พิมพ์ใจ คงกาล. (2551). การสนับสนุนของครอบครัว พฤติกรรมการรับประทานอาหาร ความรุนแรงของโรค และภาวะโภชนาการของผู้สูงอายุโรคปอดอุดกั้นเรื้อรัง.วิทยานิพนธ์พยาบาลศาสตรรมหาบัณฑิต สาขาการพยาบาลผู้ใหญ่ มหาวิทยาลัยสงขลานครินทร์, สงขลา.
พูนเกษม เจริญพันธ์. (2545). ลักษณะทางเวชกรรมและการวินิจฉัยในการบำบัดระบบการหายใจ
(Clinical diagnosis in respiratory care) ใน สุมาลี เกียรติบุญศรี (บรรณาธิการ), การดูแลรักษาโรคระบบทางเดินหายใจในผู้ใหญ่ “ Respiratory care in adult” (หน้า 14-19). กรุงเทพมหานคร: ห้างหุ้นส่วนจำกัดการพิมพ์.
เพ็ญนภา มะหะหมัด. (2555).การพัฒนาโปรแกรมการปรับเปลี่ยนพฤติกรรมการบริโภคอาหารและกิจกรรมทางกายสำหรับสตรีมุสลิมที่มีภาวะเมตาบอลิก. สารนิพนธ์พยาบาลศาสตรมหาบัณฑิต สาขาพยาบาลเวชปฏิบัติชมชุมชน บัณฑิตวิทยาลัย มหาวิทยาลัยสงขลานครินทร์.
ภัทราภรณ์ จุ้ยเจริญ.(2550). ปัจจัยที่มีความสัมพันธ์กับการปฏิบัติตามแผนการดูแลของผู้สูงอายุโรคปอดอุดกั้นเรื้อรังในชุมชน. วิทยานิพนธ์พยาบาลศาสตรมหาบัณฑิต สาขาการพยาบาลเวชปฏิบัติชุมชน มหาวิทยาลัยบูรพา, ชลบุรี.
มาหะมะ เมาะมูลา.(2552) การจัดบริการสุขภาพตามวิถีมุสลิม ช่วงวัยผู้ใหญ่. ใน พงค์เทพ สุธีรวุฒิและยูซูฟ นิมะ (บรรณาธิการ), การจัดบริการสุขภาพตามวิถีมุสลิม 4 ช่วงวัย: วัยเด็ก วัยรุ่น วัยผู้ใหญ่ และการดูแลระยะสุดท้าย (หน้า 21-58) ม.ป.ท.
ยูซูฟ นิมะ, และสุภัทร ฮาสุวรรณกิจ. (บรรณาธิการ). (2550). การแพทย์และการดูแลผู้ป่วยที่สอดคล้องกับวิถีมุสลิม.สงขลา. สถาบันวิจัยระบบสุขภาพภาคใต้(สวรส.ภาคใต้) มหาวิทยาลัยสงขลานครินทร์.
รจเรข พิมพาภรณ์. (2550). ผลของโปรแกรมการเรียนรู้สมรรถนะตนเอง ความวิตกกังวลและการจัดการกับอาการหายใจลำบากในผู้ป่วยโรคปอดอุดกั้นเรื้อรัง. วิทยานิพนธ์พยาบาลศาสตรมหาบัณฑิต สาขาการพยาบาลผู้ใหญ่ มหาวิทยาลัยขอนแก่น, ขอนแก่น.
รัตนา พรหมบุตร. (2550). ผลของโปรแกรมการจัดการตนเองต่อการลดอาการกำเริบเฉียบพลันของผู้ป่วยโรคปอดอุดกั้นเรื้อรังเป็นการศึกษาเพื่อศึกษาการการลดอาการกำเริบเฉียบพลันของผู้ป่วยโรคปอดอุดกั้นเรื้อรัง. วิทยานิพนธ์พยาบาลศาสตรมหาบัณฑิต สาขาการพยาบาลศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย, กรุงเทพมหานคร.
รำพรรณ์ จันทรมณี. (2552). ความสามารถของผู้ดูแลในการควบคุมโรคของผู้สูงอายุมุสลิมที่เป็นโรคปอดอุดกั้นเรื้อรัง. สารนิพนธ์พยาบาลศาสตรมหาบัณฑิต สาขาการพยาบาลเวชปฏิบัติชุมชน มหาวิทยาลัยสงขลานครินทร์, สงขลา.
วรวรรณ กิ่งแก้วก้านทอง. (2554). การดูแลผู้ป่วยโรคปอดอุดกั้นเรื้อรัง: การส่งเสริมกิจวัตร
ประจำวัน. ใน ศิริอร สินธุ และสุพัตรา บัวที (บรรณาธิการ), บทความวิชาการการศึกษา
ต่อเนื่องสาขาวิชาการพยาบาลศาสตร์ เล่มที่ 10 การพยาบาลผู้ป่วยโรคเรื้อรัง (พิมพ์ครั้งที่ 3)
(หน้า 161-171). กรุงเทพมหานคร: ศิริยอดการพิมพ์.
วรางคณา เพชรโก. (2552). ผลการส่งเสริมการจัดการกับอาการหายใจลำบากต่อการปฏิบัติกิจวัตรประจำวันในผู้ป่วยโรคปอดอุดกั้นเรื้อรังในโรงพยาบาลม่วงไข่ จังหวัดแพร่. วิทยานิพนธ์พยาบาลศาสตรมหาบัณฑิต สาขาการพยาบาลผู้ใหญ่ มหาวิทยาลัยเชียงใหม่, เชียงใหม่.
วิบูลย์ บุญสร้างสุข. (2551). อาการเจ็บหน้าอก อาการไอ และอาการหอบเหนื่อย. ใน นิธิพัฒน์
เจียรกุล (บรรณาธิการ), ตำราโรคระบบการหายใจ (พิมพ์ครั้งที่ 2, หน้า 73-77).
กรุงเทพมหานคร: ภาพพิมพ์.
วัชรา บุญสวัสดิ์. (2555). Trends in new guildeline for COPD ใน แจ่มศักดิ์ ไชยคุนา
(บรรณาธิการ), Current chest 2012 อุรเวชช์ร่วมสมัย 2555 (หน้า 59-70). กรุงเทพมหานคร: ห้างหุ้นส่วนจำกัดการพิมพ์.
วัชรา บุญสวัสดิ์. (2548). เอกสารการสอนเรื่องแนวทางการดูแลรักษาผู้ป่วยโรคปอดอุดกั้นเรื้อรัง. ภาควิชาอายุรศาสตร์ คณะแพทย์ศาสตร์ มหาวิทยาลัยขอนแก่น.
สถิติปอดอุดกั้นเรื้อรัง สำนักงานหลักประกันสุขภาพแห่งชาติ .[online]. ค้นหาเมื่อ 12 พฤศจิกายน 2557
atwww.nhco.go.th/frontend/NewsInformationDetail.aspx? newsid=Nigy.
สมจิต หนูเจิญกุล. (2541). การพยาบาลผู้ป่วยปอดอุดกั้นเรื้อรัง. ใน สมจิต หนูเจิญกุล (บรรณาธิการ), การพยาบาลอายุรศาสตร์ เล่ม 2 (พิมพ์ ครั้งที่ 13 หน้า 243-261) กรุงเทพมหานคร: ;วี. เจ. พริ้นติ้ง.
สมาคมอุรเวชเวชช์แห่งประเทศไทย. (2548). แนวทางการวินิจฉัยและรักษาโรคปอดอุดกั้นเรื้อรังในประเทศไทย. กรุงเทพฯ: สมาคมอุรเวชเวชช์แห่งประเทศไทย
สัลมา ชูอ่อน. (2554). การพัฒนาโปรแกรมการปรับเปลี่ยนพฤติกรรมการบริโภคอาหารสำหรับสตรีมุสลิมที่มีน้ำหนักเกิน. สารนิพนธ์พยาบาลศษสตรมหาบัณฑิต สาขาการพยาบาลเวชปฏิบัติชุมชน บัณฑิตวิทยาลัย มหาวิทยาลัยสงขลานครินร์, สงขลา
สังวาล ชุมภูเทพ. (2550). ปัจจัยที่เกี่ยวกับอาการกำเริบในผู้ป่วยปอดอุดกั้นเรื้อรัง โรงพยาบาลลี้ จังหวัดลำพูน.วิทยานิพนธ์ปริญญาพยาบาลศาสตรมหาบัณฑิต สาขาวิชาการพยาบาลผู้ใหญ่ มหาวิทยาลัยเชียงใหม่ เชียงใหม่.
สุขุมาภรณ์ นิลวิสุทธิ์. (2554). การพัฒนาชุดเครื่องมือการจัดการตนเองเพื่อควบคุมอาการหายใจลำบากสำหรับผู้ป่วยมุสลิมโรคปอดอุดกั้นเรื้อรัง. สารนิพนธ์พยาบาลศาสตรมหาบัณฑิต สาขาการพยาบาลเวชปฏิบัติชุมชน มหาวิทยาลัยสงขลานครินทร์, สงขลา.
สุวรรณ์ โมคภา. (2554). การจัดการอาการหายใจลำบากในผู้ป่วยโรคปอดอุดกั้นเรื้อรังในระยะที่มีอาการทางคลินิกคงที่: การพยาบาลตามหลักฐานเชิงประจักษ์. สารนิพนธ์พยาบาลศาสตรมหาบัณฑิต สาขาพยาบาลผู้ใหญ่ บัณฑิตวิทยาลัย มหาวิทยาลัยมหิดล, กรุงเทพมหานคร.
สำนักนโยบายและยุทธศาสตร์. (2558). สถิติสาธารณสุข พ.ศ. 2557. กรุงเทพมหานคร: องค์การสงเคราะห์ทหารผ่านศึก
สำนักงานหลักประกันสุขภาพแห่งชาติ. (2556). สปสช เขต 4 สระบุรีร่วมกับมหาวิทยาลัยขอนแก่น และเครือข่ายบริการสุขภาพสร้างกลไกการรักษา ป้องกันการกำเริบของโรคหืดและโรค ปอดอุดกั้นเรื้อรัง. สืบค้นเมื่อ 4 กรกฎาคม 2557, จาก http://www.nhso.go.th/ frontend/NewsInformationDetail.aspx?newsid=Njgy
อมรา ทองหงษ์, กมลชนก เทพสิทธา, และ ภาคภูมิ พิริยะอนันต์. (2556). รายงานการเฝ้าระวังโรคไม่ติดต่อ พ. ศ. 2555, 44(51), 801 – 808.
อนงค์ ประเสริฐ. (2551). ความรู้และการปฏิบัติในการดูแลผู้ป่วยเบาหวานที่สอดคล้องกับหลักศาสนาอิสลามของพยาบาลไทยพุทธ. สารนิพนธ์พยาบาลศาสตรมหาบัณฑิต สาขาการพยาบาลเวชปฏิบัติชุมชน มหาวิทยาลัยสงขลานครินทร์, สงขลา.
อาดีละห์ สะไร. (2559). ผลของโปรแกรมการบูรณาการการวางแผนจำหน่ายร่วมกับประสบการณ์อาการต่อความสามารถในการจัดการอาการและสภาวะอาการหายใจลำบากในผู้ป่วยโรคปอดอุดกั้นเรื้อรัง. วิทยานิพนธ์พยาบาลศาสตรมหาบัณฑิต สาขาการพยาบาลผู้ใหญ่ มหาวิทยาลัยสงขลานครินท์
อัชฌาณัช วังโสม. (2553). โปรแกรมการจัดการอาการหายใจลำบากร่วมกับแรงสนับสนุนของครอบครัว การหายใจลำบากคุณภาพชีวิตของผู้ป่วยปอดอุดกั้นเรื้อรัง. วิทยานิพนธ์พยาบาลศาสตรมหาบัณฑิต สาขาการพยาบาลผู้ใหญ่ มหาวิทยาลัยรังสิต, กรุงเทพ.
อัมพรพรรณ ธีรานุตร. (2542). โรคปอดอุดกั้นเรื้อรัง การดูแลตนเองและการฟื้นฟูสภาพ. ขอนแก่น: โรงพิมพ์ศิริพันธ์ออฟเซ็ท.
อมรา ทองหงษ์, กมลชนก เทพสิทธา, และ ภาคภูมิ พิริยะอนันต์. (2556) รายงานการเฝ้าระวังโรคไม่ติดต่อ พ.ศ. 2555, 44(51), 801-808.
American Thoracic Society. (2005). Epidemiology.Risk factor and natural history. Retrieved March 10, 2012, from http://www.car.ac.th
American Thoracic Society, & Europian Respiratory Society. (2004). Standards for diagnosis and management of patient with chronic obstructive pulmonary disease. Retrieved March 10, 2012, from http://www.thoracic.org/sections/copd/resources/copddoc.pdf
Barnett, M. (2006). Chronic obstructive pulmonary disease in primary care. England: John Wiley & Sons.
Boyle, A. H., & Locke, D. L. (2004). Update on chronic obstructive pulmonary disease. MEDSURG Nursing, 13(1), 42-47.
Dodd, M., & et al. (2001). Nursing theory and concept development or analysis: Advancing the science of symptom management. Journal of Advanced Nursing, 33, 668-676.
Gift, A. G. (1989). Validation of vertical visual analoque scale as a measure of clinical dyspnea. Rehabilation Nursing, 14(6), 323-325.
Global Initiative for Chronic Obstructive Lung Disease. (2007) Global strategy for the diagnosis, management and prevention of chronic obstructive pulmonary disease. Retrieved From http://www.goldcopd.org/guidelineitem.asp
Global Initiative for Chronic Obstructive Lung Disease. (2008) Global strategy for the diagnosis, management and prevention of chronic obstructive lung disease (Update 2008). Retrieved November 17, 2013, from http://www.goldcopd.org
Global Initiative for Chronic Obstructive Lung Disease. (2009) Global strategy for the diagnosis, management and prevention of chronic obstructive lung disease. From http://www.goldcopd.com
Global Initiative for Chronic Obstructive Lung Disease. (2010) Global strategy for the diagnosis, management and prevention of chronic obstructive lung disease (Update 2010). from http://www.goldcopd.org
Hopp, L., & Walker, J. (2009). Effectiveness of arm exercise on dyspnoea in patientswith chronic obstructive pulmonary disease: a systematic review. JBI Library of Systemic Review, 7(31),1352-1371.
Hunter, M. H., & King, D.E. (2001). COPD: Management of acute exacerbations and chronic stable disease. American Family Physician, 64, 603-612
Larson. P. J., et al. (1994). Model of symptom management. IMAGE: Journal of Nursing Scholarship, 26,272-278.
Larson, P. J.,Carrieri-kolman, v., Dodd, M. J., Douglas, M., Faucett, J., Froelicher, E.S., Cortner, S. R., Halliburton, P., Janson-Bjerklie, s., Lee, k. a., Talor, D., & Underwood, P. R. (1994) Model for symptom management. IMAGE: Journal of Nursing Scholarship, 26, 272-278
Solono, J. P., Gomes, B., & Higginson, I. J. (2006). A comparison of symptom prevalence in far advanced cancer, AIDS, heart disease, chronic obstructive ulmonary disease and renal disease. Journal of Pain and Symptom Management, 31, 58-69.
Thakur, N., Blanc,P. D., Julian, L. J., Yelin, E. H., Katz,P. P., Sidney,S., Carlos, I., & Mark, D. E. (2010). COPD and cognitive impairment: the role of hypoxemia and oxygen therapy. International Journal of Chronic Obstructive Pulmonary Disease, 5, 263-269.
World Health Organization. (2012). Chronic obstructive pulmonary disease (COPD). Retrieved November 17, 2013,
from http://www.who /Chronic /obstructive/ Pulmonary /disease.html.
World Health Organization. (2012). Chronic obstructive pulmonary disease (COPD).
Retrieved March 15, 2012, From http://www.who.int/mediacenter
/factsheets/fs315/en/index.html