การศึกษาวิเคราะห์จตุษโกฏิประเภทยืนยันของพระนาคารชุนในคัมภีร์ มูลมัธยมกการิกา

บทคัดย่อ

การโต้เถียงเพื่อแสดงทัศนะของสำนักตนต่อสำนักอื่นเป็นเรื่องที่พบเห็นได้ทั่วไปในสมัยพุทธกาล ต่อมาในยุคหลังพุทธกาล สำนักมัธยมกะได้สร้างวิภาษวิธีแบบจตุษโกฏิขึ้นมา เพื่อประกาศทัศนะของตนและหักล้างคำสอนของสำนักอื่นๆ ที่เชื่อว่าขัดแย้งกับคำสอนของพระพุทธเจ้า บทความนี้มุ่งศึกษาทัศนะของสำนักมัธยมกะที่ปรากฏในคัมภีร์มูลมัธยมการิกาว่า คำสอนของพระพุทธเจ้าที่สำนักมัธยมกะยืนยันคืออะไร และมีความสมเหตุสมผลตามกฎทางตรรกวิทยาหรือไม่ ผลการศึกษาพบว่า เนื้อหาในโศลกที่ 18.8 เป็นเพียงโศลกเดียวที่กล่าวยืนยันคำสอนของพระพุทธเจ้า ผลจากการวิเคราะห์โครงสร้างประโยคจตุษโกฏิประเภทยืนยันดังกล่าวด้วยระบบตรรกวิทยาประยุกต์พบว่า เนื้อหาในประโยคทั้ง 4 โกฏิไม่ขัดกับกฎทางความคิด (Law of Thought) ซึ่งเป็นกฎมูลฐานทางตรรกวิทยา และเมื่อเทียบประพจน์ทางตรรกวิทยาแล้วพบว่า เนื้อความระหว่างโครงสร้างประยุกต์กับเนื้อหาในคัมภีร์มูลมัธยมกการิกามีความสมมูลกันหรือเท่ากันทุกประการ กับเนื้อหาที่สำนักมัธยมกะยืนยันว่าเป็นคำสอนของพระพุทธเจ้าคือ เรื่องความจริง
ของสรรพสิ่งซึ่งยืนยันว่าทั้งเป็นจริงและไม่จริงและเป็นจริงก็ไม่ใช่ ไม่เป็นจริงก็ไม่ใช่

ความจริง 2 ที่ปรากฏพร้อมกันนี้เป็นกุญแจสำคัญที่นำไปสู่คำตอบของการยืนยันทัศนะของพระนาคารชุน เพราะเมื่อพิจารณาแยกประเด็น พบว่า ความจริงที่ปรากฏพร้อมกัน 2 ประการนั้น มีแนวคิดเรื่องความจริง 2 ระดับในพระพุทธศาสนารองรับอยู่ กล่าวคือ การเข้าถึงความจริงสูงสุดหรือความจริงในทัศนะของพระนาคารชุนจำเป็นต้องอาศัยความจริง 2 อย่างคือ สัมวฤติสัตยะ (สมมติสัจจะ) และปรมารถสัตยะ (ปรมัตถสัจจะ) ซึ่งความจริงทั้งสองนี้ทำให้ทัศนะของพระนาคารชุนในจตุษโกฏิประเภทยืนยันข้างต้นมีความชัดเจนขึ้นทันที เพราะคำสอนของพระพุทธเจ้าที่กล่าวว่า สรรพสิ่งทั้งไม่จริงและไม่ใช่ไม่จริงก็ไม่ใช่ มีนัยยะที่จำเป็นต้องอธิบายเพิ่มเติมคือ สรรพสิ่งเป็นจริงที่พระนาคารชุนอ้างถึงนั้น มีนิยาม 2 ระดับคือ สรรพสิ่งที่จริงในระดับสมมติหรือจริงในระดับปรมัตถ์ ซึ่งความจริงทั้งสองระดับมักปรากฏอยู่อย่างอิงอาศัยกัน สอดคล้องกับแนวคิดหลักของพระพุทธศาสนาเรื่องปรตีตยสมุตปาทะหรือปฏิจสมุปบาท