แสงธรรมชาติในสิมอีสาน กรณีศึกษาสิมในพื้นที่อีสานตอนบน

บทคัดย่อ

บทความนี้นำเสนอการศึกษา ลักษณะแสงธรรมชาติในอาคารสิมอีสานโดยการสำรวจภาคสนามสิมอีสาน จํานวน 8 หลัง ใน 3 จังหวัด ได้แก่ นครพนม  สกลนคร และหนองคาย เพื่อเก็บข้อมูลด้านการใช้งาน กายภาพของอาคาร ตัวแปรที่เกี่ยวข้องส่งผลกระทบต่อแสงธรรมชาติ และใช้อุปกรณ์วัดค่าความสว่าง และนำข้อมูลที่บันทึกกำหนดตัวแปรต่าง ๆ จำลองแสงธรรมชาติด้วยโปรแกรม DIALux 4.13 โดยมีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาตัวแปร ที่ส่งผลต่อแสงธรรมชาติเชิงปริมาณเปรียบเทียบผลที่ได้กับเกณฑ์ความสว่างมาตรฐานสำหรับการทำงานทางสายตาที่เกิดในสิม ส่วนสุดท้ายของบทความเปรียบเทียบสิมอีสานในการศึกษานี้กับ (1) รูปแบบสิมอีสานที่มีระยะยื่นชายคาที่แตกต่างกันและ (2)รูปแบบอุโบสถมาตรฐานที่มีการก่อสร้างเพื่อทดแทนสิมอีสานโบราณในวัดภาคอีสาน ผลการศึกษาด้านกายภาพพบว่า สิมอีสานในการศึกษานี้มีการใช้งาน และไม่ได้มีการใช้งานสำหรับการทำสังฆกรรม เนื่องจากมีการสร้างอุโบสถรูปแบบมาตรฐานทดแทน ในบางกรณี สิมบางหลังมีการใช้การประกอบพิธีกรรมในวันสำคัญของพระพุทธศาสนา รูปแบบของสิมที่สำรวจมีพื้นที่ช่องแสงมีร้อยละ 7-9% ของพื้นที่ผนังรวมทั้ง 4 ด้าน  ผลปริมาณแสงธรรมชาติที่ได้จากการสำรวจ และค่าความสว่างเฉลี่ยที่ได้จากแสงธรรมชาติ ภายใต้ท้องฟ้าโปร่ง ท้องฟ้าเมฆปกคลุมบางส่วนจากการจำลองพบว่า แสงสว่างในอาคารมีค่าเฉลี่ยสูงกว่า 300 lx ซึ่งผ่านเกณฑ์มาตรฐาน TIEA สำหรับการอ่านหนังสือสวดมนต์ และกิจกรรมทางศาสนา แต่หากพิจารณา กรณีที่ท้องฟ้ามีเมฆปกคลุมทั่ว ความสว่างเฉลี่ยที่ได้จากแสงธรรมชาติจะต่ำกว่า 300 lx เมื่อสิมมีหลังคาชั้นที่สองปกคลุมปริมาณแสงธรรมชาติจะลดต่ำลงไม่เพียงพอต่อการใช้งาน ส่วนสุดท้ายนำเสนอการวิเคราะห์แสงธรรมชาติเปรียบเทียบสิมอีสาน และอุโบสถรูปแบบมาตรฐานภาคกลาง ในกรณีที่ท้องฟ้ามีเมฆปกคลุมบางส่วนพบว่าปริมาณแสงสว่างค่าเฉลี่ยสูงกว่า 300 lx และอุโบสถมีปริมาณแสงสว่างสูงกว่าสิมอีสาน