มาตรการทางกฎหมายในการนำเสนอข่าวที่เกี่ยวข้องกับกระบวนการยุติธรรม

บทคัดย่อ

ในสภาวการณ์ของสังคมตั้งแต่อดีตจนถึงปัจจุบันการนำเสนอข่าวสารเกี่ยวกับกระบวนการยุติธรรมมีความสำคัญในการสร้างความเข้าใจแก่สาธารณชนและเสริมสร้างความโปร่งใสในกระบวนการพิจารณาคดี แต่การนำเสนอข่าวในบางกรณีอาจก่อให้เกิดผลกระทบต่อสิทธิเสรีภาพของบุคคลที่ตกเป็นข่าวและยังอยู่ในกระบวนการยุติธรรม เช่น ผู้ต้องหา จำเลย หรือพยาน รวมทั้งเจ้าหน้าที่ของรัฐในกระบวนการยุติธรรม ซึ่งนำไปสู่การละเมิดสิทธิของบุคคล และกระทบต่อความน่าเชื่อถือในกระบวนการยุติธรรม บทความฉบับนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษามาตรการทางกฎหมายที่ใช้ควบคุมการนำเสนอข่าว ซึ่งเป็นการปะทะกันระหว่างเสรีภาพสื่อกับการคุ้มครองสิทธิส่วนบุคคลผู้ถูกกระทบสิทธิจากการนำเสนอข่าวที่เกี่ยวข้องกับกระบวนการยุติธรรมในประเทศไทย โดยเปรียบเทียบกับหลักกฎหมายระหว่างประเทศ รวมถึงข้อเสนอแนะแนวทางในการพัฒนาและปรับปรุงกฎหมายที่เกี่ยวข้อง จากผลการศึกษาแสดงให้เห็นว่า กฎหมายไทยมีบทบัญญัติที่เกี่ยวข้องกับการนำเสนอข่าวในกระบวนการยุติธรรมอยู่ในหลายฉบับ ตั้งแต่รัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทยพุทธศักราช 2560 ประมวลกฎหมายวิธีพิจารณาความอาญา พระราชบัญญัติคุ้มครองพยานในคดีอาญา พ.ศ. 2546 พระราชบัญญัติการพิมพ์ พ.ศ. 2550 พระราชบัญญัติประกอบกิจการกระจายเสียงและกิจการโทรทัศน์ พ.ศ. 2551 และแนวทางการปฏิบัติขององค์กรวิชาชีพสื่อมวลชน จึงพบว่า ยังขาดความชัดเจนในเชิงบังคับใช้และไม่มีบทบัญญัติที่เฉพาะเจาะจงในการคุ้มครองสิทธิของบุคคลในคดีอย่างเป็นระบบ เมื่อเทียบกับหลักการของกฎหมายระหว่างประเทศ ตามกติการะหว่างประเทศว่าด้วยสิทธิพลเมืองและสิทธิทางการเมือง (ICCPR) ซึ่งกำหนดให้รัฐภาคีต้องรับรองสิทธิของบุคคลในการได้รับการพิจารณาคดีอย่างเป็นธรรม (fair trial) ควบคู่กับเสรีภาพในการแสดงความคิดเห็นของสื่อ โดยข้อเสนอแนะของบทความนี้คือ ควรมีการจัดทำกฎหมายเฉพาะในการกำกับการนำเสนอข่าวสารเกี่ยวกับกระบวนการยุติธรรมที่คำนึงถึงดุลยภาพระหว่างเสรีภาพของสื่อและสิทธิมนุษยชนของบุคคลในคดี ตลอดจนส่งเสริมบทบาทขององค์กรวิชาชีพสื่อในการควบคุมจริยธรรมการรายงานข่าวให้เป็นไปตามมาตรฐานสากล