การมีส่วนร่วมของชุมชนในการพัฒนาแหล่งท่องเที่ยวเชิงวัฒนธรรมในเขตภาคกลางปริมณฑล

บทคัดย่อ

งานวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อ 1) ศึกษาสภาพและปัญหาของแหล่งท่องเที่ยวเชิงวัฒนธรรมในเขตภาคกลางปริมณฑล 2) สร้างรูปแบบการมีส่วนร่วมของชุมชนในการพัฒนาแหล่งท่องเที่ยวเชิงวัฒนธรรมในเขตภาคกลางปริมณฑล เป็นการวิจัยเชิงคุณภาพ ใช้แนวการสัมภาษณ์เชิงลึก กลุ่มตัวอย่างที่ใช้ในการวิจัยครั้งนี้ ได้แก่ ตัวแทนชุมชน 8 ชุมชนๆ ละ 5 รูป/คน

ผลการวิจัย พบว่า สภาพปัญหาของแหล่งท่องเที่ยวส่วนหนึ่งเป็นเรื่องของสภาพของแหล่งท่องเที่ยวไม่ค่อยได้รับการฟื้นฟู ปล่อยให้ทรุดโทรมเสื่อมสภาพไปตามกาลเวลา ไม่ค่อยได้รับความสนใจจากหน่วยงานภาครัฐและองค์การบริหารส่วนท้องถิ่นมากนัก บางแห่งแทบจะไม่ค่อยมีคนรู้จัก แหล่งท่องเที่ยวบางแห่งมีปัญหาด้านภัยธรรมชาติ ปัญหาด้านการคมนาคม และปัญหาด้านความสะอาด สรุปตามองค์ประกอบของการมีส่วนร่วมทั้ง 4 ด้าน ดังนี้ 1) ด้านการมีส่วนร่วมของชุมชนในการวิเคราะห์ปัญหา เลือกวิธีแก้ปัญหา การตัดสินใจในปัญหาต่างๆ ที่เกิดขึ้นในแหล่งท่องเที่ยวก็ยังไม่ชัดเจน เพราะประชาชนไม่ค่อยได้เข้ามามีส่วนร่วมมากนัก แหล่งท่องเที่ยวบางแห่งมอบเรื่องการแก้ปัญหาและการตัดสินในการที่จะแก้ไข ปรับปรุงพัฒนาแหล่งท่องเที่ยวให้กับผู้ให้การสนับสนุนด้านงบประมาณ ซึ่งไม่ใช่คนในชุมชน 2) ด้านการดำเนินงานในการพัฒนาแหล่งท่องเที่ยวเชิงวัฒนธรรม ชุมชนไม่ค่อยมีส่วนร่วมในการดำเนินงาน การปฏิบัติงาน การแก้ปัญหาด้วยวิธีการที่เหมาะสม การดำเนินการตามแผนงาน ไม่เป็นไปในทิศทางเดียวกัน ไม่ค่อยเชื่อมั่นในศักยภาพของชุมชน 3) ด้านการมีส่วนร่วมในการรับผลประโยชน์ การรับผลประโยชน์เป็นสิ่งที่ชุมชนคาดหวังจะได้รับจากการพัฒนาแหล่งท่องเที่ยว ผลประโยชน์ต้องเป็นเรื่องของชุมชนมากกว่าจะเป็นผลประโยชน์ส่วนบุคคล ผลประโยชน์ของชุมชนยังมีน้อย ส่วนมากจะเป็นผลประโยชน์ส่วนบุคคลกลุ่มใดกลุ่มหนึ่ง 4) ด้านการประเมินผล ชุมชนมีส่วนร่วมในการประเมินผลน้อย การวางนโยบายในการพัฒนามีน้อยมาก บางแห่งไม่มีการสืบค้นข้อมูลของท้องถิ่น ขาดการแลกเปลี่ยนความคิดเห็น ไม่มีส่วนร่วมในการเสนอผลการปฏิบัติงานและแนวคิดในการปรับปรุง องค์ความรู้ใหม่ที่ได้จากการวิจัยครั้งนี้ เป็นการสังเคราะห์จากเอกสาร การลงพื้นที่และการสัมภาษณ์เชิงลึก จึงได้รูปแบบที่เหมาะสมในการพัฒนาแหล่งท่องเที่ยวเชิงวัฒนธรรมคือ “ROBP: MODEL”