การทบทวนและการสร้างกรอบมโนทัศน์ของสุขภาวะทางปัญญาในประชากรไทยวัยทำงาน

บทคัดย่อ

การวิจัยครั้งนี้ เป็นการศึกษาแนวคิดและองค์ประกอบของสุขภาวะทางปัญญาในคนวัยทำงานของสังคมไทย โดยใช้การวิจัยเอกสาร และใช้ระเบียบวิธีวิจัยแบบปรากฏการณ์วิทยา ซึ่งเป็นการวิจัยเชิงคุณภาพทางสังคมศาสตร์ มีเครื่องมือที่ใช้ในการวิจัยหลักคือ การวิเคราะห์เนื้อหา และการสัมภาษณ์เชิงลึก โดยสัมภาษณ์กับผู้ให้ข้อมูลที่มีประสบการณ์ด้านสุขภาวะทางปัญญา ทั้งผู้เชี่ยวชาญ และคนวัยทำงาน จำนวน 20 คน จากการคัดเลือกแบบเจาะจง และในการวิเคราะห์เนื้อหาจากเอกสารที่เกี่ยวข้อง ข้อมูลที่ได้ถูกนำมาวิเคราะห์หาคำสำคัญ หาแนวโน้มของความหมาย แล้วนำมาจัดเข้ากลุ่มของความหมายต่างๆ ผลการวิจัยพบว่า กรอบมโนทัศน์ที่เกี่ยวกับสุขภาวะทางปัญญาของคนวัยทำงานในสังคมไทย สามารถแบ่งออกได้เป็น 3 ประเด็นหลัก ได้แก่ นิยามความหมาย ตัวบ่งชี้ และปัจจัยเกื้อหนุน โดยสุขภาวะทางปัญญานั้น หมายถึง การเห็นและเข้าใจความจริงตามที่เป็น (Insight) และการสัมพันธ์เชื่อมโยงกับสิ่งที่ยิ่งใหญ่กว่า (Connectedness) ตัวบ่งชี้ ประกอบด้วย ตัวบ่งชี้เชิงพฤติกรรมและตัวบ่งชี้เชิงจิตใจ ส่วนปัจจัยเกื้อหนุน ได้แก่ ปัจจัยภายนอก (ที่เป็นการฝึกปฏิบัติ / ลงมือกระทำ) และปัจจัยภายใน (ที่เป็นการฝึกปฏิบัติของจิตใจ) นอกจากนั้นยังพบว่า กรอบมโนทัศน์ต่างๆ ที่ได้จากการสัมภาษณ์เชิงลึกในบุคคล และที่ได้จากการวิจัยเอกสาร ต่างให้แนวโน้มของเนื้อหาไปในทางเดียวกัน ผลการวิจัยทั้งหมดนี้สามารถจะนำไปใช้ในการสร้างเครื่องมือวัดสุขภาวะทางปัญญา การออกแบบชุดกิจกรรมเชิงประสบการณ์เพื่อช่วยเหลือเยียวยาคนในสังคม รวมถึงการประยุกต์ใช้ในการขับเคลื่อนเชิงนโยบายของหน่วยงานที่ทำงานภาคสังคมได้ต่อไป