การสร้างสรรค์สื่อเพื่อยกระดับห่วงโซ่คุณค่าทางเศรษฐกิจของวัฒนธรรมชาติพันธุ์ภาคเหนือตอนบน 2

กฤศ โตธนายานนท์; กรกนก นิลดำ; จิราพร ขุนศรี; เสริมศิริ นิลดำ; พีรญา  ชื่นวงศ์

ผู้แต่ง

กฤศ โตธนายานนท์ คณะวิทยาการจัดการ มหาวิทยาลัยราชภัฏเชียงราย
กรกนก นิลดำ คณะวิทยาการจัดการ มหาวิทยาลัยราชภัฏเชียงราย
จิราพร ขุนศรี คณะวิทยาการจัดการ มหาวิทยาลัยราชภัฏเชียงราย
เสริมศิริ นิลดำ คณะวิทยาการจัดการ มหาวิทยาลัยราชภัฏเชียงราย
พีรญา ชื่นวงศ์ คณะวิทยาการจัดการ มหาวิทยาลัยราชภัฏเชียงราย

คำสำคัญ:

การสร้างสรรค์สื่อ, ห่วงโซ่คุณค่าทางเศรษฐกิจ, วัฒนธรรมชาติพันธุ์, ชาติพันธุ์, การสื่อสารแบบมีส่วนร่วม

บทคัดย่อ

บทความนี้เป็นส่วนหนึ่งของงานวิจัย “นวัตกรรมการเล่าเรื่องข้ามสื่อเพื่อยกระดับห่วงโซ่คุณค่าทางเศรษฐกิจของวัฒนธรรมชาติพันธุ์”มีวัตถุประสงค์เพื่อ 1) วิเคราะห์ห่วงโซ่คุณค่าของวัฒนธรรมชาติพันธุ์ในกลุ่มจังหวัดภาคเหนือตอนบน 2 และปัจจัยที่ส่งผลต่อการสร้างมูลค่าเพิ่มทางเศรษฐกิจ 2) เพื่อสร้างสรรค์สื่อคลิปวิดีโอผ่านกระบวนการวิจัยเชิงปฏิบัติการแบบมีส่วนร่วม เครื่องมือที่ใช้ในการวิจัยได้แก่ การสัมภาษณ์ (interview) แบบสอบถาม (questionnaire) และการสังเกตการณ์แบบมีส่วนร่วม (participation observation)

ผลการศึกษาพบว่าการเพิ่มมูลค่าจากการวิเคราะห์ห่วงโซ่คุณค่าทั้งต้นน้ำ กลางน้ำและปลายน้ำที่มีความเชื่อมโยงกันของวัฒนธรรมชาติพันธุ์ ประกอบด้วยวัฒนธรรมด้านการแต่งกาย พิธีกรรม อาหาร งานฝีมือ วิถีเกษตรกรรม และภูมิปัญญาการรักษาด้วยสมุนไพรพื้นบ้าน การสร้างสรรค์สื่อคลิปวิดีโอในการเพิ่มมูลค่าโดยใช้แนวคิดการเล่าเรื่องข้ามสื่อ และมีกระบวนการผลิต 4 ขั้นตอน ประกอบด้วย 1.ขั้นตอนก่อนการผลิต 2.ขั้นตอนการผลิต 3.ขั้นตอนหลังการผลิต 4.ขั้นตอนการทดสอบและประเมินผล โดยผลจากการสำรวจความคิดเห็นต่อคลิปวิดีโอของผู้ตอบแบบสอบถามจำนวน 675 คน พบว่า คลิปช่วยทำให้เห็นภูมิปัญญาของกลุ่มชาติพันธุ์ มากที่สุด มีค่าเฉลี่ยอยู่ในระดับมาก ( x= 4.17, S.D.=0.83) รองลงมา เนื้อหาในคลิปความเข้าใจง่าย/ชัดเจนของเนื้อหา มีค่าเฉลี่ยอยู่ในระดับมาก ( x= 4.15, S.D.=0.84) และคลิปทำให้เห็นคุณค่าของสินค้า และบริการของกลุ่มชาติพันธุ์ มีค่าเฉลี่ยอยู่ในระดับมาก ( x= 4.15, S.D.=0.84)

เอกสารอ้างอิง

กรรณิการ์ เพ็งปรางค์ และ กาญจนา แก้วเทพ. (2548). การมีส่วนร่วมในการสื่อสาร: จากแนวคิดสู่การปฏิบัติจริง. วารสารนิเทศศาสตร์, 48(23), 3-4, 62-81.

ข้อมูลสำคัญเกี่ยวกับกลุ่มชาติพันธุ์: ความหมายและการเรียกชื่อ. (ม.ป.ป.). ฐานข้อมูลงานวิจัยทางชาติพันธุ์ในประเทศไทย ศูนย์มานุษยวิทยาสิรินธร (องค์การมหาชน). https://ethnicredb.sac.or.th/more_information.php

โฆษิต ไชยประสิทธิ์. (2553). การท่องเที่ยวอย่างยั่งยืนในมิติการพัฒนาจากภายใน กรณีศึกษา ชุมชนในศูนย์พัฒนาโครงการหลวงหนองหอย ตำบลแม่แรม อำเภอแม่ริม จังหวัดเชียงใหม่ [รายงานผลการวิจัย, มหาวิทยาลัยราชภัฏเชียงใหม่]. ChiangMai Rajabhat University Intellectual Repository. http://cmruir.cmru.ac.th/handle/123456789/659

ฉวีวรรณ ประจวบเหมาะ, จิรวุฒิ เสนาคำ, จามะรี เชียงทอง, และ ไมเคิล เฮิร์ซเฟลด์. (2547). ว่าด้วยแนวทางการศึกษาชาติพันธุ์. โอ เอส พริ้นติ้ง.

ณัฎฐกานต์ พฤกษ์สรนันทน์, จุฑามาศ วิศาลสิงห์, และ ฐานกาญจน์ วงศ์วิศิษฎ์ศิลป์. (2560). แนวทางการสอดประสานวิถีไทยและภูมิปัญญาท้องถิ่นสู่ห่วงโซ่อาหาร เพื่อเพิ่มคุณค่าและมูลค่าการท่องเที่ยว. วารสารวิทยาการจัดการสมัยใหม่, 10(2), 169-182. https://www.shorturl.asia/Vq6S0

ยศวริศ. (2563, 2 พฤศจิกายน). จุดเริ่มต้นการทำหนังสั้น 3P Production. TrueID. https://news.trueid.net/detail/MlOY01qx176m

ศรัญญา นาเหนือ, นวรัตน์ นิธิชัยอนันต์, และ อัครเดช สุพรรณฝ่าย. (2563). แนวทางการพัฒนาห่วงโซ่คุณค่า ผลิตภัณฑ์ผ้าไหมพื้นเมืองกลุ่มชาติพันธุ์เขมรเพื่อเพิ่มมูลค่าจากเศรษฐกิจฐานราก. วารสารการบริหารการปกครองและนวัตกรรมท้องถิ่น, 4(3), 233-248. https://www.shorturl.asia/N1i64

สกุลศรี ศรีสารคาม. (2561). การพัฒนานวัตกรรมเชิงเนื้อหาด้วยกลยุทธ์การเล่าเรื่องข้ามสื่อสำหรับรายการโทรทัศน์. วารสารนิเทศศาสตร์ธุรกิจบัณฑิตย์, 12(1), 193-225. https://www.shorturl.asia/xwZAu

สุภางค์ จันทวานิช. (2531). วิธีการวิจัยเชิงคุณภาพ. จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย.

Dogruel, L. (2014). What is so special about media innovations? A characterization of the field. The Journal of Media Innovations, 1(1), 52-69. https://doi.org/10.5617/jmi.v1i1.665

Jenkins, H. (2009, December 12). The revenge of the origami unicorn: Seven principles of transmedia storytelling (well, two actually. five more on friday). Henry Jenkins. https://henryjenkins.org/blog/2009/12/the_revenge_of_the_origami_uni.html

Jenkins, H., Ito, M., & Boyd, D. (2015). Participatory culture in a networked era: A conversation on youth, learning, commerce, and politics. Polity.

Jones, T. (2005). Indonesian cultural policy, 1950-2003: Culture, institutions, government [Doctoral dissertation, Curtin University of Technology]. Curtin’s Institutional Repository. http://hdl.handle.net/20.500.11937/403

LeVine, R. A., & Campbell, D. T. (1972). Ethnocentrism: Theories of conflict, ethnic attitudes, and group behavior. John Wiley & Sons.

Napoli, P. M. (2009). Media economics and the study of media industries. In J. Holt & A. Perren (Eds.), Media industries: History, theory, and method (pp. 161-170). Blackwell.

Porter, M. E. (2001). The value chain and competitive advantage. In Understanding business: Processes (pp. 50-66). The Free Press.

Porter, M. E. (2004). Competitive advantage: Creating and sustaining superior performance. Simon & Schuster.

Pratten, R. (2011). Getting started with transmedia storytelling. CreateSpace. https://talkingobjects.wordpress.com/wp-content/uploads/2011/08/book-2-robert-pratten.pdf

Reca, A. A. (2006). Issues in media product management. In A. B. Albarran, S. M. Chan-Olmsted & M. Wirth (Eds.), Handbook of media management and economics (pp. 181-201). Lawrence Erlbaum Associates.