โครงสร้างเนื้อหาในประกาศการพระราชพิธีสมัยอยุธยาและสมัยรัตนโกสินทร์

บทคัดย่อ

บทความนี้ศึกษาโครงสร้างเนื้อหาในประกาศการพระราชพิธีสมัยอยุธยาและสมัยรัตนโกสินทร์ ผลการวิจัยพบว่า ประกาศการพระราชพิธีทั้งสองสมัย มีโครงสร้างเนื้อหาหลัก 3 ส่วน ได้แก่ ส่วนประณามพจน์ ส่วนเนื้อหา และส่วนปัจฉิมบท โครงสร้างย่อยของประกาศการพระราชพิธีสมัยอยุธยาอย่างโองการแช่งน้ำเป็นต้นแบบในการสร้างโครงสร้างย่อยในส่วนเนื้อหาของประกาศการพระราชพิธีในยุคหลัง โองการแช่งน้ำมีโครงสร้างย่อยจำนวน 6  โครงสร้าง ได้แก่ สดุดีสิ่งศักดิ์สิทธิ์ ตำนาน เรื่องพระราชพิธี เชิญสิ่งศักดิ์สิทธิ์ เรื่องพระมหากษัตริย์ ขอพร ประกาศการพระราชพิธีสมัยรัตนโกสินทร์ได้นำโครงสร้างย่อยของโองการแช่งน้ำมาปรับเปลี่ยนเพิ่มเติม 2 โครงสร้างย่อย ได้แก่ เรื่องประวัติศาสตร์ และชื่อเมืองต่างๆ ที่อยู่ภายใต้การปกครองของพระมหากษัตริย์ ผู้วิจัยพบว่าปัจจัยที่ทำให้เกิดการเปลี่ยนแปลงโครงสร้างเนื้อหามี 3 ประการ ได้แก่ การใช้ประกาศการพระราชพิธีในพระราชพิธีที่ต่างจากตัวต้นเค้า อิทธิพลด้านศาสนา และสถานภาพของพระมหากษัตริย์