การพัฒนาศักยภาพภูมิปัญญาประมงอินทรีย์พื้นบ้านต่อยอดในเชิงพาณิชย์สู่การเชื่อมโยงกับการท่องเที่ยวโดยชุมชนจากการพึ่งพาตนเองในการการผลิตอาหารทะเลที่มีคุณภาพปลอดภัยสู่การสร้างมูลค่าเพิ่ม

บทคัดย่อ

การศึกษาโครงการวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาการพัฒนาศักยภาพภูมิปัญญาประมงอินทรีย์พื้นบ้านต่อยอดในเชิงพาณิชย์สู่การเชื่อมโยงกับการท่องเที่ยวโดยชุมชนจากการพึ่งพาตนเองในการการผลิตอาหารทะเลที่มีคุณภาพปลอดภัยสู่การสร้างมูลค่าเพิ่ม วัตถุประสงค์ที่ทำการศึกษา 1) เพื่อสำรวจศักยภาพและรูปแบบภูมิปัญญาประมงอินทรีย์ท้องถิ่นในตำบลบางชัน อำเภอขลุง จังหวัดจันทบุรี และ 2) ศึกษากระบวนการพัฒนาศักยภาพภูมิปัญญาประมงอินทรีย์ท้องถิ่นในการจัดระบบบัญชีครัวเรือนด้านต้นทุนการผลิต ต้นทุนการเก็บรักษา การตั้งราคาจำหน่าย การจัดระบบบัญชี และการการเงิน ของประมงอินทรีย์พื้นบ้าน โดยใช้วิธีการแบบสัมภาษณ์และจัดโครงการอบรมเชิงปฏิบัติการให้กับชาวประมงพื้นบ้านบางชัน จำนวนกลุ่มตัวอย่าง 400 คน ทำการวิเคราะห์รูปแบบศักยภาพภูมิปัญญาประมงอินทรีย์ท้องถิ่นในตำบลบางชัน ผลการศึกษาพบว่า

1) สมาชิกในครัวเรือนในการทำประมงพื้นบ้านบางชันที่ประกอบอาชีพการทำประมงจำนวน 4 คน จำนวนแรงงาน 2 คน ประเภทการจับสัตว์ที่ได้จากการทำประมงพื้นบ้านส่วนใหญ่เป็นหอยแครง ปลาอินทรีย์ ปลาเก๋า ปลากุเลา และหมึก ปริมาณสัตว์น้ำเฉลี่ยที่จับได้ต่อครั้งส่วนใหญ่จับได้ในปริมาณที่ไม่แน่นอน แหล่งต้นทุนธรรมชาติอยู่ในสภาวะเสื่อมโทรม ต้นทุนภูมิปัญญาการทำประมงพื้นบ้านมีการสืบทอดรุ่นต่อรุ่น ต้นทุนภูมิปัญญาการแปรรูปของการทำประมงพื้นบ้านมีการต่อยอดเข้าสู่การท่องเที่ยวชุมชนในธุรกิจโฮมสเตย์ ความโดดเด่นในด้านภูมิปัญญาการทำประมง คือการประดิษฐ์เครื่องมือประมงใช้เอง การจับสัตว์น้ำเป็นไปตามธรรมชาติ ตามฤดูกาล ตามน้ำขึ้น – น้ำลง และคลื่นลม และที่สำคัญการทำประมงจะยึดวิถีการจับสัตว์เป็นไปตามวงจรชีวิตสัตว์น้ำในแหล่งธรรมชาติในชุมชน

2) ภูมิปัญญาการทำจัดทำระบบบัญชีสร้างวิถีสู่อนาคตของประมงพื้นบ้านบางชันในภาพรวมมีการจัดทำระบบบัญชีส่วนใหญ่ไม่เคยจัดทำระบบบัญชีครัวเรือน แต่มีความต้องการเข้าอบรมในการเรียนรู้การทำบัญชีครัวเรือนในระดับมาก หลังจากการผ่านการอบรมเชิงปฏิบัติการกระบวนการจัดทำบัญชีครัวเรือนของประมงพื้นบ้านและผู้ประกอบการกิจการธุรกิจท่องเที่ยวชุมชนโฮมสเตย์ ส่วนใหญ่เรียนรู้ได้ดีและปฏิบัติได้ในด้านวิธีการลงบัญชีรับ – จ่ายในครัวเรือน: ด้านจ่ายเงิน ด้านการเขียนค่าใช้จ่ายประกอบอาชีพ เช่น ค่าน้ำมัน ค่าเครื่องมือประมง ค่าพันธุ์ปลา ค่าน้ำมัน ปัญหาและอุปสรรคในการจัดทำบัญชี ของประมงพื้นบ้านบางชันในภาพรวม มีปัญหาอยู่ในระดับปานกลาง