การศึกษาอัตลักษณ์ไทหล่มเพื่อเป็นแนวทางการออกแบบปรับปรุงพิพิธภัณฑ์พื้นบ้านวัดโพธิ์ทองน้ำครั่งแหล่งท่องเที่ยววัฒนธรรมทางวัตถุโบราณ จังหวัดเพชรบูรณ์

ผู้แต่ง

  • ดวงฤทัย ตี่สุข คณะสถาปัตยกรรมศาสตร์ มหาวิทยาลัยเทคโนโลยีราชมงคลธัญบุรี

DOI:

https://doi.org/10.14456/bei.2023.3

คำสำคัญ:

อัตลักษณ์ ไทหล่ม พิพิธภัณฑ์พื้นบ้าน วัฒนธรรม วัตถุโบราณ

บทคัดย่อ

       บทความนี้มีวัตถุประสงค์ เพื่อศึกษาอัตลักษณ์ และวัฒนธรรมเชิงวัตถุของชาวไทหล่ม อำเภอหล่มเก่า จังหวัดเพชรบูรณ์ เพื่อศึกษาแนวคิด และความต้องการการออกแบบปรับปรุงพิพิธภัณฑ์แบบชุมชนมีส่วนร่วม และเพื่อเสนอแนะแนวทางการออกแบบตกแต่งภายในพิพิธภัณฑ์ โดยมีวิธีเก็บข้อมูล 4 ส่วน ดังนี้ 1) การศึกษาเอกสาร ประวัติศาสตร์ วิถีชีวิต และวัฒนธรรมไทหล่ม    2) การสัมภาษณ์เชิงลึก ด้านแนวคิดการออกแบบปรับปรุงพิพิธภัณฑ์ร่วมกับผู้นำชุมชน จำนวน 10 คน 3) การเก็บแบบสอบถาม ด้านความต้องการการออกแบบปรับปรุงพิพิธภัณฑ์ จำนวน 100 คน     และ 4) การประเมินผลการออกแบบพิพิธภัณฑ์จากกลุ่มประชากร จำนวน 50 คน และผู้เชี่ยวชาญ จำนวน 10 คน
      จากผลการศึกษา พบว่า อัตลักษณ์ไทหล่มที่มีคุณค่า มี 2 ประเภท     ดังนี้   1. อัตลักษณ์วัฒนธรรมที่ไม่ใช่วัตถุ  แบ่งเป็น 2 ประเภท  ได้แก่ อัตลักษณ์วัฒนธรรมการแห่ปราสาทผึ้งและอัตลักษณ์วัฒนธรรมการแทงหยวก               2. อัตลักษณ์วัฒนธรรมที่เป็นวัตถุ แบ่งเป็น 2 ประเภท   ดังนี้   1. อัตลักษณ์สถาปัตยกรรมบ้านเรือนและสถาปัตยกรรมทางศาสนา ได้แก่ เรือนไม้พื้นถิ่นไทหล่มรูปแบบผสมไทย-ลาว และสิมวัดโบราณ ศิลปะจิตรกรรมฝาผนังโบราณแบบศิลปะล้านช้างของวัดศรีมงคล (บ้านนาทราย)     2. อัตลักษณ์ภูมิปัญญาผ้าซิ่นหัวแดงตีนก่านที่มีลวดลายธรรมชาติอันเป็นเอกลักษณ์     โดยชุมชนมีแนวคิดการพัฒนาพิพิธภัณฑ์ 6 หลักการ ดังนี้ 1. การออกแบบที่มีจุดเด่นทางอัตลักษณ์และสร้างการจดจำได้ง่าย   2. การออกแบบที่สร้างพื้นที่เชื่อมโยงชุมชน   3. การออกแบบที่ใช้งานได้สะดวก   4. การออกแบบที่ดูแลรักษาง่ายและมีความปลอดภัย  5. การออกแบบที่เรียบง่ายจากวัสดุในท้องถิ่น   6. การออกแบบที่ลดต้นทุนการก่อสร้างและการดูแล         โดยมีแนวทางการออกแบบปรับปรุงพิพิธภัณฑ์พื้นบ้านตามวิถีชีวิตไทหล่ม ออกแบบจัดแสดงวัตถุและข้อมูลประเพณีให้มีความสวยงาม แบบการรักษาความเป็นของแท้ของวัตถุโบราณ      โดยเน้นการจัดแสดงวัตถุให้มีจุดเด่นที่น่าสนใจ มีพื้นที่รองรับการทำกิจกรรมร่วมกันในชุมชน ปรับปรุงการตกแต่งภายใน   โดยการใช้ลวดลายและรูปทรงที่ถอดจากประเพณีการแห่ปราสาทผึ้ง ประเพณีผีตาโม่   และประเพณีสงกรานต์ไทหล่ม ด้วยการใช้วัสดุไม้โทนสีธรรมชาติ และการใช้แสงธรรมชาติเพื่อลดงบประมาณการดูแลพิพิธภัณฑ์

References

การท่องเที่ยวแห่งประเทศไทย. (2552). การส่งเสริมการลงทุนธุรกิจท่องเที่ยวในประเทศไทย. สืบค้นเมื่อ 10 มีนาคม 2563.

จาก https://www.tat.or.th/th/about-tat/annual-report

ชนัญ วงษ์วิภาค. (2547). การจัดการทรัพยากรทางวัฒนธรรมเพื่อการท่องเที่ยวอย่างยั่งยืน. นครปฐม: มหาวิทยาลัยศิลปากร.

ทิวาวรรณ ศิริเจริญ และนันทกานต์ ศรีปลั่ง. (2560). การออกแบบเส้นทางการท่องเที่ยวเชิงวัฒนธรรมวิถีไทหล่ม เที่ยวไทหล่ม

เมืองสงบ มากเสน่ห์. งานวิจัยและนวัตกรรมเพื่อพัฒนาท้องถิ่น มหาวิทยาลัยราชภัฏเพชรบูรณ์, 17(4), 472 - 480.

นภาภรณ์ หะวานนท์ และคณะ. (2550). ทฤษฎีฐานรากในเรื่องความเข้มแข็งของชุมชน. กรุงเทพฯ: สำนักงานกองทุนสนับ

สนุนการวิจัย.

บุญเลิศ จิตตั้งวัฒนา. (2548). การพัฒนาการท่องเที่ยวแบบยั่งยืน. กรุงเทพฯ: มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์.

บุษยรัตน์ ธรรมขันตี. (2555). เมืองหล่มดินแดนแห่งการสืบทอดประเพณีและวัฒนธรรมอาณาจักรล้านช้าง. วารสารศิลป

วัฒนธรรมเพชบุรี, 2(4), 65-75.

มาริสา หิรัญตียะกุล และนพดล ตั้งสกุล. (2565). การศึกษาอัตลักษณ์ถิ่นที่ในสิ่งแวดล้อมสรรค์สร้าง. วารสารวิจัยและสาระ

สถาปัตยกรรม การผังเมือง, 19(1), 99-113.

วิศัลย์ โฆษิตานนท์. (2557). หล่มเก่า เมืองหลบ เมืองสงบ เมืองเสน่ห์. เพชรบูรณ์: องค์การบริหารส่วนจังหวัดเพชรบูรณ์และ

สภาวัฒนธรรม จังหวัดเพชรบูรณ์.

สวัสดิ์ สุขเลี้ยง. (2545). การพัฒนาแหล่งท่องเที่ยวทางวัฒนธรรม : กรณีศึกษาหมู่บ้านห้วย โป่งผาลาด อำเภอเวียงป่าเป้า

จังหวัดเชียงราย. วิทยานิพนธ์ปริญญาศิลปะศาสตรมหาบัณฑิต. มหาวิทยาลัยเชียงใหม่, เชียงใหม่.

เสริมศักดิ์ ขุนพล. (2558). การศึกษาอัตลักษณ์ทางวัฒนธรรมความเชื่อของชุมชนเกาะยอ. วารสารปาริชาต มหาวิทยาลัย

ทักษิณ, 28(3), 83-103.

อมรา พงศาพิชญ์. (2537). วัฒนธรรม ศาสนา และชาติพันธุ์ : วิเคราะห์สังคมไทยแนว มานุษยวิทยา. (พิมพ์ครั้งที่ 3)

กรุงเทพฯ: จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย.

อภิญญา เฟื่องฟูสกุล. (2546). อัตลักษณ์ การทบทวนทฤษฎีและกรอบแนวคิด. กรุงเทพฯ: สำนักงานคณะกรรมการวิจัย

แห่งชาติ.

Relph, E. (1976). Place and placelessness. London: Pion Limited.

Tilden, F. (1977). Interpreting our heritage. Chapen Hill: University of North Carolina: “n.p.”.

Downloads

เผยแพร่แล้ว

2023-03-10

How to Cite

ตี่สุข ด. (2023). การศึกษาอัตลักษณ์ไทหล่มเพื่อเป็นแนวทางการออกแบบปรับปรุงพิพิธภัณฑ์พื้นบ้านวัดโพธิ์ทองน้ำครั่งแหล่งท่องเที่ยววัฒนธรรมทางวัตถุโบราณ จังหวัดเพชรบูรณ์. สิ่งแวดล้อมสรรค์สร้างวินิจฉัย, 22(1), 35–53. https://doi.org/10.14456/bei.2023.3