The การใช้หลักธรรมาภิบาลด้านหลักนิติธรรมในการปฏิบัติหน้าที่ของอนุญาโตตุลาการในประเทศไทย

บทคัดย่อ

               การศึกษาวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาหาความสอดคล้องของตัวชี้วัดธรรมาภิบาลด้านหลักนิติธรรมกับการปฏิบัติหน้าที่ของอนุญาโตตุลาการในประเทศไทย ด้วยระเบียบวิธีการวิจัยเชิงคุณภาพ (Qualitative Research) โดยการสัมภาษณ์เชิงลึกกับผู้ให้ข้อมูลสำคัญ จำนวน 20 คน ได้แก่อนุญาโตตุลาการ จำนวน  5 คน ผู้บริหารและเจ้าหน้าที่ในสำนักงานคณะกรรมการพัฒนาระบบราชการ (ก.พ.ร) จำนวน 5 คน  ผู้บริหารและเจ้าหน้าที่ในสถาบันอนุญาโตตุลาการ  จำนวน 5 คน คู่พิพาทหรือผู้เกี่ยวข้องกับกระบวนการอนุญาโตตุลากร จำนวน  5  คน ผลการสัมภาษณ์และการศึกษาเอกสารที่เกี่ยวข้องมาวิเคราะห์ข้อมูลร่วมกัน ผลการศึกษาพบว่า 1) การใช้กฎหมายในการระงับข้อพิพาทโดยอนุญาโตตุลาการ ได้ใช้กฎหมาย ระเบียบข้อบังคับของสถาบันอนุญาโตตุลาการ หรืออื่นๆ หลักเกณฑ์ หรือ เกณฑ์การใช้กฎหมายคุ้มครองสิทธิของคู่กรณี เป็นสิทธิเกี่ยวกับธุรกิจ การค้า  ส่วนการให้ความคุ้มครองสิทธิ เป็นสิทธิการบังคับในเนื้อหาสัญญา โดยใช้หลักกฎหมายที่มีอยู่แล้ว  2) หลักเกณฑ์ หรือ เกณฑ์การใช้กฎหมายคุ้มครองสิทธิและเสรีภาพของคู่กรณีนั้น ตามหลักเกณฑ์หรือเกณฑ์การใช้กฎหมายคุ้มครองสิทธิและเสรีภาพของคู่กรณีนั้น เป็นการเน้นแต่สิทธิของคู่กรณี ไม่ใช่เสรีภาพ  3) การตัดสินข้อพิพาทโดยชอบด้วยกฎหมายทางเนื้อหาเป็นการตัดสินตามกฎหมายโดยเนื้อหากฎหมาย ต้องอิงกฎหมายเป็นหลักในการวินิจฉัยข้อเท็จจริง  4) การปฏิบัติหน้าที่ของอนุญาโตตุลาการในการไม่ทำให้เกิดความเสียเปรียบหรือไม่เป็นการละเมิดในการคุ้มครองผู้กล่าวหาหรือผู้ถูกกล่าวหาซึ่งเป็นคู่พิพาทสามารถทำได้  5) การเป็นอนุญาโตตุลาการต้องมีความเป็นอิสระและเป็นกลางในการพิจารณาคดีเช่นเดียวกับผู้พิพากษา 6) การปฏิบัติหน้าที่อนุญาโตตุลาการในการพิจารณาชี้ขาด คู่พิพาทสามารถปฏิบัติตามคำชี้ขาดหรือผูกพันด้วยกฎหมายได้ในบางกรณี