พฤติกรรมการใช้งานพื้นที่ภายนอกอาคารของผู้สูงอายุในสถานดูแลผู้สูงอายุในเขตกรุงเทพมหานครและปริมณฑล

บทคัดย่อ

บทความนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาความเหมาะสมของพื้นที่ภายนอกอาคารของสถานดูแลผู้สูงอายุ และการใช้พื้นที่ภายนอกอาคารในสถานดูแลผู้สูงอายุ การวิจัยใช้วิธีการสำรวจสถานดูแลผู้สูงอายุ 5 พื้นที่กรณีศึกษาในเขตกรุงเทพมหานครและปริมณฑล โดยการสำรวจสภาพแวดล้อม องค์ประกอบของพื้นที่ภายนอกที่มีอยู่ การสังเกตพฤติกรรมการใช้พื้นที่ และสัมภาษณ์ผู้สูงอายุ ผู้ดูแล และผู้บริหารถึงการใช้งานและอุปสรรคในการใช้งานพื้นที่ภายนอกอาคาร ผลการบันทึกพฤติกรรมการใช้พื้นที่ภายนอกอาคารของผู้สูงอายุพบว่า ผู้สูงอายุมักออกมาใช้พื้นที่ภายนอกในช่วงเช้ามากที่สุดโดยเฉพาะเวลา 06.00-08.00 น. รองลงมาคือช่วงสาย 09.00-11.00 น. ช่วงบ่าย 13.00-15.00 น. และช่วงเย็น 16.00-18.00 น. ตามลำดับ กิจกรรมช่วงเช้าส่วนใหญ่เป็นกิจกรรมทำบุญตักบาตรและกิจกรรมออกกำลังกายที่ใช้แรงน้อยถึงปานกลาง ช่วงสายจะเป็นกิจกรรมต่อเนื่องจากช่วงเช้า ช่วงบ่ายเป็นกิจกรรมผ่อนคลาย เช่น อ่านหนังสือ งานฝีมือ พบปะพูดคุย กิจกรรมนันทนาการ ดูหนัง ฟังเพลง เล่นเกม เช่น บิงโก ทายคำศัพท์ โยนบอล ฯลฯ ช่วงเย็นผู้สูงอายุออกมาใช้งานพื้นที่ภายนอกอาคารค่อนข้างน้อยอาจจะมีผู้สูงอายุบางส่วนออกกำลังกาย กิจกรรมในช่วงบ่ายส่วนใหญ่เกิดบริเวณพื้นที่กึ่งภายนอกอาคารมากกว่าพื้นที่ภายนอกด้วยสภาพอากาศที่ร้อนจัดของประเทศไทย รูปแบบพื้นที่ที่เกิดกิจกรรมบ่อยคือ (1) พื้นที่ชานระเบียง และลานที่ติดกับอาคาร (2) พื้นที่ทางเดินหลักและทางเดินในสวน (3) พื้นที่นั่งเล่นบริเวณที่ใกล้กับธรรมชาติและแหล่งน้ำ (4) พื้นที่ออกกำลังกาย ฟิตเนสกลางแจ้ง สนามเปตองและบริเวณสระว่ายน้ำ ผลจากการสัมภาษณ์พบว่า ปัญหาจากการใช้พื้นที่ภายนอกอาคารของผู้สูงอายุเกิดจาก 2 ปัจจัย คือ (1) ปัญหาด้านสุขภาพของผู้สูงอายุ (2) ปัญหาด้านสภาพแวดล้อมของพื้นที่ไม่เอื้ออำนวยต่อการใช้งาน พื้นที่ไม่ตรงกับกลุ่มผู้สูงอายุที่ใช้บริการ การจัดเตรียมสภาพแวดล้อมภายนอกที่เหมาะสมและตรงกับความต้องการของผู้สูงอายุมีส่วนช่วยกระตุ้นการออกมาใช้พื้นที่ภายนอกมากยิ่งขึ้น ส่งเสริมคุณภาพชีวิตที่ดีให้กับผู้สูงอายุ