เส้นทางของเสียง: ฮาบิทัสและการสะสมทุนของนักออกแบบเสียง
คำสำคัญ:
นักออกแบบเสียง, เส้นทางของเสียง, อุตสาหกรรมเสียง, การสะสมทุน, ฮาบิทัสบทคัดย่อ
บทความนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษากระบวนการเรียนรู้และการสะสมทุนของนักออกแบบเสียงในอุตสาหกรรมสร้างสรรค์ ผ่านกรอบแนวคิดปฏิบัติการ ทุน ฮาบิทัส และแวดวงของปิแอร์ บูร์ดิเยอ โดยใช้การวิจัยเชิงคุณภาพผ่านการสัมภาษณ์เชิงลึกกับนักออกแบบเสียง 11 คน เพื่อศึกษาประสบการณ์ เส้นทางอาชีพ และปัจจัยที่ส่งผลต่อการพัฒนาทักษะของพวกเขา ผลการศึกษาพบว่าการสะสมทุนเป็นกระบวนการต่อเนื่องและหลากหลาย ซึ่งเกิดขึ้นทั้งในระบบการศึกษาและนอกระบบ โดยทุนสำคัญประกอบด้วย ‘ทุนทางวัฒนธรรม’ ได้แก่ ทุนทางความรู้จากการศึกษาและการเรียนรู้ด้วยตนเอง ทุนทางทักษะจากการฝึกฝนและใช้งานเครื่องมือ และทุนทางประสบการณ์จากการทำงานจริงและการแก้ปัญหา ‘ทุนทางสังคม’ สร้างโอกาสทางอาชีพผ่านเครือข่ายในวงการ ‘ทุนทางสัญลักษณ์’ คือชื่อเสียงและการยอมรับในวงการ เช่น รางวัลและการร่วมงานกับสตูดิโอชั้นนำ ส่วน ‘ทุนทางเศรษฐกิจ’ คือรายได้และทรัพย์สินที่สามารถนำไปลงทุนในอุปกรณ์หรือพัฒนาทักษะเพื่อสร้างผลงานที่มีคุณภาพ การเรียนรู้และการสะสมทุนของนักออกแบบเสียงสะท้อนบทบาทของฮาบิทัส ซึ่งเป็นกรอบแนวคิดและแนวปฏิบัติที่ถูกหล่อหลอมจากบริบททางสังคม ขณะเดียวกันแวดวงของอุตสาหกรรมสร้างสรรค์ก็มีอิทธิพลต่อมาตรฐาน วิธีการทำงาน และโอกาสทางอาชีพ อย่างไรก็ตาม นักออกแบบเสียงไม่ได้ถูกกำหนดโดยโครงสร้างแวดวงเพียงอย่างเดียว แต่ยังสามารถปรับตัวและสร้างเส้นทางของตนเองผ่านการใช้เทคโนโลยีและนวัตกรรมใหม่ ๆ ซึ่งเป็นการท้าทายแนวคิดดั้งเดิมเกี่ยวกับทุนและปฏิบัติการในอุตสาหกรรมเสียง ผลการศึกษานี้สามารถนำไปใช้ประโยชน์ในการพัฒนานโยบายสนับสนุนอาชีพนักออกแบบเสียงให้มีความยั่งยืนและสามารถปรับตัวต่อการเปลี่ยนแปลงของเทคโนโลยีและตลาดแรงงานในอนาคตได้อย่างมีประสิทธิภาพ
เอกสารอ้างอิง
ภาษาไทย
ฐานิดา บุญวรรโณ, 2565. “ความสัมพันธ์ระหว่างมโนทัศน์หลักของปิแอร์บูร์ดิเยอ”. วารสารศิลปะศาสตร์มหาวิทยาลัยอุบลราชธานี 18(1): 1-33.
นรชิต จิรสัทธรรม และปิยธิดา ข่าขันมะลี, 2564. “การบริโภคเชิงวัฒนธรรมของกล้องฟิล์ม”. วารสารเศรษฐศาสตร์และกลยุทธการจัดการ 8(1): 162-179.
นวัช รัตรบรรณกิจ, 2558. กระบวนการสร้างสรรค์งานของนักออกแบบเสียงภาพยนตร์ไทย. วิทยานิพนธ์ปริญญานิเทศศาสตรมหาบัณฑิต สาขาวิชานิเทศศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย.
ภาณุมาศ อิสริยศไกร, 2556. เกมคือโลก โลกคือเกม: การช่วงชิงอำนาจในวรรณกรรมเยาวชนร่วมสมัยแนวดิสโทเปีย. วิทยานิพนธ์ปริญญาดุษฎีบัณฑิต จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย.
รุ่งภพ ปรีชาวิทย์, 2563. ตลก โกรธ และกลัว: เสียงเอฟเฟกต์เพื่อสื่อสารอารมณ์ในภาพยนตร์สั้น. วิทยานิพนธ์ปริญญาวิทยาศาสตรมหาบัณฑิต มหาวิทยาลัยศิลปากร.
วิทยา วรมิตร, 2555. ดนตรีประกอบภาพยนตร์ไทยระหว่างปี พ.ศ. 2542-2552. วิทยานิพนธ์ปริญญาดุษฎีบัณฑิต มหาวิทยาลัยมหิดล.
วิริยะ สว่างโชติ, 2561. อุตสาหกรรมทางวัฒนธรรมกับเศรษฐกิจสร้างสรรค์. นนทบุรี: โรงพิมพ์ภาพพิมพ์.
อุทัย นิรัติกุลชัย, 2547. ดนตรีประกอบภาพยนตร์. วิทยานิพนธ์ปริญญาบัณฑิต มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์.
ภาษาต่างประเทศ
Bourdieu, P., 1986. “The Forms of Capital”. In J. G. Richardson (Ed.), Handbook of Theory and Research for the Sociology of Education (pp. 241-258). New York: Greenwood Press.
Hilgers, M. & Mangez, É., 2015. “Introduction to Pierre Bourdieu's social fields”. In Bourdieu's Theory of Social Fields. Concepts and applications (pp.1-36). Abingdon: Routledge.
Holman, T.,2010. Sound for film and television. 3rd ed. MA: Elsevier.
Kenny, T., 1999. Sound for Picture: The Art of Sound Design in Film Sound. CT: Praeger Publishers.
Mott, R. L., 1989. Sound effects: Radio, TV, and Film. MA: Butterworth.
Power, E. M., 1999. “An introduction to Pierre Bourdieu's key theoretical concepts”. Journal for the Study of Food and Society 3(1): 48-52.
Sonnenschein, D., 2001. Sound Design. United States of America: McNaughton & Gunn, Inc., Saline, Michigan.
United Nations, 2024. Creative Economy Outlook 2024. New York: United Nations Publications.
ข้อมูลอิเล็กทรอนิกส์
กรุงเทพธุรกิจ, 2565. มอง ‘ปัญหาเด็ก’ กลุ่ม ‘แรงงานสร้างสรรค์’ ในวันต่อต้านใช้ ‘แรงงานเด็ก’ สากล. ค้นเมื่อ 29 พฤษภาคม 2565, จาก https://www.bangkokbiznews.com/social/1009373
คัลเลอร์ วัน, 2018. มนุษย์กองถ่าย | Sound Studio “Van!lla Sky” | นคร โฆสิตไพศาล. ค้นเมื่อ 29 พฤษภาคม 2565, จาก https://www.youtube.com/watch?v=ybfzcKY6RHA
ฐิติกร พูลภัทรชีวิน, 2563. EP.34: การคิดเชิงสร้างสรรค์ (Creative Thinking). ค้นเมื่อ 22 มีนาคม 2568, จาก https://open.spotify.com/episode/5SqIDS5nUJu92ErPbKFfeg
สำนักงานส่งเสริมเศรษฐกิจสร้างสรรค์ (องค์การมหาชน), ม.ป.ป. เจาะลึก CEA ดันธุรกิจอนาคตอุตสาหกรรมสร้างสรรค์ สร้างโอกาส-เพิ่มมูลค่า พาเศรษฐกิจไทยก้าวไกลสู่สากล. ค้นเมื่อ 23 มีนาคม 2568, จาก https://www.cea.or.th/th/single-research/Creative-Economy-Foresight?utm_source=chatgpt.com
Heckmann, C., 2022. What Does a Sound Designer Do: Role & Duties Explained. Retrieved October 23, 2023, from https://www.studiobinder.com/blog/what-does-a-sound-designer-do/
Maio, A., 2022. What is a Foley Artist — How to Bring Movies to Life with Sound. Retrieved October 23, 2023, from https://www.studiobinder.com/blog/what-is-a-foley-artist/
MONTGOMERRY, 2023. Sound Designer คืออะไร อยากทำอาชีพนี้ต้องเรียนอะไร?. ค้นเมื่อ 14 สิงหาคม 2566, จาก https://verycatsound.com/blog-sound-design/
POST TODAY, 2568. สำรวจ CEDM โมเดลข้อมูลเปลี่ยนเกมเศรษฐกิจสร้างสรรค์ไทย. ค้นเมื่อ 25 มีนาคม 2568, จาก https://www.posttoday.com/smart-city/721224
ดาวน์โหลด
เผยแพร่แล้ว
ฉบับ
ประเภทบทความ
สัญญาอนุญาต
ลิขสิทธิ์ (c) 2025 ดำรงวิชาการ

อนุญาตภายใต้เงื่อนไข Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.
บทความนี้เป็นผลงานของข้าพเจ้าแต่เพียงผู้เดียว และ/หรือเป็นผลงานของข้าพเจ้าและผู้ร่วมงาน ตามชื่อที่ระบุในบทความจริง และเป็นผลงานที่มิได้ถูกนำเสนอหรือตีพิมพ์ที่ใดมาก่อน