Analysis of Vocabulary and Language Compilation in Ancient Textbooks of Nakhon Phanom National Library in Honor of Her Majesty the Queen
Keywords:
Isan folk medicine, Textbook of herbal medicine, Language CompilationAbstract
This article aims: 1) to analyze knowledge and categorize information from ancient textbooks of Nakhon Phanom National Library in Honor of Her Majesty the Queen and 2) to translate the original document, which is an ancient dialect, into words in the present Central Thai language that people from all regions can read and understand. It is analyzed by collecting data from ancient vocabulary textbooks of Nakhon Phanom National Library. Then, researchers interview key informants to check the vocabulary and content. The study found that the knowledge and vocabulary category from ancient textbooks was able to collect 130 names of diseases or symptoms of diseases which could be classified into 15 groups: 1) the heart circulatory system, blood and lymph, 2) the respiratory system, 3) the gastrointestinal tract and excretion, 4) the urinary system, 5) the skin system, 6) the musculoskeletal and tendons system 7) the nervous system emotional state and behavior, 8) deterioration of the body, 9) parasites and infections, 10) the eye, 11) the ear, nose and throat, 12) the oral cavity, 12) the oral cavity, complications in pregnancy, childbirth and the postpartum period and 15) injury and poisoning. The main method of treating diseases was found to be through herbal remedies, with records of 25 methods of concocting medicines or preparing herbal medicines and 20 methods of using drugs. The names of herbs and other ingredients in the drugs include 308 names of plants, 43 animal items, and 7 mineral items. The ancient textbooks were found to contain other wisdom concerning healing in the field of pharmaceuticals and drug use, the use of herbs, and wisdom about language.
References
ภาษาไทย
กรมพัฒนาการแพทย์แผนไทยและการแพทย์ทางเลือก, 2552. พจนานุกรมศัพท์แพทย์และเภสัชกรรม แผนไทย ฉบับราชบัณฑิตยสถาน. พิมพ์ครั้งที่ 2. กรุงเทพฯ: สำนักกิจการโรงพิมพ์องค์การสงเคราะห์ทหารผ่านศึกในพระบรมราชูปถัมภ์.
กฤษฎา ศรีธรรมา และคณะ, 2562. “การสืบค้นภูมิปัญญาแพทย์พื้นบ้านอีสานในคัมภีร์ยาใบลาน.” วารสารมหาวิทยาลัยราชภัฏมหาสารคาม ว.มรม. 3(2): 13-19.
กองคุ้มครองและส่งเสริมภูมิปัญญาการแพทย์แผนไทยและแพทย์พื้นบ้านไทย, (2562). คู่มือประกอบการรับรองหมอพื้นบ้าน ตามระเบียบกระทรวงสาธารณสุข ว่าด้วยการรับรองหมอพื้นบ้าน พ.ศ. 2562. นนทบุรี: พีเอ็นเอส ครีเอชั่น.
กัณฑ์วีร์ วิวัฒน์พานิชย์ และภัทราพร ตั้งสุขฤทัย (บรรณาธิการ), 2542. รวมบทความการประชุมสัมมนาวิชาการ เรื่อง ผักพื้นบ้านและอาหารพื้นเมือง. นนทบุรี: สถาบันการแพทย์แผนไทย กรมการแพทย์ กระทรวงสาธารณสุข.
คณะอนุกรรมการจัดทำตำราอ้างอิงยาสมุนไพรไทย ในคณะกรรมการคุ้มครองและส่งเสริมภูมิปัญญาการแพทย์แผนไทย, 2551. ตำราอ้างอิงยาสมุนไพรไทย เล่ม 1 เฉลิมพระเกียรติพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว เนื่องในมหามงคลสมัยที่ทรงครองสิริราชสมบัติครบ 60 ปี. กรุงเทพฯ: อมรินทร์พริ้นติ้งแอนด์พับลิชชิ่ง.
ชยันต์ พิเชียรสุนทร และวิเชียร จีรวงศ์, 2556. คู่มือเภสัชกรรมแผนไทย เล่ม 1 น้ำกระสายยา. พิมพ์ครั้งที่ 3. กรุงเทพฯ: อมรินทร์พริ้นติ้งแอนด์พับลิชชิ่ง.
ทิพย์วารี สงนอก, 2559. “ภาษาและภูมิปัญญาท้องถิ่นเกี่ยวกับตำรายาพื้นบ้าน.” ใน โครงการประชุมวิชาการระดับชาติและนานาชาติ “ราชภัฏวิจัยครั้งที่ 4” กลุ่มมนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์ (หน้า 176-178). บุรีรัมย์: มหาวิทยาลัยราชภัฏบุรีรัมย์, 22-24 พฤศจิกายน.
นิจศิริ เรืองรังสี และธวัชชัย มังคละคุปต์, 2547. สมุนไพรไทย เล่ม 1. กรุงเทพฯ: บี เฮลท์ตี้.
ผ่องพิมล ดาศรี และคณะ, 2564. “การปริวรรตและวิเคราะห์เครื่องยาสมุนไพรในคัมภีร์สรรพลักษณะ สรรพคุณ แลมหาพิกัด และจำแนกตามเภสัชวัตถุในเภสัชกรรมไทย.” วารสารเวชบันทึกศิริราช. 13 (1): 2-10.
มูลนิธิมหาวิทยาลัยมหิดล, 2548. สารานุกรมสมุนไพร เล่ม 5 สมุนไพรพื้นบ้านอีสาน. กรุงเทพฯ: มูลนิธิมหาวิทยาลัยมหิดล.
มูลนิธิสารานุกรมวัฒนธรรมไทย, 2542. สารานุกรมวัฒนธรรมไทย ภาคอีสาน เล่ม 14. กรุงเทพฯ: มูลนิธิสารานุกรมวัฒนธรรมไทย ธนาคารไทยพาณิชย์.
รัตนา จันทร์เทาว์ และคณะ, 2547. รายงานการวิจัย การปริวรรตใบลานอีสาน: ตำรายา. กรุงเทพฯ:สำนักงานคณะกรรมการวัฒนธรรมแห่งชาติ กระทรวงวัฒนธรรม.
ราชันย์ ภู่มา, 2559. สารานุกรมพืชในประเทศไทย (ฉบับย่อ) เฉลิมพระเกียรติสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารีทรงเจริญพระชนมายุ 60 พรรษา. กรุงเทพฯ: กรมอุทยานแห่งชาติ สัตว์ป่า และพันธุ์พืช สำนักวิจัยการอนุรักษ์ป่าไม้และพันธุ์พืช สำนักงานหอพรรณไม้.
วิทย์ เที่ยงบูรณธรรม, 2542. พจนานุกรมสมุนไพรไทย. พิมพ์ครั้งที่ 5. กรุงเทพฯ: รวมสาส์น.
สถาบันการแพทย์แผนไทย กรมพัฒนาการแพทย์แผนไทยและการแพทย์ทางเลือก, 2547. คู่มือประชาชนในการดูแลสุขภาพด้วยการแพทย์แผนไทย. กรุงเทพฯ: สำนักงานกิจการโรงพิมพ์องค์การสงเคราะห์ทหารผ่านศึกในพระบรมราชูปถัมภ์.
_________________ , 2554. บัญชียาจากสมุนไพร พ.ศ. 2554 ตามประกาศคณะกรรมการพัฒนาระบบยาแห่งชาติเรื่องบัญชียาหลักแห่งชาติ (ฉบับที่ 4) พ.ศ. 2554. พิมพ์ครั้งที่ 2. สํานักงานกิจการโรงพิมพ์องค์การสงเคราะห์ทหารผ่านศึกในพระบรมราชูปถัมภ์.
สถาบันวิจัยวลัยรุกขเวช มหาวิทยาลัยมหาสารคาม, 2544. พรรณไม้พื้นบ้านอีสาน เล่ม 1. มหาสารคาม: มหาวิทยาลัยมหาสารคาม.
สำนักงานพระพุทธศาสนาแห่งชาติ, 2560. พจนานุกรมศัพท์แพทย์และเภสัชกรรมแผนไทย ฉบับราชบัณฑิตยสภา พ.ศ. 2559 เนื่องในโอกาสมหามงคลเสด็จเถลิงถวัลย์ราชสมบัติครบ 70 ปี 9 มิถุนายน 2559. นนทบุรี: โรงพิมพ์สำนักงานพระพุทธศาสนาแห่งชาติ.
สุจิน คุจารีวณิช, 2535. “การปรับบทบาทของหมอพื้นบ้านในชุมชนไทยลาวจังหวัดนครพนม.” วิทยานิพนธ์ปริญญาสังคมศาสตรมหาบัณฑิต มหาวิทยาลัยมหิดล.
เสาวนีย์ กุลสมบูรณ์ และรุจินาถ อรรสิษฐ, 2548. ภูมิปัญญาการแพทย์พื้นบ้านอีสาน. นนทบุรี: กลุ่มงานการแพทย์พื้นบ้านไทย กรมพัฒนาการแพทย์แผนไทยและการแพทย์ทางเลือก กระทรวงสาธารณสุข.
อัญชลี สิงห์น้อย, 2546. เอกสารคำสอนภาษาและวัฒนธรรม. พิษณุโลก: สาขาวิชาภาษาศาสตร์ ภาควิชาภาษา มหาวิทยาลัยนเรศวร. อุบล มณีกุล และกมลภัค สำราญจิตร์, ม.ป.ป. ตำราแพทย์แผนโบราณทั่วไป. นนทบุรี: กองการประกอบโรคศิลปะ สำนักงานปลัดกระทรวงสาธารณสุข.
อุษา กลิ่นหอม, 2552. การสังคายนาตำรายาพื้นบ้านอีสาน: กรณีไข้หมากไม้. กรุงเทพฯ: อุษาการพิมพ์.
เอกวิทย์ ณ ถลาง, 2546. ภูมิปัญญาท้องถิ่นกับการจัดการความรู้. กรุงเทพฯ: อมรินทร์พริ้นติ้งแอนด์พับลิชชิ่ง.
ข้อมูลอิเล็กทรอนิกส์
กรมควบคุมโรค กระทรวงสาธารณสุข, 2565. รายชื่อโรค. ค้นเมื่อ 10 พฤศจิกายน 2565, จาก www.ddc.moph.go.th
กองประกอบโรคศิลปะ สำนักกระทรวงสาธารณสุข, 2565. ตำราแพทย์แผนโบราณทั่วไป สาขาเภสัชกรรม. ค้นเมื่อ 10 พฤศจิกายน 2565, จาก http://samunpri.com/modules.php?name=Pasat1
คณะเภสัชศาสตร์ มหาวิทยาลัยอุบลราชธานี, 2565. ฐานข้อมูลเครื่องยาสมุนไพร. ค้นเมื่อ 10 พฤศจิกายน 2565, จาก https://apps.phar.ubu.ac.th/thaicrudedrug/main.php
เมดไทย, 2565. รายชื่อโรค อาการ และภาวะต่าง ๆ. ค้นเมื่อ 10 พฤศจิกายน 2565, จาก http://medthai. com
สัมภาษณ์ผู้ให้ข้อมูลสำคัญ (Key information)
ใบสี เพชรฤทธิ์, 2565. หมอยาพื้นบ้าน อำเภอเรณูนคร จังหวัดนครพนม. สัมภาษณ์, 10 ธันวาคม.
พรมมา จันทะแสน, 2565. หมอยาพื้นบ้าน อำเภอกุสุมาลย์ จังหวัดนครพนม. สัมภาษณ์, 12 ธันวาคม.
ราชันย์ นิลวรรณาภา, 2565. ผู้ช่วยศาสตราจารย์ ดร. คณะมนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์ มหาวิทยาลัยมหาสารคาม นักวิชาการด้านภาษาอีสานโบราณ. สัมภาษณ์, 20 ธันวาคม.
Downloads
Published
Issue
Section
License
Copyright (c) 2023 Damrong Journal of The Faculty of Archaeology Silpakorn University
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.
บทความนี้เป็นผลงานของข้าพเจ้าแต่เพียงผู้เดียว และ/หรือเป็นผลงานของข้าพเจ้าและผู้ร่วมงาน ตามชื่อที่ระบุในบทความจริง และเป็นผลงานที่มิได้ถูกนำเสนอหรือตีพิมพ์ที่ใดมาก่อน