การพัฒนารูปแบบการยุติข้อพิพาทแบบมีส่วนร่วม: กรณีศึกษา องค์การบริหารส่วนตำบลพลับพลาไชย อำเภออู่ทอง จังหวัดสุพรรณบุรี

บทคัดย่อ

การวิจัยเรื่อง “การพัฒนารูปแบบการยุติข้อพิพาทแบบมีส่วนร่วม: กรณีศึกษาองค์การบริหารส่วนตำบล พลับพลาไชย อำเภออู่ทอง จังหวัดสุพรรณบุรี” มีวัตถุประสงค์ 1. เพื่อศึกษาปัญหา อุปสรรค และข้อเสนอการบริหารจัดการยุติข้อพิพาทแบบมีส่วนร่วมในพื้นที่องค์การบริหารส่วนตำบลพลับพลาไชย อำเภออู่ทอง จังหวัดสุพรรณบุรี   2. เพื่อวิเคราะห์และสังเคราะห์รูปแบบการบริหารจัดการยุติข้อพิพาทแบบมีส่วนร่วมในพื้นที่องค์การบริหารส่วนตำบล     พลับพลาไชย อำเภออู่ทอง จังหวัดสุพรรณบุรี

              โดยการวิจัยนี้เป็นการวิจัยเชิงคุณภาพ ซึ่งกลุ่มตัวอย่างที่ใช้ในการวิจัยนี้ คือ ผู้นำชุมชน นายกองค์การบริหารส่วนตำบล ปลัดองค์การบริหารส่วนตำบล รองปลัดองค์การบริหารส่วนตำบล กำนัน ผู้ใหญ่บ้าน เจ้าพนักงานฝ่ายปกครองที่มีหน้าที่เกี่ยวข้องโดยตรง และผู้ที่มีข้อพิพาท จำนวน 10 คน เครื่องมือในการเก็บรวบรวมข้อมูล ได้แก่ แบบสัมภาษณ์และการสนทนากลุ่ม จำนวน 2 ครั้ง ผลการวิจัยพบว่า

              การบริหารจัดการยุติข้อพิพาทแบบมีส่วนร่วม ต้องตั้งเป็นรูปแบบคณะกรรมการ อันเกิดจากบุคคลหลายฝ่าย เช่น กรรมการหมู่บ้าน เจ้าหน้าที่ที่เกี่ยวข้องกับข้อพาท และคู่กรณีพิพาท โดยบุคคลภายนอกที่มาดำเนินการไกล่เกลี่ย  ข้อพิพาท ต้องเป็นบุคคลที่มีความรู้ในเรื่องที่พิพาทที่จะสามารถช่วยตัดสินกับปัญหาที่เกิดขึ้นได้ ซึ่งพบปัญหาและอุปสรรค  ในการปฏิบัติงานของเจ้าหน้าที่ที่มีส่วนเกี่ยวข้องกับการยุติข้อพิพาท การสมานฉันท์ หรือการไกล่เกลี่ยข้อพิพาทในชุมชน พบปัญหาต่าง ๆ แบ่งออกเป็น 3 ด้าน ได้แก่ 1) ปัญหาด้านการปฏิบัติงาน พบว่า บุคลากรที่ดำเนินการไกล่เกลี่ยข้อพิพาทมีความเอนเอียง ไม่เป็นกลาง คู่กรณีจึงไม่เคารพต่อผลการตัดสิน 2) ปัญหาด้านบุคลากร พบว่า       ขาดแคลนบุคลากรที่มีความรู้ด้านกฎหมาย และบุคลากรที่ปฏิบัติงานขาดองค์ความรู้และประสบการณ์ 3) ปัญหาด้านงบประมาณและทรัพยากร พบว่า งบประมาณที่ได้รับจัดสรรมีน้อย และการเบิกจ่ายตามระเบียบของทางราชการมีความยุ่งยาก โดยแนวทางในการสร้างการบริหารจัดการยุติข้อพิพาทแบบมีส่วนร่วมให้มีประสิทธิภาพและได้ประสิทธิผลดีมากยิ่งขึ้นต้องประกอบไปด้วย การสร้างองค์ความรู้ด้านการไกล่เกลี่ยข้อพิพาทให้บุคลากร และสร้างองค์ความรู้ในกฎหมายพื้นฐานแก่คนในชุมชน