การจัดการป่าชุมชนบ้านท่าระพา ตำบลศาลาลำดวน อำเภอเมืองสระแก้ว จังหวัดสระแก้ว

Main Article Content

สิริพงศ์ ไพบูลย์
ดุสิต เวชกิจ
สันติ สุขสอาด

บทคัดย่อ

                การวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษา (1) สภาพเศรษฐกิจและสังคมของราษฎรบ้านท่าระพา ตำบลศาลาลำดวน อำเภอเมืองสระแก้ว จังหวัดสระแก้ว (2) การมีส่วนร่วมและความพึงพอใจที่มีต่อการจัดการป่าชุมชนของราษฎร (3) ประเมินความสำเร็จในการจัดการป่าชุมชน (4) ปัญหา อุปสรรคและข้อเสนอแนะด้านการจัดการป่าชุมชน และ (5) กำหนดแนวทางการจัดการป่าชุมชนให้มีประสิทธิภาพมากขึ้น


               การวิจัยเป็นการวิจัยเชิงสำรวจ เก็บรวบรวมข้อมูล 2 ส่วนคือ (1) ข้อมูลเชิงปริมาณ รวบรวมจากประชากรทั้งหมด คือ ราษฎรบ้านท่าระพา จำนวนทั้งสิ้น 176 ครัวเรือนโดยใช้แบบสัมภาษณ์ วิเคราะห์ข้อมูลเพื่อหาค่าความถี่ ร้อยละ และค่าเฉลี่ย มาตราส่วนประมาณค่านำมาใช้ในการประเมินความสำเร็จในการจัดการป่าชุมชน และ (2) ข้อมูลเชิงคุณภาพ รวบรวมจากผู้มีส่วนได้ส่วนเสียและผู้ที่มีประสบการณ์ด้านการจัดการป่าชุมชน จำนวน 9 คน โดยการสัมมนากลุ่มและวิเคราะห์เนื้อหาตามประเด็นที่เกี่ยวข้องกับการวิจัย โดยใช้การประเมินโครงการแบบซิปป์


              ผลการวิจัยพบว่า (1) ประชากร ส่วนใหญ่มีอายุตั้งแต่ 61 ปีขึ้นไป ร้อยละ 38.07 การศึกษาอยู่ในระดับประถมศึกษา ร้อยละ 51.13 ประกอบอาชีพเกษตรกรรม ร้อยละ 39.77 (2) ก่อนการจัดตั้งป่าชุมชนราษฎรมีส่วนร่วมและมีความพึงพอใจในระดับน้อยที่สุด ค่าเฉลี่ย 1.03 หลังจากจัดตั้งป่าชุมชนราษฎรมีส่วนร่วมและมีความพึงพอใจอยู่ในระดับปานกลางและมาก ค่าเฉลี่ย 3.03 และ 3.35 ตามลำดับ (3) ความสำเร็จของการจัดการป่าชุมชนตามวัตถุประสงค์อยู่ในระดับปานกลาง และพบว่ามีจุดแข็ง ได้แก่ ชุมชนเชื่อมั่นการบริหารจัดการของคณะกรรมการป่าชุมชน มีการจัดหาทุนการดำเนินการจากการจัดกิจกรรมทอดผ้าป่า และมีการประชาสัมพันธ์ติดต่อสื่อสารโดยใช้สื่อวิทยุชุมชนและเสียงตามสาย เป็นต้น ส่วนจุดอ่อน ได้แก่ ขาดความเข้าใจเกี่ยวกับองค์ความรู้และกระบวนการจัดการป่าชุมชน ขาดการถ่ายทอดองค์ความรู้ไปยังเยาวชนหรือคนรุ่นใหม่ในท้องถิ่น และการใช้ประโยชน์จากป่าชุมชนมีข้อจำกัดบางประการ เป็นต้น (4) ปัญหาและอุปสรรคที่พบส่วนใหญ่คือ งบประมาณและทุนดำเนินการ และน้ำท่วม ส่วนข้อเสนอแนะคือต้องมีการแลกเปลี่ยนเรียนรู้กับเครือข่ายป่าชุมชนอื่นๆ หรือเครือข่ายอื่นที่เกี่ยวข้อง รวมทั้งถ่ายทอดองค์ความรู้ไปยังเยาวชนหรือคนรุ่นใหม่ในท้องถิ่น และ (5) แนวทางการจัดการป่าชุมชนให้มีประสิทธิภาพที่สำคัญ คือ ต้องทบทวนกฎระเบียบให้เหมาะสม มีการบังคับใช้อย่างเป็นรูปธรรม และแบ่งการใช้ประโยชน์ที่ดินให้ชัดเจน

Article Details

บท
บทความวิจัย

References

กมลรัตน์ ศรีพลกรัง, ปัทมาภรณ์ เดชยาภิรมย์, กาญจนา รูปะวิเชตร์, วิภาวรรณ สินไชย, ชานิล กุรินทร์, ศิโรรัตน์ บินสะนิ, ... วรพล คหัฏฐา.(2560). รายงานการศึกษาโครงการป่าชุมชนบ้านนาข่า ตำบลนาข่า อำเภอวาปีปทุม จังหวัดมหาสารคาม.โครงการอบรมหลักสูตร “นักบริหารระดับกลาง กระทรวงการคลัง รุ่นที่ 4/2560”. กรุงเทพฯ: กระทรวงการคลัง.

กรกฎ ทองขะโชค และธีรพร ศรประสิทธิ์. (2550). การมีส่วนร่วมของประชาชนในการบริหารจัดการป่าชุมชน ตำบลปลักหนู อำเภอนาทวี จังหวัดสงขลา (รายงานผลการวิจัย).สงขลา: มหาวิทยาลัยทักษิณ.

กรมป่าไม้ สำนักจัดการป่าชุมชน. (2558). คู่มือการปฏิบัติงานตามแนวทางการจัดทำโครงการป่าชุมชนของกรมป่าไม้. นนทบุรี: ชุมนุมสหกรณ์การเกษตรแห่งประเทศไทย จำกัด.

กองอำนวยการรักษาความมั่นคงภายในราชอาณาจักร และกระทรวงทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม. (2557). แผนแม่บทแก้ไขปัญหาการทำลายทรัพยากรป่าไม้การบุกรุกที่ดินของรัฐ และการบริหารจัดการทรัพยากรธรรมชาติอย่างยั่งยืน. กรุงเทพฯ: กระทรวงทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม.

ทัศนีย์ พูนผล, อัญชลี พวงรัตน์, กฤษกร คนซื่อ, บุปผา ศิริสวัสดิ์, ศรีนวล ศรีท่าด่าน, อุษา ดำแสงสวัสดิ, ... สุรินทร์ ดลปัญญาเลิศ. (2559). รายงานการศึกษาโครงการป่าชุมชน บ้านหนองบัวคำ หมู่ที่ 7 ตำบลตลิ่งชัน อำเภอบ้านด่านลานหอย จังหวัดสุโขทัย.โครงการอบรมหลักสูตร “นักบริหารระดับกลาง กระทรวงการคลัง รุ่นที่ 4/2559”. กรุงเทพฯ: กระทรวงการคลัง.

นรชาติ วงศ์วันดี. (2554). ความสำเร็จของการจัดการป่าชุมชนบ้านดงผาปูน ตำบลบ่อเกลือใต้ อำเภอบ่อเกลือ จังหวัดน่าน. (วิทยานิพนธ์ปริญญาศิลปศาสตรมหาบัณฑิต) มหาวิทยาลัยเชียงใหม่. เชียงใหม่.

พิมจันทร์ แสงจันทร์, ศาศวัต เพ่งแเพ และวิมล มิระสิงห์. (2557). รูปแบบการจัดการทรัพยากรธรรมชาติของชุมชนอย่างยั่งยืน : กรณีศึกษาป่าชุมชนเขาราวเทียนทอง จังหวัดชัยนาท. จันทรเกษมสาร, 20(39), 19-28.

ศิโรชินี อนันอริยธรรม, สรัญญา โพทอง, วชิร รักขิตตธรรม, ประภาพรรณ กัณทวงษ์, ประวิทย์ ปรีชานุกูลพานิช, มนตรี ทองมา, ...วิชสิทธิ์ เจริญศักดิ์. (2560). รายงานการศึกษาโครงการป่าชุมชนบ้านห้วยหินขาว บ้านห้วยหินขาว หมู่ที่ 6 ตำบลด่านศรีสุข อำเภอโพธิ์ตาก จังหวัดหนองคาย โครงการอบรม “หลักสูตรนักบริหารระดับกลาง กระทรวงการคลัง รุ่นที่ 1/2560”. กรุงเทพฯ: กระทรวงการคลัง.

สุชาวลี ชูเอน. (2555). การมีส่วนร่วมของประชาชนในการจัดการป่าชุมชน: กรณีศึกษา ตำบลวังมะปราง อำเภอวังวิเศษ จังหวัดตรัง. วารสารวิทยบริการ, 23(3), 44-53.

สุภมาส อังศุโชติ. (2555). แนวคิดเกี่ยวกับการประเมิน นโยบาย แผนงานและโครงการ. ในประมวลสาระชุดวิชาการประเมินนโยบายแผนงานและโครงการ หน่วยที่ 5. นนทบุรี: มหาวิทยาลัยสุโขทัยธรรมาธิราช.

สุรินทร์ อ้นพรม. (2554). ป่าชุมชน: เทคโนโลยีอำนาจควบคุมชุมชนในเขตป่าชิ้นใหม่ กรณีศึกษาป่าชุมชนห้วยแก้ว ตำบลห้วยแก้ว อำเภอแม่ออน จังหวัดเชียงใหม่. วารสารสังคมวิทยามานุษยวิทยา, 30(2), 157–177.