ปฐมลิขิต ศาสตร์กับสังคมในยุคแอนโทรโปซีน: บูรณาการข้ามศาสตร์และการปรับเปลี่ยนระบบไปสู่ความยั่งยืน

บทคัดย่อ

       บทความนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อนำเสนอปรัชญา แนวคิด ทฤษฎี และวิธีวิทยา เกี่ยวกับการผสมผสานระหว่างศาสตร์สาขาวิชาการต่างๆ ทางด้านสังคมศาสตร์ ซึ่งจะเป็นเครื่องมือสำคัญในการวิเคราะห์ปัญหา วิกฤตสังคม การเมือง วัฒนธรรม และปัญหาทางนิเวศวิทยา ในยุคแอนโทรโปซีน ซึ่งเป็นยุคที่มนุษย์บางกลุ่มในระบบทุนนิยมกำลังทำลายล้างผลาญธรรมชาติและระบบนิเวศอย่างรุนแรงทั่วโลก จนก่อให้เกิดผลกระทบที่ร้ายแรง เช่น ปัญหาโลกร้อน ผลกระทบเสียหายรูปแบบต่าง ๆ ที่เกิดขึ้นท่ามกลางการเปลี่ยนแปลงภูมิอากาศของโลก รวมไปถึงผลกระทบที่น่าวิตกที่มีต่อสุขภาวะ และการดำรงชีวิตของประชาชนทั่วโลก ปัญหาเหล่านี้เป็นปัญหาที่ซับซ้อนหลายมิติและจัดการยาก

       รวมทั้งในขณะนี้เรากำลังอยู่ในช่วงเวลาของวิกฤตการณ์ทางเศรษฐกิจและสังคมในรูปแบบต่างๆ พร้อมๆกัน ซึ่งเป็นปรากฎการณ์ที่มีความไม่แน่นอนสูง และไม่รู้ว่าอนาคตจะเป็นเช่นไร ภายใต้สถานการณ์เช่นนี้ เราจำเป็นต้องมีเครื่องมือการวิเคราะห์วิจัยแนวใหม่ที่ เรียกว่า “บูรณาการข้ามศาสตร์” (Transdisciplinary = TD) ผู้เขียนหวังว่าการวิเคราะห์การวิจัยแนวนี้จะมีบทบาทสำคัญในการสร้างความเข้าใจเกี่ยวกับวิกฤตการณ์ต่างๆ ในยุคแอนโทรโปซีน ได้ดี อันจะนำไปสู่การนำเสนอแนวทางและวิธีการแก้ไขปัญหา แนวคิดนี้มีคำสำคัญ 2 คำ คือ ศาสตร์กับสังคมมีความหมายว่า ศาสตร์และวิทยาการต่าง ๆ ของสังคมศาสตร์ ซึ่งจะต้องมีปฏิสัมพันธ์ ทำงาน และปฏิบัติการร่วมกับสังคมอย่างรอบด้าน ศาสตร์เพื่อสังคมอย่างเดียวไม่เพียงพอ ศาสตร์กับสังคมมีความหมายมากกว่านั้น โดยเน้นการมีส่วนร่วมของสังคมและชุมชนอย่างเต็มรูปแบบ เพื่อวิจัยร่วมกันและนำเสนอแนวทางและยุทธศาสตร์ในการแก้ไขปัญหาร่วมกัน