โมเดลการปรับตัวสู่วิถีใหม่ผ่านการเสริมสร้างความรอบรู้ทางสุขภาพผ่านสื่อชุมชนแบบมีส่วนร่วม กลุ่มชาติพันธุ์ชุมชนโป่งสมิ จังหวัดเชียงใหม่
Article Sidebar
Main Article Content
บทคัดย่อ
ชุมชนโป่งสมิ ตำบลแม่วิน อำเภอแม่วาง จังหวัดเชียงใหม่ เป็นชุมชนชาติพันธุ์ที่มีภาษากะเหรี่ยงสะกอและวัฒนธรรมเฉพาะถิ่น ยังคงยึดถือแนวทางปฏิบัติเดิมและส่งต่อไปยังลูกหลานทั้งจารีตประเพณีและความเชื่อที่ไม่เป็นไปตามหลักการทางวิทยาศาสตร์ ในช่วงโรคระบาดโควิด 19 ชุมชนโป่งสมิไม่รับรู้ข้อมูลข่าวสารด้านสุขภาพและการปฏิบัติตนที่เหมาะสม เนื่องจากไม่สามารถเข้าถึงเทคโนโลยี และภาษาในการสื่อสาร งานวิจัยนี้จึงเสริมสร้างความรอบรู้ทางสุขภาพผ่านกระบวนการสื่อสารแบบมีส่วนร่วมของชุมชน โดยใช้การวิจัยแบบผสมผสานและแนวทางของ ADDIE Model โดยการวางแผนร่วมกับผู้นำชุมชน การอบรมตัวแทนครัวเรือน 72 ครัวเรือน ให้มีทักษะบนพื้นฐานของความรอบรู้ทางสุขภาพและการออกแบบสื่อร่วมกัน ด้วยกระบวนการดังนี้ 1) การประชุมวางแผนร่วมกับผู้นำชุมชน ตัวแทนครัวเรือน ปราชญ์ผู้เฒ่าและล่ามแปลภาษา (ปกาเกอะญอ) เพื่อเชื่อมโยงประเด็นการพัฒนาสื่อชุมชนแบบมีส่วนร่วม เพื่อสะท้อนปัญหาความเจ็บป่วยและพฤติกรรมทางสุขภาพของชุมชนโป่งสมิ 2) การถ่ายทอดความรู้เกี่ยวกับความรอบรู้ทางสุขภาพ และการจัดทำสื่อชุมชนแบบมีส่วนร่วม การจัดอบรมเชิงปฏิบัติการเพิ่มพูนทักษะและความรู้ด้วยการบรรยายผ่านโปสเตอร์ ภาพและวิดีโอภาษาไทยและภาษากระเหรี่ยงให้แก่ตัวแทนสมาชิก และ 3) การคัดเลือกและประเมินสื่อร่วมกับผู้เชี่ยวชาญ โดยประยุกต์ใช้แนวทางของ ADDIE model สื่อ 2 รูปแบบ คือ สื่อประเภทเสียงสำหรับผู้สูงอายุที่ชอบฟังวิทยุ และสื่อประเภทวิดีโอ ซึ่งมี 2 ภาษา ได้แก่ ภาษากะเหรี่ยงและไทย โดยเน้นเนื้อหาที่เข้าใจง่าย สลับกับการใช้เพลงพื้นบ้านและกรณีตัวอย่างประกอบการบรรยาย โดยชุมชนมีส่วนร่วมในการออกแบบ ผลิตและประเมินผล ภายใต้กรอบแนวคิด HAC Model ได้แก่ การเปิดรับสื่อสุขภาพรูปแบบใหม่ การปรับตัวและการพัฒนาสื่อโดยให้ชุมชนเป็นศูนย์กลาง ส่งผลให้ระดับความรู้ในด้านสมุนไพรจากเดิมค่าเฉลี่ย 2.96 เป็น 3.98 (p = 0.001) และความรู้ในการป้องกันโรคระบาดเพิ่มขึ้นจาก 3.01 เป็น 3.68 (p = 0.03) อย่างมีนัยสำคัญทางสถิติ และ นำสื่อชุมชน 2 ภาษา ไปประยุกต์ใช้ในศูนย์พัฒนาเด็กเล็ก โรงเรียนประถม และศูนย์สุขภาพตำบล เพื่อให้เกิดการเรียนรู้ในทุกกลุ่มวัยและขยายผลการถ่ายทอดโมเดลสู่ชุมชนใกล้เคียง สะท้อนหลักฐานในเชิงประจักษ์ของการปรับตัวที่เชื่อมโยงองค์ความรู้ดั้งเดิมของกลุ่มชาติพันธุ์กับนวัตกรรมสุขภาพ
Article Details
อนุญาตภายใต้เงื่อนไข Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.
Area Based Development Research Journal values copyright protection and licensing to safeguard author rights and facilitate the appropriate dissemination of research. Our policies ensure openness, accessibility, and attribution. Authors retain copyright ownership, and articles are published under a Creative Commons Attribution License (CC BY), allowing sharing, adaptation, and proper attribution. Authors have the freedom to publish under the CC BY license, granting broad reuse and distribution permissions. The journal supports posting articles on third-party repositories, adhering to institutional and funding restrictions. Author guidelines detail copyright and licensing requirements, empowering authors with knowledge about their rights and responsibilities. These policies cultivate an environment of collaboration, openness, and responsible sharing, benefiting authors and the research community while honoring intellectual property rights.
เอกสารอ้างอิง
Arnstein, S. R. (1969). A ladder of citizen participation. Journal of the American Institute of Planners, 35(4), 216–224.
Bandura, A. (1986). Social foundations of thought and action: A social cognitive theory. Englewood Cliffs, NJ: Prentice Hall.
Boontavee, M. (2022). Participatory health media development process in highland Thai communities. Journal of Public Health and Development, 20(1), 15–28. (in Thai).
Chansom, S. (2019). Effects of using bilingual infographic media in the Mae Fah Luang ethnic group. Journal of Health Research and Development, 7(3), 33–42. (in Thai).
Chiang Mai Provincial Public Health Office. (2020). COVID-19 surveillance report and public health situation in Chiang Mai province. Chiang Mai: Ministry of Public Health. (in Thai).
Chuchat, C. (2018). Health beliefs and traditional healing practices among highland ethnic communities in northern Thailand. Chiang Mai: Ethnic Health Research Center. (in Thai).
Council for Steering the National Reform of Public Health and the Environment. (2016). Strategic communication for health and environmental reform. Bangkok: Office of the Prime Minister. (in Thai).
Department of Health. (2018). Health literacy development and evaluation framework for Thai people. Bangkok: Ministry of Public Health. (in Thai).
Health Education Division, Department of Health Service Support. (2018). Manual for promoting individual health literacy in local communities. Bangkok: Ministry of Public Health. (in Thai).
Inkaew, S. (2021). Development of bilingual health media to promote health among Akha ethnic groups. Naresuan University Journal of Public Health, 13(2), 45–56. (in Thai).
Nutbeam, D. (2000). Health literacy as a public health goal: A challenge for contemporary health education and communication strategies into the 21st century. Health Promotion International, 15(3), 259–267.
Pretty, J. N. (1995). Participatory learning for sustainable agriculture. World Development, 23(8), 1247–1263.
Seels, B., & Glasgow, Z. (1998). Making instructional design decisions (2nd edition). Upper Saddle River, NJ: Merrill Prentice Hall.
Taruenithi, P. (2022). Ritual beliefs and changes in the way of life among the Saw Karen ethnic group: A case study of Ban Huai Tong, Mae Win Subdistrict, Mae Wang District, Chiang Mai Province. Journal of Khwampaya, 16(2), 37–52. (in Thai).
Thai Health Promotion Foundation. (2023). Media consumption behavior of Thai people 2023. Retrieved August 18, 2023, from: https://www.thaihealth.or.th. (in Thai).
The Royal College of Psychiatrists of Thailand. (2020). Mental health impact from media overexposure during the COVID-19 pandemic. Bangkok: Department of Mental Health. (in Thai).
United Nations. (2020). Policy brief: COVID-19 and the need for action on mental health. Retrieved January 23, 2023, from: https://unsdg.un.org/sites/default/files/2020-05/UN-Policy-Brief-COVID-19-and-mental-health.
World Health Organization. (2022). Living with COVID-19: A roadmap for navigating the transition. Retrieved January 6, 2025, from: https://www.who.int/publications.
