CRAFT-SPECIALIZATION IN IRON AGE LOG COFFIN CULTURE ON HIGHLAND PANG MAPHA DISTRICT, MAE HONG SON PROVINCE
Keywords:
Craft specialization, Iron age, Log coffin culture, Highland Pang MaphaAbstract
The log coffin culture in Pang Mapha dates ranging from 2,200-1,000 years ago, representing mortuary symbolism in the Iron age Highland population. These mortuary rituals are similar to those found in Chiang Mai and Kanchanaburi. The archaeological evidence revealed the unique feature of mortuary practice in comparison to other Iron age sites in Thailand, in particular, the primary and secondary burials were laid down in the log coffins instead of underground and the remains were intentionally placed inside the caves or at rockshelters. This implies the important of mortuary ritual in this particular culture as seen from the coffin making processes: tree selection and procurement, coffin preparation and manufacturing, crafting and decorating of coffin head and body. There are 12 styles of coffin head. The evidences of log coffins and decorated teeth implied the craft specialization already existed in these societies.
This paper attempts to present a) the concept framework of social typology and craft specialization using cross-cultural comparative studies to correlate archaeological record, and b) a brief survery of the body of knowledge of log coffin culture and c) the syntheses the archaeological evidencesfrom the research project in highland Pang Mapha in order to examine the social aspect of the log coffin culture on the craft specialization.
References
กิตติคุณ จันทร์แย้ม. (2557). “การศึกษารูปแบบหัวโลงไม้ในวัฒนธรรมโลงไม้สมัยก่อนประวัติศาสตร์ตอนปลายจากถํ้าผีแมนโลงลงรัก อ.ปางมะผ้า จ.แม่ฮ่องสอน.” สารนิพนธ์ปริญญาศิลปศาสตรบัณฑิต ภาควิชาโบราณคดี คณะโบราณคดี มหาวิทยาลัยศิลปากร.
กนกนาฏ จินตกานนท์. (2550). “รายงานฉบับสมบูรณ์โครงการโบราณคดีบนพื้นที่สูงในอําเภอปางมะผ้า จังหวัดแม่ฮ่องสอน ระยะที่ 2 (เล่มที่ 4 : ด้านมานุษยวิทยากายภาพ (ฟันคน)).” เสนอต่อสําานักงานกองทุนสนับสนุนการวิจัย (สกว.).
กรมศิลปากร. (2529). “รายงานการสําารวจถํ้าลอด บ้านถํ้าลอด ต.สบป่อง อ.เมือง จ.แม่ฮ่องสอน.” เชียงใหม่ : โครงการโบราณคดีภาคเหนือ.
กรมศิลปากร. (2530). “รายงานการสําารวจแหล่งโบราณคดีถํ้าบ้านแม่ลาง ถํ้าบ้านนํ้าริน 1-2 ถํ้าบ้านปางคาม หุบเขาบ้านไร่ และถํ้าบ้านจะโบ่.” เชียงใหม่ : โครงการโบราณคดีภาคเหนือ.
กรมศิลปากร. (2531ก). โบราณคดีภาคเหนือ: เหมืองแม่เมาะ ออบหลวง บ้านยางทองใต้. กรุงเทพฯ : โรงพิมพ์การศาสนา.
กรมศิลปากร. (2531ข). โบราณคดีสี่ภาค. กรุงเทพฯ : โรงพิมพ์หัตถศิลป์.
กรมศิลปากร. (2534). แหล่งโบราณคดีประเทศไทยภาคเหนือ. เอกสารวิชาการกองโบราณคดี หมายเลข 6/2534. กองโบราณคดี กรมศิลปากร.
กรรณิการ์ สุธีรัตนาภิรมย์. (2542). “แนวทางการจัดการทรัพยากรทางวัฒนธรรมถํ้าผีแมนในเขตอําเภอปางมะผ้า จังหวัดแม่ฮ่องสอน.” สารนิพนธ์ปริญญาศิลปศาสตรบัณฑิต ภาควิชาโบราณคดี คณะโบราณคดี มหาวิทยาลัยศิลปากร.
คณะอนุกรรมการการจัดทําพจนานุกรมธรณีวิทยาของคณะกรรมการประสานงานด้านธรณีวิทยา. (2527). ศัพท์บัญญัติชื่อทางธรณีวิทยา. กรุงเทพฯ : กองธรณีวิทยา กรมทรัพยากรธรณี.
จักรินรัฐ นิยมค้า. (2542). “โลงไม้วัฒนธรรมเฉพาะถิ่น.” ใน ทรัพยากรถํ้า เอกสารประกอบการประชุมวิชาการ โครงการสํารวจและการจัดทําฐานข้อมูลเกี่ยวกับถํ้า จังหวัดแม่ฮ่องสอน และจังหวัดกาญจนบุรี. 107-118. สนับสนุนโดย สําานักงานกองทุนสนับสนุนการวิจัย (สกว.).
เชิดศักดิ์ ตรีรยาภิวัฒน์. (2541). “การศึกษาตําแหน่งที่ตั้งแหล่งโบราณคดีประเภท “ถํ้าผีแมน” สมัยก่อนประวัติศาสตร์ตอนปลายในบริเวณลุ่มนํ้าของและลาง อําเภอปางมะผ้า จังหวัดแม่ฮ่องสอน.” การศึกษาเฉพาะบุคคลระดับปริญญาศิลปศาสตร์บัณฑิต ภาควิชาโบราณคดี คณะโบราณคดี มหาวิทยาลัยศิลปากร.
เชิดศักดิ์ ตรีรยาภิวัฒน์. (2542). “การเลือกพื้นที่ฝังศพของวัฒนธรรมโลงไม้.” ใน ทรัพยากรถํ้า เอกสารประกอบการประชุมวิชาการ โครงการสํารวจและการจัดทําาฐานข้อมูลเกี่ยวกับถํ้า จังหวัดแม่ฮ่องสอน และจังหวัดกาญจนบุรี. 107-118. สนับสนุนโดย สํานักงานกองทุนสนับสนุนการวิจัย (สกว.).
เชิดศักดิ์ ตรีรยาภิวัฒน์. (2550). “รายงานวิจัยฉบับสมบูรณ์ โครงการโบราณคดีบนพื้นที่สูงในเขตอําาเภอปางมะผ้า จังหวัดแม่ฮ่องสอน ระยะที่สอง (เล่มที่ 7: การสํารวจและการจัดทําข้อมูลสารสนเทศภูมิศาสตร์ทางโบราณคดี).” เสนอต่อสํานักงานกองทุนสนับสนุนการวิจัย.
ชิน อยู่ดี. (2512). คนก่อนประวัติศาสตร์ในประเทศไทย. กรุงเทพฯ: โรงพิมพ์คุรุสภา.
ชิน อยู่ดี. (2529). สมัยก่อนประวัติศาสตร์ในประเทศไทย. กรุงเทพฯ: รุ่งศิลป์การพิมพ์.
ไซมอน การ์ดเนอร์, พินดา สิทธิสุนทรและวิไลวรรณ อนุสารสุนทร. (2543). ต้นไม้เมืองเหนือ. กรุงเทพฯ: โครงการจัดพิมพ์คบไฟ.
นัทธมน ภู่รีพัฒนพงศ์. (2542). “ร่องรอยคนโบราณในวัฒนธรรมโลงไม้.” ใน ทรัพยากรถํ้า เอกสารประกอบการประชุมวิชาการ โครงการสํารวจและการจัดทําาระบบฐานข้อมูลเกี่ยวกับถํ้า จังหวัดแม่ฮ่องสอน และจังหวัดกาญจนบุรี. 128-139. สนับสนุนโดย สํานักงานกองทุนสนับสนุนการวิจัย (สกว.)
นัทธมน ภู่รีพัฒนพงศ์. (2550). “รายงานฉบับสมบูรณ์โครงการโบราณคดีบนพื้นที่สูงในอําเภอปางมะผ้า จังหวัดแม่ฮ่องสอน ระยะที่ 2 (เล่มที่ 3 : ด้านมานุษยวิทยากายภาพ (โครงกระดูกคน)).” เสนอต่อสํานักงานกองทุนสนับสนุนการวิจัย (สกว.).
นาฏสุดา ภูมิจํานงค์. (2546). “การศึกษาละอองเรณูจากแหล่งโบราณคดีเพิงผาบ้านไร่และเพิงผาถํ้าลอด.” เอกสารประกอบการประชุมทางวิชาการเรื่อง คน วัฒนธรรม และสภาพแวดล้อมโบราณบนพื้นที่สูงในอําเภอ ปางมะผ้า จังหวัดแม่ฮ่องสอน, มหาวิทยาลัยศิลปากร วังท่าพระ กรุงเทพฯ, 20-21 กุมภาพันธ์ 2546.
นาฏสุดา ภูมิจํานงค์. (2550). “รายงานฉบับสมบูรณ์โครงการโบราณคดีบนพื้นที่สูงในอําเภอปางมะผ้า จังหวัดแม่ฮ่องสอน ระยะที่ 2 ( เล่มที่ 5 : ด้านวงปีไม้และสิ่งแวดล้อม).” เสนอต่อสํานักงานกองทุนสนับสนุนการวิจัย (สกว.).
นุชนภางค์ ชุมดี. (2542). “มุมมองผ่านโลงไม้ผ่านวัตถุทางวัฒนธรรม.” ทรัพยากรถ้ำ เอกสารประกอบการประชุมวิชาการ, โรงแรมรอยัล กรุงเทพฯ, 4-5 สิงหาคม 2542.
พินดา สิทธิสุนทร, ไซมอน การ์ดเนอร์ และดีน สมาร์ท. (2549). ถํ้าถิ่นเหนือ. กรุงเทพฯ: ริเวอร์บุ๊ค.
พิพัฒน์ กระแจะจันทร์. (2544). “การศึกษาวัฒนธรรมโลงไม้ด้วยวิธีการศึกษาจากวงปีไม้: กรณีศึกษาแหล่งโบราณคดีหุบเขาบ้านไร่ในเขตอําเภอปางมะผ้า จังหวัดแม่ฮ่องสอน.” สารนิพนธ์ปริญญาศิลปศาสตรบัณฑิต ภาควิชาโบราณคดี คณะโบราณคดี มหาวิทยาลัยศิลปากร.
พิพัฒน์ กระแจะจันทร์. (2546). “โลงไม้ที่เพิงผาบ้านไร่กับการตีความค่าอายุจากวงปีไม้.” ใน คน วัฒนธรรม และสภาพแวดล้อมโบราณบนพื้นที่สูงใน อ.ปางมะผ้า จ.แม่ฮ่องสอน. เอกสารประกอบการประชุมทางวิชาการโครงการโบราณคดีบนพื้นที่สูงใน อําเภอปางมะผ้า จังหวัดแม่ฮ่องสอน, มหาวิทยาลัยศิลปากร, 20-21 กุมภาพันธ์ 2546.
พิพัฒน์ กระแจะจันทร์. (2547). “ภูมิปัญญาของพิธีกรรมการปลงศพในวัฒนธรรมโลงไม้ สมัยก่อนประวัติศาสตร์ของคนบนพื้นที่สูงใน อําเภอปางมะผ้า จังหวัดแม่ฮ่องสอน.” เอกสารประกอบการประชุมทางวิชาการเรื่อง ทบทวนภูมิปัญญาท้าทายความรู้ ณ ศูนย์มานุษยวิทยาสิรินธร กรุงเทพฯ.
รัศมี ชูทรงเดช. (2540). “ยุคเหล็กในลุ่มแม่นํ้าแม่กลอง-ท่าจีน.” เอกสารประกอบการประชุมทางวิชาการโครงการเมธีวิจัยอาวุโส ส.ก.ว. เรื่อง ยุคเหล็กในประเทศไทย พัฒนาการทางเทคโนโลยีและสังคม กับ พิพิธภัณฑ์และประวัติศาสตร์ท้องถิ่น : กระบวนการเรียนรู้ร่วมกัน, ศูนย์มานุษยวิทยาสิรินธร, 26-27 พฤศจิกายน.
รัศมี ชูทรงเดช. (2542). “โบราณคดีที่สูงในปางมะผ้า จังหวัดแม่ฮ่องสอน.” เอกสารการประชุมวิชาการ ฉบับที่ 1 เรื่องทรัพยากรถํ้า. โรงแรมรอแยลซิตี้ กรุงเทพฯ, 4-5 สิงหาคม.
รัศมี ชูทรงเดช. (2547). โบราณคดีบนพื้นที่สูงในอําเภอปางมะผ้า จังหวัดแม่ฮ่องสอน. นครปฐม: โรงพิมพ์มหาวิทยาลัยศิลปากร.
รัศมี ชูทรงเดช. (2549). “เอกสารคําสอนวิชาโบราณคดีสมัยก่อนประวัติศาสตร์ในประเทศไทย.” ภาควิชาโบราณคดี คณะโบราณคดี มหาวิทยาลัยศิลปากร.
รัศมี ชูทรงเดช, บรรณาธิการ. (2543). “รายงานการวิจัยฉบับสมบูรณ์ ของโครงการสําารวจและจัดระบบฐานข้อมูลถ้ำ จังหวัดแม่ฮ่องสอน ด้านโบราณคดี.” เสนอต่อสํานักงานกองทุนสนับสนุนการวิจัย.
รัศมี ชูทรงเดช, บรรณาธิการ. (2546). “รายงานวิจัยฉบับสมบูรณ์โครงการโบราณคดีบนพื้นที่สูงในเขตอําเภอปางมะผ้า จังหวัดแม่ฮ่องสอน (เล่มที่ 3: การสํารวจทางโบราณคดี).” เสนอต่อสํานักงานกองทุนสนับสนุนการวิจัย.
รัศมี ชูทรงเดช, บรรณาธิการ. (2550). “รายงานวิจัยฉบับสมบูรณ์ โครงการโบราณคดีบนพื้นที่สูงในเขตอําเภอปางมะผ้า จังหวัดแม่ฮ่องสอน ระยะที่สอง (เล่มที่ 2: ด้านโบราณคดี).” เสนอต่อสํานักงานกองทุนสนับสนุนการวิจัย.
รัศมี ชูทรงเดช, บรรณาธิการ. (2556). “รายงานความก้าวหน้าฉบับที่ 1 โครงการปฏิสัมพันธ์ระหว่างมนุษย์ก่อนประวัติศาสตร์กับสิ่งแวดล้อมบนพื้นที่สูงในอําเภอปางมะผ้า จังหวัดแม่ฮ่องสอน.” เสนอต่อสํานักงานกองทุนสนับสนุนการวิจัย (สกว.).
รัศมี ชูทรงเดช, บรรณาธิการ. (2557). “รายงานความก้าวหน้าฉบับที่ 2 โครงการปฏิสัมพันธ์ระหว่างมนุษย์ก่อนประวัติศาสตร์กับสิ่งแวดล้อมบนพื้นที่สูงในอําเภอปางมะผ้า จังหวัดแม่ฮ่องสอน.” เสนอต่อสํานักงานกองทุนสนับสนุนการวิจัย (สกว.).
วรวุธ สุวรรณฤทธิ์. (2543). ประวัติศาสตร์เมืองกาญจนบุรี. กรุงเทพฯ: โอเดียนสโตร์.
วิชัย ตันติกิตติกร. (2530). แหล่งโบราณคดีบ้านวังไฮ จังหวัดลําพูน. กรุงเทพฯ: ป. สัมพันธ์พาณิชย์.
วีระศักดิ์ แคล้วคําพุฒ. (2542). “การวิเคราะห์เศษภาชนะดินเผาจากแหล่งโบราณคดีประเภทถ้ำผีแมนสมัยก่อนประวัติศาสตร์ตอนปลายในเขตอําเภอปางมะผ้า จังหวัดแม่ฮ่องสอน โดยวิธีศิลาวรรณนา.” สารนิพนธ์ปริญญาศิลปศาสตรบัณฑิต ภาควิชาโบราณคดี คณะโบราณคดี มหาวิทยาลัยศิลปากร.
ศรีศักร วัลลิโภดม. (2529). ลัวะ ละว้า และกระเหรี่ยง: ของเผ่าในที่สูงกับความสัมพันธ์ทางเศรษฐกิจ-การเมืองกับรัฐในที่ราบ. เมืองโบราณ 12, 9: 54-66.
ศรีศักร วัลลิโภดม. (2540). “เอกสารประกอบการประชุมทางวิชาการโครงการเมธีวิจัยอาวุโส ส.ก.ว. เรื่อง ยุคเหล็กในประเทศไทย พัฒนาการทางเทคโนโลยีและสังคม กับพิพิธภัณฑ์และประวัติศาสตร์ท้องถิ่น: กระบวนการเรียนรู้ร่วมกัน.” ศูนย์มานุษยวิทยาสิรินธร, 26-27 พฤศจิกายน.
ศิริชัย หวังเจริญตระกูล. (2534). “การใช้ยางรักในการรักษาเนื้อไม้.” ศิลปากร 34, 6: 81.
สิทธิพงษ์ ดิลกวณิช. (2542). “เอกสารการประชุมวิชาการ ฉบับที่ 1 เรื่องทรัพยากรถํ้า.” โรงแรมรอแยลซิตี้ กรุงเทพฯ, 4-5 สิงหาคม.
สิทธิพงษ์ ดิลกวณิช และคณะ. (2543). “รายงานการวิจัยฉบับสมบูรณ์ของโครงการสํารวจและจัดระบบฐานข้อมูลถํ้า จังหวัดแม่ฮ่องสอน.” เสนอต่อสํานักงานกองทุนสนับสนุนการวิจัย.
สินีนาฏ วรรณศรี. (2546). “การศึกษาวงปีไม้จากโลงไม้ถํ้าบ่อไคร้.” เอกสารประกอบการประชุมทางวิชาการเรื่อง คน วัฒนธรรม และสภาพแวดล้อมโบราณบนพื้นที่สูงในอําเภอปางมะผ้า จังหวัดแม่ฮ่องสอน. มหาวิทยาลัยศิลปากร วังท่าพระ กรุงเทพฯ. 20-21 กุมภาพันธ์.
สินีนาฏ วรรณศรี. (2549). “วงปีไม้และวัฒนธรรมความตาย.” ใน พลวัตทางสังคม วัฒนธรรม และสิ่งแวดล้อมบนพื้นที่สูงในอําเภอปางมะผ้า จังหวัดแม่ฮ่องสอน: งานวิจัยบูรณาการโบราณคดีเชิงพื้นที่แบบครบวงจร. กรุงเทพฯ: โรงพิมพ์เรือนแก้ว.
สุด แสงวิเชียร. (2529). เรื่องก่อนประวัติศาสตร์ของประเทศไทย. กรุงเทพฯ: อมรินทร์การพิมพ์.
สุภาพร นาคบัลลังก์. (2540). “หลักฐานมนุษย์ยุคโลหะที่ถํ้าผีแมน.” รายงานทูลเกล้าถวายสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี เนื่องในวโรกาสเสด็จฯ เป็นการส่วนพระองค์ ทอดพระเนตรนิทรรศการที่ถํ้าปางคาม วันที่ 4 มีนาคม 2540.
สุภาพร นาคบัลลังก์. (2544). “รายงานความก้าวหน้าครั้งที่ 3 ด้านมานุษยวิทยากายภาพ.” โครงการโบราณคดีบนพื้นที่สูง ในอําเภอปางมะผ้า จังหวัดแม่ฮ่องสอน, 70-94. เสนอต่อสํานักงานกองทุนสนับสนุนการวิจัย.
สุภาพร นาคบัลลังก์. (2546). “ภาพรวมของงานวิจัยด้านมานุษยวิทยากายภาพ.” เอกสารประกอบการประชุมทางวิชาการเรื่อง คน วัฒนธรรม และสภาพแวดล้อมโบราณบนพื้นที่สูงในอําเภอปางมะผ้า จังหวัดแม่ฮ่องสอน. มหาวิทยาลัยศิลปากร วังท่าพระ กรุงเทพฯ, 20-21 กุมภาพันธ์.
สุรพล นาถะพินธุ. (2550). รากเหง้าบรรพชนคนไทย : พัฒนาการทางวัฒนธรรมก่อนประวัติศาสตร์. กรุงเทพฯ: มติชน.
สุรศักดิ์ อนันตเวทยานนท์. (2530). “การศึกษารูปแบบเรือขุดที่พบบริเวณวนอุทยานถ้ำนํ้าลอด ตําบลสบป่อง อําเภอเมือง จังหวัดแม่ฮ่องสอน.” สารนิพนธ์ศิลปศาสตรบัณฑิต ภาควิชาโบราณคดี คณะโบราณคดี มหาวิทยาลัยศิลปากร.
อุดมลักษณ์ ฮุ่นตระกูล. (2540). “การศึกษาชาติพันธุ์วิทยาทางโบราณคดี: ปัจจัยการตั้งถิ่นฐานของกลุ่มชนบนที่สูงในเขต อ.ปางมะผ้า จ. แม่ฮ่องสอน.” สารนิพนธ์ศิลปศาสตรบัณฑิต ภาควิชาโบราณคดี คณะโบราณคดี มหาวิทยาลัยศิลปากร.
อุดมลักษณ์ ฮุ่นตระกูล. (2550). “รายงานวิจัยฉบับสมบูรณ์ โครงการโบราณคดีบนพื้นที่สูงในเขตอําเภอปางมะผ้า จังหวัดแม่ฮ่องสอน ระยะที่สอง (เล่มที่ 6: การศึกษาชาติพันธุ์วรรณนาทางโบราณคดี).” เสนอต่อสํานักงานกองทุนสนับสนุนการวิจัย.
อุทิศ กุฏอินทร์. (2539). “ป่าไม่ผลัดใบของประเทศไทย.” ป่าไม้กับสิ่งแวดล้อม. กรุงเทพฯ: โรงพิมพ์ดอกเบี้ย.
Costin, K. (1991). “Specialization: Issues in Defining, Documenting, and Explaining the Organization of Production.” In
Archaeological Method and Theory. Volume 3. edited by M. Schiffer. 1-56. Tucson: University of Arizona Press.
Costin, K. (2001). “Craft Production Systems.” In Archaeology at the Millennium: A Sourcebook, edited by G. Feinman and T. Price, 273-327. New York: Kluwar Academic/Plenum Press.
Dunkley, J. (1993). Thailand Cave Catalogue. Sydney: Speleological Research Council.
Dunkley, J. & J. Burch (eds.). (1986). Caves of North-West Thailand. Sydney: Speleological Research Council.
Gorman, C. F. (1970). “Prehistoric Research in North Thailand: A Culture-Chronographic Sequence from the Late Pleistocene to the Early Recent Period.” Ph.D. Dissertation, Department of Anthropology, University of Hawaii.
Gorman, C. F. (1971). “Excavations at Spirit Cave, North Thailand: some interim interpretations.” In Asian Perspectives. Vol.13, 79-107.
Grave, P. (1995). “Beyond the Mandala: Buddhist Landscapes and Upland-Lowland Interaction in North-West Thailand A.D. 1200-1650.” World Archaeology 27, 2: 243-265.
Grave, P. (1996). ”The Shift to Commodity: A Study of Ceramic Production and Upland-Lowland Interaction in Northwestern Thailand 100-1650 AD.” Ph.D Thesis, Prehistoric and Historic Archaeology and The NWG Macintosh Centre for Quaternary Dating, University of Sydney, Australia.
Grave, P. (1997). “The Ring-Ditch Burials of Northwestern Thailand: The Archaeology of Resistance.” Bulletin of Indo-Pacific Prehistory Association 3: 161-166.
Grave, P., J. Spies, M. Barrbetti & M. Hotchkis. (1993). “Dating of log coffins of Northwestern Thailand.” Paper present at IPPA Conference, Chiangmai, 5-12 January.
Higham, C.F. (2014). Early Mainland Southeast Asia: From First Humans to Angkor. Bangkok: River Books.
Higham, C. F. & R. Thosarat. (1998). Prehistoric Thailand. Bangkok: River Books.
Higham, C. F. (2012). Early Thailand: From Prehistory to Sukhothai. Bangkok: River Books.
Johnson, A. & T. Earle. (1991). The Evolution of Human Societies. Standford: Standford University Press.
Kanchanakom, P. et al. (1976). “Archaeological and historical significance of the research area.” In preliminary environment study of the Upper Khwae Noi Basin, edited by Krid Suvarnsuddhi et al., 122-193. The applied scientific research corporation of Thailand, Bangkok.
Kiernan, K. et al. (1988). “Prehistoric Occupation and Burial Sites in the Mountains of the Nam Khong Area, Mae Hong Son Province, Northwestern Thailand.” Australian Archaeology 27: 24-44.
Lampert, C. D. et. al. (2003). “Dating Resin Coating on Pottery: The Spirit Cave Early Ceramic Dates Revised.” Antiquity 77 (March) : 295.
Pindar Sidisunthorn and S. Gardner. (2006). Caves of Northern Thailand. Bangkok: River Books.
Renfrew, C. & P. Bahn. (2012). Archaeology: Theories, Methods and Practice. 6th Edition. London: Thames & Hudson.
Service, E. (1971). Primitive Social Organization. 2nd edition. New York: Random House.
Sørensen, P. (1974). “Prehistoric Iron Imprements from Thailand.” Asian Perspective XVII, 2. Hong Kong: The university press.
Sørensen, P. (1988). Archaeological Excavations in Thailand. London: Curzon Press.
Wannasri, S. (2004). “A Dendroarchaeological Study of Log Coffins: Bo Krai Cave and Ban Rai Rockshelter in Pang Mapha District, Mae Hong Son Province.” M. Sc. Thesis, Technology of Environmental Management, Faculty of Graduate Studies, Mahidol University.
Downloads
Issue
Section
License
บทความนี้เป็นผลงานของข้าพเจ้าแต่เพียงผู้เดียว และ/หรือเป็นผลงานของข้าพเจ้าและผู้ร่วมงาน ตามชื่อที่ระบุในบทความจริง และเป็นผลงานที่มิได้ถูกนำเสนอหรือตีพิมพ์ที่ใดมาก่อน
