การใช้ประโยชน์จากความหลากหลายของแมลงน้ำและสาหร่ายขนาดใหญ่ในการบ่งชี้คุณภาพน้ำในลุ่มน้ำแม่ลาว

บทคัดย่อ

การวิจัยครั้งนี้มีวัตถุประสงค์ เพื่อศึกษาความหลากหลายของแมลงน้ำและสาหร่ายขนาดใหญ่ในแม่น้ำลาวและการนำไปใช้ประโยชน์ในการบ่งชี้คุณภาพน้ำในแม่น้ำลาว เก็บตัวอย่าง 5 จุดศึกษาจำนวน 6 ครั้งระหว่างเดือน กรกฎาคม พุทธศักราช 2553- มิถุนายน พุทธศักราช 2554 โดยศึกษาค่าดัชนีความหลากหลายโดยวิธี Shannon Wiener ควบคู่กับการศึกษาปัจจัยทางกายภาพและทางเคมีเมื่อประเมินคุณภาพน้ำด้วย BMWP Score, ASPT, LRL-AO Score, AARL-PC Score พบแมลงน้ำ 10 อันดับ 55 วงศ์ พบความหลากหลายของแมลงน้ำมากที่สุดในอันดับ Ephemeroptera และพบว่าแมลงน้ำที่มีจำนวนมากที่สุดในอันดับ Hemiptera วงศ์ Corixidae พบสาหร่ายขนาดใหญ่ทั้งหมด 3 ดิวิชัน 6 อันดับ 6 วงศ์ 7 สกุล โดยพบสาหร่ายในดิวิชัน Chlorophyta มากที่สุดถึงร้อยละ 42 โดยพบ Spirogyra sp. มากที่สุด เมื่อประเมินคุณภาพน้ำพบว่า สามารถแบ่งได้เป็น 3 กลุ่ม คือ กลุ่มที่ 1 อุทยานแห่งชาติขุนแจจัดอยู่ในกลุ่มพื้นที่ที่คุณภาพน้ำค่อนข้างดี สะอาดมีปริมาณสารอาหารน้อย กลุ่มที่ 2 บ้านโป่งน้ำร้อนและบ้านทุ่งรวงทองพัฒนา คุณภาพน้ำอยู่ในระดับคุณภาพน้ำปานกลาง มีปริมาณสารอาหารปานกลาง กลุ่มที่ 3 เทศบาลตำบลเวียงป่าเป้า คุณภาพน้ำอยู่ในระดับคุณภาพน้ำปานกลางและ ค่อนข้างสกปรก ผลการศึกษาการสร้างคู่มือการติดตามตรวจสอบคุณภาพน้ำในแหล่งน้ำธรรมชาติสำหรับนักเรียนพบว่า ผลการพิจารณาของผู้เชี่ยวชาญให้คู่มือเหมาะสมสำหรับการนำไปใช้จัดกิจกรรมด้านสิ่งแวดล้อมศึกษา และความพึงพอใจของนักเรียนที่ใช้คู่มือนี้อยู่ในระดับพึงพอใจมาก 

THE USEAGE OF DIVERSITY OF AQUATIC INSECTS AND MACRO ALGAE AS INDICATOR FOR WATER QUALITY IN MAE LAO WATERSHED 

The main objective of this study was to investigate the diversity of aquatic insects and macro algae and using as indicator for water quality in Mae Lao River. This study was carried out from July 2010 – June 2011. Five sampling sites and six times were collected sample. The diversity study were using Shannon-Wiener’s method with the water quality monitoring by using physical, chemical and biological parameters and  biotic indices; ASPT, LRL-AO Score  and AARL PC Score were used to assess water quality. Fifty-five families from 10 orders of aquatic insects were identified. The highest of aquatic insects diversity found during studies was Ephemeroptera order and the dominant family was Corixidae (Order Hemiptera). Seventh genuses from 6 orders in 3 divisions of Macro algae were identified. The dominant group of benthic Macro algae Division found during studies was Chlorophyta. When evaluate the data from biotic indices and physical and chemical to assess water quality, it could be separated into 3 group. Group 1; Khun Jae National Park showed clean water to moderate water’s quality, group2; Banpong Nam Ron and Ban Thung Ruang Thong Pattana showed moderate water’s quality and group3; Wiangpapao Municipality and Ban Sansali showed moderate and quite-polluted. The results of Natural water biomonitoring manual for students found that experts' diagnosis was in agreement that the manual was suitable for the activity related to environmental education and student satisfaction of the guide was at the highest satisfied level.