สิทธิประโยชน์ของประชาชนจากการไกล่เกลี่ยก่อนฟ้องตามประมวลกฎหมายวิธีพิจารณาความแพ่ง มาตรา ๒๐ ตรี

บทคัดย่อ

การศึกษาวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อ (๑) ศึกษากระบวนการไกล่เกลี่ยระงับข้อพิพาทก่อนฟ้องตามประมวลกฎหมายวิธีพิจารณาความแพ่ง มาตรา ๒๐ ตรี และประโยชน์ที่ได้รับจากการไกล่‍เกลี่ย (๒) ศึกษาปัญหา สาเหตุ อุปสรรค และผลกระทบของกระบวนการไกล่เกลี่ยระงับข้อพิพาทก่อนฟ้องตามประมวลกฎหมายวิธีพิจารณาความแพ่ง มาตรา ๒๐ ตรี (๓) วิเคราะห์สิทธิประโยชน์อันพึงได้มากขึ้น สำหรับประชาชนจากการไกล่เกลี่ยระงับข้อพิพาทก่อนฟ้องตามประมวลกฎหมายวิธีพิจารณาความแพ่งมาตรา ๒๐ ตรี (๔) เสนอกระบวนการให้ได้มาซึ่งสิทธิประโยชน์อันพึงได้มากขึ้นสำหรับประชาชนจากการไกล่เกลี่ยระงับข้อพิพาทก่อนฟ้องตามประมวลกฎหมายวิธีพิจารณาความ‍แพ่ง มาตรา ๒๐ ตรี ซึ่งเป็นการวิจัยเชิงคุณภาพ (Qualitative Research) ผู้วิจัยได้รวบรวมข้อมูลเอกสาร และประสานขอข้อมูลสถิติการขอไกล่เกลี่ยก่อนฟ้องตามประมวลกฎหมายวิธีพิจารณาความแพ่ง มาตรา ๒๐ ตรี ปีพ.ศ ๒๕๖๗ จากศาลยุติธรรมในกรุงเทพมหานคร และต่างจังหวัดได้ข้อมูลรวม ๑๒ ‍ศาล ได้ข้อเท็จจริงเชิงประจักษ์เป็นข้อค้นพบ 

ผลการวิจัยพบว่า (๑) ประชาชนทราบว่าศาลยุติธรรมมีกระบวนการไกล่เกลี่ยก่อนฟ้องน้อย ศาลในกรุงเทพมหานคร ๓ ศาล แต่ละศาลมีปริมาณคดีร้องขอไกล่เกลี่ยก่อนฟ้องน้อยกว่าศาลใน‍ต่างจังหวัด ๙ ศาล (๒) ลูกหนี้ซึ่งเป็นคู่กรณีกับเจ้าหนี้ผู้ร้องขอไกล่เกลี่ยก่อนฟ้องไม่เข้าร่วมไกล่เกลี่ยจำนวนมากซึ่งมีทั้งปฏิเสธชัดแจ้ง และไม่รับการติดต่อจากเจ้าหน้าที่ศาล (๓) ไม่มีกฎหมายกำหนดกรอบให้คดีแพ่งบางประเภทต้องไกล่เกลี่ยก่อนฟ้อง (๔) ประมวลกฎหมายวิธีพิจารณาความอาญาไม่มีบทบัญญัติเรื่องการไกล่เกลี่ย ศาลไกล่เกลี่ยคดีอาญาโดยอาศัยอำนาจตามประมวลกฎหมายวิธี‍พิจารณาความแพ่งมาบังคับโดยอนุโลม ความผิดลหุโทษยอมความไม่ได้แม้ไกล่เกลี่ยตกลงกันได้แต่‍คดีอาญาไม่ระงับ 

การศึกษาครั้งนี้เสนอแนะควรแก้ไขประมวลกฎหมายวิธีพิจารณาความแพ่ง มาตรา ๕๕ และ‍ประมวลกฎหมายวิธีพิจารณาความอาญา มาตรา ๓๙ ทำให้การการไกล่เกลี่ยก่อนฟ้องของศาล‍ยุติธรรมเกิดสิทธิประโยชน์แก่ประชาชนยิ่งขึ้น