แนวคิดและกระบวนการสร้างพระไตรปิฎกภาษาล้านนา

บทคัดย่อ

งานวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาแนวคิดและกระบวนการสร้างคัมภีร์พระไตรปิฎก ภาษาล้านนา อักษรล้านนา โดยรวบรวมข้อมูลจากเอกสารและสัมภาษณ์ผู้ที่เกี่ยวข้อง โดยเลือกศึกษากรณีการจัดสร้างคัมภีร์พระไตรปิฎกของพระพรหมมงคล (ทอง สิริมงฺคโล) เจ้าอาวาสวัดพระธาตุศรีจอมทองวรวิหาร อำเภอจอมทอง จังหวัดเชียงใหม่ ซึ่งได้สร้างคัมภีร์พระไตรปิฎก ภาษาล้านนา อักษรธรรมล้านนา ระหว่างปี พ.ศ. 2514-2533

พระพรหมมงคลได้ดำเนินงานจัดสร้างพระไตรปิฎกภาษาล้านนา โดยอาศัยแนวคิดและความตั้งใจ
ของครูบาอาจารย์เป็นจุดเริ่มต้น มุ่งหวังให้ชาวล้านนาตระหนักถึงคุณค่าและความเจริญรุ่งเรืองด้านพุทธศาสนา คือการทำสังคายนาและจารคัมภีร์พระไตรปิฎกด้วยอักษรธรรมล้านนามาแล้วในอดีต มีกระบวนการดำเนินงาน ดังนี้
1) การตั้งคณะทำงาน 2) การหาทุนและการขอความร่วมมือกับผู้ที่เกี่ยวข้อง 3) การสำรวจ รวบรวมและคัดเลือกคัมภีร์ใบลานมาจัดทำเป็นต้นฉบับ 4) การตรวจสอบข้อมูล 5) การจัดพิมพ์เป็นหนังสือ พิมพ์ลงใบลาน และจารลง
ใบลาน และ 6) การเฉลิมฉลองและส่งมอบคัมภีร์พระไตรปิฎกให้กับวัด หน่วยงาน และสถานศึกษาต่าง ๆ ทั้งในและต่างประเทศ

การจัดสร้างพระไตรปิฎกด้วยอักษรธรรมล้านนาของพระพรหมมงคล เกิดขึ้นในยุคที่อักษรธรรมล้านนาได้กลายเป็นอักษรถิ่นที่เกือบจะหมดบทบาทและหน้าที่การใช้งานในชีวิตประจำวัน และวัฒนธรรมการจารใบลานได้เลือนหายไปจากสังคมล้านนาแล้ว ประโยชน์ที่จะเกิดขึ้นจากคัมภีร์พระไตรปิฎกที่สร้างขึ้นจึงไม่ได้เน้นที่การใช้งานหรือการศึกษา แต่มุ่งที่จะสร้างให้เป็นมรดกทางวัฒนธรรมที่เป็นอัตลักษณ์ของชาวล้านนาให้เกิดความภาคภูมิใจ
เป็นสำคัญ โดยแนวคิดและกระบวนการดังกล่าวนี้ยังเป็นแบบอย่างหรือแนวทางการจัดสร้างคัมภีร์พระไตรปิฎก อรรถกถา และฎีกา ภาษาบาลี อักษรธรรมล้านนา และการพิมพ์พระไตรปิฎก ภาษาบาลี และโวหารไทขึนด้วย