ว่าด้วยแนวทางของการศึกษาประวัติศาสตร์สมัยโบราณ

บทคัดย่อ

บทความที่เขียนถึงแนวคิดเกี่ยวกับการศึกษาประวัติศาสตร์สมัยโบราณในไทยมีอยู่ไม่มากนัก บทความนี้ได้เค้าโครงหลักมาจากหนังสือ“ทฤษฎี ตัวแบบและแนวคิดในประวัติศาสตร์โบราณ” (Theories, Models and Concepts in Ancient History) เขียนโดยเนวิล มอร์เลย์ (Neville Morley) ถึงจะเป็นแนวคิดจากตะวันตกแต่ผู้เขียนก็ได้หยิบยกประเด็นปัญหาของประวัติศาสตร์ไทยหรืออื่นๆเพื่อเปรียบเทียบให้พอสามารถนำไปประยุกต์ใช้ได้ง่ายขึ้น

บทความนี้แบ่งเนื้อหาออกได้เป็น 6 ส่วนหลักคือ ส่วนแรก เริ่มต้นจากการอธิบายปัญหาเชิงทฤษฎีที่เป็นนามธรรมประกอบด้วย ปัญหาของการใช้ทฤษฎีหรือ กฎ และชี้ให้เห็นจุดเด่นของการใช้โมเดลในการศึกษาประวัติศาสตร์ ปัญหาของการใช้คำศัพท์เฉพาะ และการให้นํ้าหนักในการวิเคราะห์ประเด็นทางประวัติศาสตร์ว่าควรให้ความสำคัญกับปัจจัยทางด้านจิตนิยมหรือวัตถุนิยม ส่วนที่สอง เป็นการอธิบายถึงข้อควรระวังของการศึกษาเศรษฐกิจสมัยโบราณ และประเด็นเรื่องชนชั้นกับสถานภาพทางสังคมว่ามีความสัมพันธ์กับที่มาของอำนาจทางการเมืองส่วนที่สาม เป็นความสัมพันธ์ระหว่างมนุษย์กับสิ่งแวดล้อมได้แก่เรื่องแนวทางการศึกษาประวัติศาสตร์ช่วงยาว และนิเวศวิทยา ส่วนที่สี่เป็นเรื่องเกี่ยวกับตัวมนุษย์ได้แก่ประเด็นเรื่องอาหาร โรคภัยไข้เจ็บ และประชากรศาสตร์ ส่วนที่ห้าเกี่ยวข้องกับประเด็นทางสังคมคือความเป็นหญิงชายและเพศสภาวะในงานประวัติศาสตร์ประวัติศาสตร์กับเชื้อชาติและชาติพันธุ์ สุดท้ายคือ อธิบายแนวคิดทางด้านจิตวิทยากับการศึกษาตำนานในประวัติศาสตร์ ความจริงแล้ว ปัจจุบันแนวคิดในการศึกษาประวัติศาสตร์สมัยโบราณเติบโตไปมากแต่ยังขาดการนำมาประยุกต์ใช้เชื่อมโยงกับหลักฐานทางด้านประวัติศาสตร์โบราณคดีที่มีเป็นจำนวนมาก แนวคิดทฤษฎีที่นำเสนอในบทความนี้จึงเป็นแนวทางเบื้องต้นไปสู่การศึกษาเชิงลึกในอนาคต