การศึกษาวิเคราะห์ทานที่ปรากฏในทานกัณฑ์ของมหาชาติเวสสันดรชาดก ฉบับสร้อยน้อย เถ้าลืมหลาน

บทคัดย่อ

บทความวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อ 1) ศึกษาความเป็นมาของวรรณกรรมมหาชาติเวสสันดรชาดก 2) ศึกษาเนื้อหาที่ปรากฏในทานกัณฑ์ของมหาชาติเวสสันดรชาดก ฉบับสร้อยน้อย เถ้าลืมหลาน 3) วิเคราะห์ทานที่ปรากฏในทานกัณฑ์ของมหาชาติเวสสันดรชาดก ฉบับสร้อยน้อย เถ้าลืมหลาน เป็นการศึกษาเชิงคุณภาพจากเอกสาร และสัมภาษณ์เชิงลึกกลุ่มตัวอย่างจำนวน 15 รูป/คน เพื่อมาวิเคราะห์และนำเสนอการวิจัยแบบพรรณนาวิเคราะห์

ผลการวิจัยพบว่า

1. วรรณกรรมมหาชาติเวสสันดรชาดกเกิดขึ้นสมัยอยุธยาโดยพระเจ้าทรงธรรมเป็นผู้ริเริ่มให้มีการแต่งประพันธ์ขึ้น ต่อมาได้มีการแก้ไขเพิ่มเติม พระบาทสมเด็จพระพุทธเลิศหล้านภาลัย รัชกาลที่ 2 เพราะทรงเห็นว่าวรรณกรรมกาพย์มหาชาติในสมัยของพระเจ้าทรงธรรมสูญหายหรือกระจัดกระจายไป โดยได้จัดประพันธ์ทำนองหลวงขึ้น เพื่อที่จะให้พระสงฆ์ใช้ในการแสดงพระธรรมเทศนาสืบจนถึงปัจจุบันที่ใช้เรียกกันว่าเทศน์มหาชาติ
2. เนื้อหาทานกัณฑ์ ฉบับสร้อยน้อย เถ้าลืมหลาน ที่เรียบเรียงโดย ญาณสัมปัญโณ ได้กล่าวถึง ทานกัณฑ์ที่มีเนื้อหาจำแนกออกมาเป็น 4 ประเด็น 1) พระนางผุสดีวิงวอนร้องขอพญาสัญชัย 2) พระเวสสันดรให้สัตสตกมหาทาน 3) นางมัทรีพร้อมกัณหาชาลี ตามพระเวสสันดรเข้าป่าหิมพานต์ 4) พระเวสสันดรให้ทานราชรถและม้าแก่พราหมณ์และยาจก
3. ผลการวิเคราะห์ทานหรือหลักธรรมพระสูตรที่ปรากฏในทานกัณฑ์ประกอบไปด้วยพระสูตร 9 พระสูตร คือ 1) ทานวรรค 2) ปฐมทาน 8 ประการ 3) อสัปปุริสทาน 4) สัปปุริสทาน 5 5) สัปปุริสทาน8 6) บุญกริยาวัตถุ 7) กาลทานสูตร 8) โภชนทาน 9) กินททสูตร