การพัฒนามนุษย์ในวัชชีปุตตสูตร

บทคัดย่อ

การศึกษานี้ มีวัตถุประสงค์ 3 ประการ คือ 1) ศึกษาแนวคิดการพัฒนามนุษย์ในพระไตรปิฎก    2) ศึกษาโครงสร้างและเนื้อหาหลักไตรสิกขาวัชชีปุตตสูตร และ 3) ศึกษาและวิเคราะห์การพัฒนามนุษย์ตามหลักไตรสิกขาวัชชีปุตตสูตร ซึ่งเป็นการวิจัยเชิงคุณภาพโดยรวบรวมข้อมูลคัมภีร์พระไตรปิฎก อรรถกถา ฎีกา เอกสารเชิงวิชาการ และงานวิจัยที่เกี่ยวข้อง

ผลการศึกษา พบว่า 1. แนวคิดการพัฒนามนุษย์ในพระไตรปิฎก เป็นการพัฒนาคุณสมบัติในตัวบุคคล จากปุถุชนผู้มีกิเลสไปสู่ความเป็นอริยชน โดยใช้ปัญญาอย่างถูกต้องตามหลักพระพุทธศาสนา  2. โครงสร้างและเนื้อหาหลักไตรสิกขาในวัชชีปุตตสูตร เป็นหลักธรรมของมนุษย์ แบ่งเป็น 3 อย่าง คือ 1) ศีล คือ การมีพฤติกรรมที่ถูกต้องกับเพื่อนมนุษย์และสิ่งแวดล้อม 2) สมาธิ การฝึกจิตให้มีความมั่นคง หนักแน่น ไม่หวั่นไหวต่อกิเลสต่าง ๆ และ 3) ปัญญา การมีความรู้ความเป็นจริงของโลกและชีวิต มีความรู้อย่างแจ้งชัด ไม่ตกอยู่ภายใต้การครอบงำของสิ่งทั้งหลาย 3. แนวทางการพัฒนามนุษย์ตามหลักไตรสิกขาวัชชีปุตตสูตร แบ่งเป็น 3 ด้าน คือ 1) ด้านศีล หมายถึง พฤติกรรมทางกาย การอยู่ร่วมกันในสังคมและสิ่งแวดล้อม (อธิศีลสิกขา) 2) ด้านสมาธิ มุ่งพัฒนาจิตใจและอารมณ์ การควบคุมจิตให้ตั้งมั่น จิตสงบปราศจากสิ่งเศร้าหมอง (อธิจิตสิกขา) 3) ด้านปัญญา มุ่งเน้นพัฒนาสติปัญญา เพื่อให้เกิดความรู้แจ้ง เห็นสิ่งต่าง ๆ ตามความเป็นจริง เป็นสัมมาทิฏฐิ (อธิปัญญาสิกขา) และปัญญาในพระพุทธศาสนา แบ่งเป็น 2 ประเภท คือ โลกิยปัญญา และโลกุตตรปัญญา