วาทกรรมแห่งปรากฏการณ์ “ล่าแม่มด”

บทคัดย่อ

ปรากฏการณ์การล่าแม่มด (Witch Hunting) เริ่มมีปรากฏในแถบทวีปยุโรป ในสมัยยุคกลาง (Medieval) โดยมีหลักฐานเชื่อมโยงกับความเชื่อที่ไม่สามารถอธิบายได้ของมนุษย์ เช่น การที่พืชผลไม่ให้ผลผลิตตามต้องการ ปศุสัตว์ล้มป่วย การเกิดภัยพิบัติต่างๆ อันไม่สามารถอธิบายได้โดยผัสสะของมนุษย์ในสมัยนั้น ต่างถูกผลักให้เกิดความเป็น “แม่มด” ทั้งสิ้น โดยจากหลักฐานที่เป็นงานเขียนเกี่ยวกับการระบุตัวตนของแม่มด กลายเป็นวาทกรรมอย่างหนึ่งที่สะท้อนลักษณะไม่พึงประสงค์บางประการต่อมนุษย์เพศหญิง กล่าวคือ มีการเชื่อมโยงความเป็น “เพศหญิง” เข้ากับความไม่สมบูรณ์ การหย่าร้าง (ความเป็นหม้าย) การขาดซึ่งความครบถ้วนทางเพศ ตลอดจนการเชื่อมโยงไฝ ปาน หรือจุดด่างดำต่างๆ บนร่างกาย เข้ากับเครื่องหมายแห่งความเป็นซาตาน หรือปีศาจ เท่ากับว่าการที่เพศหญิงจะมีความเป็นมนุษย์ได้อย่างไม่ถูกกล่าวหานั้น ผิวพรรณต้องสะอาดหมดจด ปราศจากไฝฝ้าใดๆ มิเช่นนั้นแม่มดจำเป็นเหล่านั้นจะถูกเปลือยร่างและเผาประจานที่จัตุรัสของชุมชนอย่างเลี่ยงไม่ได้ เมื่อวิทยาศาสตร์เติบโตขึ้นในสังคมมนุษย์ ความแคลงใจสงสัยในปรากฏการณ์ต่างๆ เริ่มมีความคลายตัวลง คำตอบทางวิทยาศาสตร์ได้เข้ามาแทนที่อำนาจมืดของแม่มด ทำให้“การล่าแม่มด” นั้นหายไปจากโลก จนกระทั่งในศตวรรษที่ 21 การ “ล่าแม่มด” กลายเป็นคำที่ใช้แทนความหมายของการขุดคุ้ยข้อมูลของผู้กระทำความผิดบางอย่างทางสังคม โดยข้อมูลเหล่านี้จะถูกสืบหาและประจานบนโลกออนไลน์ รอให้ผู้คนในโลกออนไลน์สามารถนำข้อมูลเพื่อไปประจานต่อ ด่าทอ หรือลงโทษนอกกฎหมาย เหมือนอย่างการลงโทษแม่มดในสมัยยุคกลางที่เป็นการเผาประจาน ซึ่งการล่าแม่มดในปัจจุบัน นอกจากจะสร้างความเสียหายให้แก่ผู้กระทำผิดนั้นแล้ว บุคคลแวดล้อมหรือครอบครัวต่างได้รับผลกระทบทางสังคมไปด้วย และถึงแม้ว่าจะมีการให้ความรู้และการรณรงค์เรื่องการรู้เท่าทันสื่อ (Media Literacy) ในหลายๆ ช่องทางเพื่อลดพฤติกรรมการล่าแม่มดดังกล่าว แต่เมื่อมีผู้กระทำผิดเกิดขึ้น พฤติกรรมการล่าแม่มดก็ยังคงมีอยู่และมีความรุนแรงแปรผันตามเหตุการณ์ความเสียหายที่เกิดขึ้น โดยอาจจะเป็นการสะท้อนวาทกรรมบางอย่างที่แสดงว่าสภาพกฎหมายในสังคมบางครั้งมีความล่าช้า บกพร่อง ไม่เหมาะสม เลือกปฏิบัติแค่เพียงบุคคลบางกลุ่ม หรือละเว้นบุคคลบางกลุ่มจากความมีอำนาจบางอย่างของผู้กระทำผิด ทำให้สังคมในส่วนอื่นต้องมีการลงโทษด้วยการแสดงพฤติกรรมการล่าแม่มดในโลกออนไลน์ชดเชยในส่วนที่ขาดหายไปของบทลงโทษทางกฎหมายก็เป็นได้