จากสิ่งศักดิ์สิทธิ์สู่นักปกครอง : การเมืองในอนุสาวรีย์เจ้าเมืองอีสาน ทศวรรษ 2500 ถึง 2530

ผู้แต่ง

  • จิรวัฒน์ ตั้งจิตรเจริญ นักศึกษาระดับปริญญาโท สาขาวิชาประวัติศาสตร์ คณะศิลปศาสตร์ มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ อีเมล: jirawat.T036@gmail.com

คำสำคัญ:

อนุสาวรีย์, ท้องถิ่นอีสาน, เจ้าเมืองอีสาน, นักปกครอง

บทคัดย่อ

งานศึกษาชิ้นนี้ต้องการศึกษาอนุสาวรีย์เจ้าเมืองอีสานรูปบุคคล ซึ่งถูกสร้างขึ้นในห้วงทศวรรษ 2500 ถึง 2530 นับตั้งแต่การสร้างอนุสาวรีย์พระยาภักดีชุมพล (แล) จังหวัดชัยภูมิในฐานะเครื่องมือทางการเมืองชนิดหนึ่ง งานศึกษานี้มุ่งหวังจะเปิดเผยให้เห็นถึงความหมายเก่าด้านความศักดิ์สิทธิ์ของเจ้าเมืองอีสานในฐานะบรรพชนที่สอดประสานเข้ากับระบบสัญลักษณ์แบบใหม่ผ่านท่าทาง ของถือ คำจารึกของอนุสาวรีย์เจ้าเมืองอีสาน รวมไปถึงกระบวนการและขั้นตอนก่อสร้าง อันนำไปสู่ผลการศึกษาว่าอนุสาวรีย์เจ้าเมืองอีสานถูกเขียนขึ้นใหม่ภายใต้ความหมายที่เหมาะสมกับบริบท ซึ่งหนึ่งในนั้น คือ การเป็นนักปกครองที่ดีและการแสดงท่าทีที่ภักดีต่อรัฐไทยในยุคสมัยของสงครามเย็น

เอกสารอ้างอิง

“คู่มือนำเที่ยวอุดรธานี” เดินทางท่องเที่ยว 36 (ธันวาคม 2524): 77-78

ชนิดา ชิตบัณฑิตย์, 2550. โครงการอันเนื่องมาจากพระราชดำริ : การสถาปนาพระราชอำนาจนำในพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว. กรุงเทพฯ : มูลนิธิโครงการตำราสังคมศาสตร์และมนุษยศาสตร์.

ชาตรี ประกิตนนทการ, 2563. ศิลปะ-สถาปัตยกรรมคณะราษฎร สัญลักษณ์ทางการเมืองในเชิงอุดมการณ์. พิมพ์ครั้งที่ 3. กรุงเทพฯ : มติชน.

ธัญณ์ณภัทร์ เจริญพานิช, 2566. มหาบุรุษแห่งชุมชนศีลธรรม : วัฒนธรรมอำนาจนิยมและอารมณ์เชิงวัฒนธรรมไทย. กรุงเทพฯ : สมมติ.

บำเพ็ญ ณ อุบล, 2547. เล่าเรื่องเมืองอุบลราชธานี. พิมพ์ครั้งที่ 2. อุบลราชธานี : สำนักวิทยบริการ มหาวิทยาลัยอุบลราชธานี.

ปราโมทย์ ทัศนาสุวรรณ, 2523. เยือนอีสาน. กรุงเทพฯ : การท่องเที่ยวแห่งประเทศไทย.

ปรีชา พิณทอง, 2535. ประวัติเมืองอุบลราชธานี สำนวนอีสาน. อุบลราชธานี : ศิริธรรม.

พงษ์ศักดิ์ ปัตถา, 2550. “ผลกระทบของฐานทัพสหรัฐอเมริกาต่อสภาพเศรษฐกิจและสังคมของเมืองอุดรธานี พ.ศ. 2505-2520” วิทยานิพนธ์อักษรศาสตรมหาบัณฑิต สาขาวิชาประวัติศาสตร์ บัณฑิตวิทยาลัย มหาวิทยาลัยศิลปากร.

พิธีเปิดอนุสาวรีย์พระเจริญราชเดช (กวด) 18 เมษายน 2527 ณ สวนสาธารณะหนองข่า อำเภอเมือง จังหวัดมหาสารคาม, 2527. กรุงเทพฯ : โรงพิมพ์พิฆเนศ.

ภิญญพันธุ์ พจนะลาวัณย์, 2563. ประวัติศาสตร์แห่งการเดินทางและภูมิศาสตร์การเมืองในรอบศตวรรษ : ว่าด้วยการท่องเที่ยว ในฐานะมรดกแห่งการสร้างชาติของรัฐไทย จากรัฐจารีต สงครามเวียดนาม สู่ยุครัฐประหาร 2549. กรุงเทพฯ : สมมติ.

มาลี รักตะปุรณะ, 2508. “สู่ชัยภูมิ” อนุสาร อ.ส.ท. 5 (7):19-20.

ศุภชัย เจริญวงศ์, 2544. ถอดรหัสการพัฒนา. กรุงเทพฯ : เดือนตุลา.

สมชัย ภัทรธนานันท์, 2560. ความขัดแย้งระหว่างอีสานกับรัฐไทย : การครอบงำและการต่อต้าน. มหาสารคาม : มหาวิทยาลัยมหาสารคาม.

สมชาย นิลอาธิ, 2543. “จากปูตาถึงป่าสงวนและวัด” ใน วิถีความคิด วิถีชีวิตชาวนาอีสาน. พิมพ์ครั้งที่ 2 อุบลราชธานี : ศิริธรรม.

สายพิน แก้วงามประเสริฐ, 2538. การเมืองในอนุสาวรีย์ท้าวสุรนารี. กรุงเทพฯ : มติชน

หนังสือพระเครื่อง พระคณาจารย์ จตุรทิศอุดร, 2556. ม.ป.ม : ม.ป.ร.

จดหมายเหตุ

กระทรวงศึกษาธิการ, “ระเบียบกระทรวงศึกษาธิการ ว่าด้วยการก่อสร่างอนุสาวรีย์แห่งชาติและการจำลองพระพุทธรูปสำคัญ พ.ศ.2520,” 20 พฤษภาคม 2520.

“การสร้างอนุสาวรีย์พลตรีพระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมหลวงประจักษ์ศิลปาคม จังหวัดอุดรธานี และการเสด็จพระราชดำเนินทรงประกอบพิธีเปิด [28 มิ.ย. 2510 – 17 ก.พ. 2514].”, พ.ศ.2510-2514. (4) ศธ.2.2.3.1/52. หอจดหมายเหตุแห่งชาติ.

“การสร้างอนุสาวรีย์พระยาภักดีชุมพล (แล) ของจังหวัดชัยภูมิ [6 ต.ค. 2507 – 23 พ.ย. 2509].”, พ.ศ.2507-2509. (4) ศธ.2.2.3.1/39 [27]. หอจดหมายเหตุแห่งชาติ.

“การประชุมคณะกรรมการพิจารณาการสร้างอนุสาวรีย์ ครั้งที่ 3/2525 – ครั้งที่ 4/2525 [4 ก.พ. – 1 มี.ค. 2525].”, พ.ศ. 2525. (4) ศธ 2.4.14.3.1/3 [28]. หอจดหมายเหตุแห่งชาติ.

“การประชุมคณะกรรมการพิจารณาการสร้างอนุสาวรีย์ ครั้งที่ 9/2525 – ครั้งที่ 12/2525 [3 มิ.ย. – 20 ส.ค. 2525].”, พ.ศ. 2525. (4) ศธ 2.4.14.3.1/3 [29]. หอจดหมายเหตุแห่งชาติ.

ดาวน์โหลด

เผยแพร่แล้ว

2025-06-24

ฉบับ

ประเภทบทความ

บทความ