หลักธรรมในพระพุทธศาสนาที่เกี่ยวกับงานสังคมสงเคราะห์

บทคัดย่อ

พุทธธรรมที่เป็นวิธีการสังคมสงเคราะห์ คือ คําสอนที่สอนให้บุคคลรู้จักการดําเนินชีวิตของมนุษย์ให้บรรลุประโยชน์ ที่เป็นจุดหมายของชีวิตที่เรียกว่า อัตถะ 3 ประการได้แก่ 1) ทิฏฐธัมมิกัตถะ คือ ประโยชน์ปัจจุบัน เป็นวิธีการสังคมสงเคราะห์เพื่อแก้ไขปัญหาของชีวิตเป็นวิธีสงเคราะห์ให้บุคคลได้มา ซึ่งปัจจัยสี่ที่จําเป็นต่อร่างกายอย่าง เพียงพอ เป็นการสงเคราะห์รายบุคคล 2) สัมปรายกัตถะ คือ ประโยชน์เบื้องหน้าเป็นวิธีการสงเคราะห์เพื่อให้สังคมมีความสงบสุข เป็นการตอบสนองด้านสังคม เป็นการมุ่งสงเคราะห์เพื่อให้แก้ปัญหาส่วนสังคม 3) ปรมัตถะ คือ ประโยชน์สูงสุด เป็นวิธีการสงเคราะห์ด้านจิตใจ เพื่อให้บุคคลมีความมั่นคงสงบสุข เป็นการตอบสนองด้านจิตใจ วิธีนี้เป็นการดับปัญหาอย่างสิ้นเชิง

วิธีนี้เป็นการดับปัญหาอย่างสิ้นเชิง ประการที่ 2 ในแง่ของหลักการสังคมสงเคราะห์ อัตถะ 3 ประการสอดคล้องกับหลักการสงเคราะห์ชุมชนตามแนวพุทธ ดังนี้ 1) อัตถะ 3 ประการเป็นวิธีการสงเคราะห์ที่เป็นไปตามหลักเหตุผล หรือแก้ไขปัญหา ตามสาเหตุ เป็นวิธีการสงเคราะห์ทั้งในแง่ เศรษฐกิจ สังคม จิตใจ อย่างสมดุลกัน 2) อัตถะ 3 ประการเป็นวิธีสงเคราะห์ที่ทุกคนต้องลงมือปฏิบัติเอง เป็นวิธีการแก้ไขที่ ค่อยเป็นค่อยไปตามความเหมาะสม เป็นการขจัดปัญหาทั้ง 3 ด้าน โดยมุ่งให้กับปัญหาได้ในที่สุด และเป็นประโยชน์แก่สังคมโดยรวม

ดังนั้น อัตถะ 3 ประการจึงเป็นวิธีการสังคมสงเคราะห์ตามแนวพระพุทธศาสนา เป็นการสงเคราะห์ที่มุ่งให้เกิดผล เป็นการตอบสนองความต้องการของชีวิตและแก้ไขปัญหาของชีวิต ใน 3 ลักษณะ คือ 1 การแก้ไขปัญหาส่วนบุคคล 2 การแก้ไขปัญหาส่วนสังคม 3 การแก้ไขปัญหาส่วนจิตใจ เพราะมนุษย์มีกิเลสอยู่ในจิตใจ ถ้าจิตใจ ถูกครอบงําด้วยกิเลสแล้ว ก็จะส่งผลกระทบต่อสังคม เพราะพระพุทธศาสนา ยังมีขั้นตอนในการวิเคราะห์ปัญหาและแก้ไขปัญหาสามารถมองได้จากหลักการของอริยสัจ 4 ลำดับไป