การเคลื่อนไหวของภาคประชาชนเพื่อสร้างบทบาทในการ อนุรักษ์ฟื้นฟูป่าภูถ้ำ ภูกระแต อำเภอแวงน้อย จังหวัดขอนแก่น

บทคัดย่อ

           การวิจัยครั้งนี้ มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษา (1) ปัจจัยที่นำไปสู่การเคลื่อนไหวของภาคประชาชนเพื่อสร้างบทบาทในการอนุรักษ์ฟื้นฟูป่าภูถ้ำ ภูกระแต  อำเภอแวงน้อย  จังหวัดขอนแก่น (2) แนวการเคลื่อนไหวของภาคประชาชนเพื่อสร้างบทบาทในการอนุรักษ์ฟื้นฟูป่าภูถ้ำ ภูกระแต  อำเภอแวงน้อย  จังหวัดขอนแก่น (3) ผลกระทบจากการเคลื่อนไหวของภาคประชาชนเพื่อสร้างบทบาทในการอนุรักษ์ฟื้นฟูป่าภูถ้ำ ภูกระแต  อำเภอแวงน้อย  จังหวัดขอนแก่นเป็นการวิจัยเชิงคุณภาพ( Qualitative Research) โดยการสำรวจเอกสารและการสัมภาษณ์แบบเจาะลึก จากกลุ่มผู้ให้ข้อมูล จำนวน 3 กลุ่ม จำนวน 30 คน ประกอบด้วย 1) ประชาชนกลุ่มแกนนำและประชาชนกลุ่มสมาชิกเครือข่ายชุมชนอนุรักษ์และฟื้นฟูป่าภูถ้ำภูกระแต  จำนวน  10  คน 2) กลุ่มข้าราชการและเจ้าหน้าที่ที่เกี่ยวข้อง  ได้แก่  ข้าราชการผู้บริหารองค์กรในพื้นที่ เจ้าหน้าที่ที่เกี่ยวข้องกับป่าไม้  เจ้าหน้าที่องค์การบริหารส่วนตำบล  กำนัน  ผู้ใหญ่บ้าน จำนวน 10 คน และ 3) กลุ่มนักวิชาการ สื่อมวลชน  เจ้าหน้าที่องค์การพัฒนาเอกชน และประชาชนทั่วไป จำนวน 10 คน เครื่องมือที่ใช้เป็นแบบสัมภาษณ์  วิเคราะห์ข้อมูลโดยการวิเคราะห์เนื้อหาและบรรยายเชิงพรรณนา

           ผลการวิจัยพบว่า 1) ปัจจัยที่นำไปสู่การเคลื่อนของภาคประชาชน มีสองปัจจัยประกอบด้วย  ปัจจัยภายนอกชุมชน  คือ การเมืองแบบรวมศูนย์อำนาจไว้ที่ส่วนกลาง ยุทธศาสตร์การพัฒนาประเทศ และปัจจัยภายในชุมชน  คือ การมีวัฒนธรรมชุมชนที่เข้มแข็ง มีการสร้างเครือข่ายในชุมชนอย่างมีประสิทธิภาพ สมาชิกของเครือข่ายชุมชนที่มีจิตสำนึกทางสังคมเพื่อการอนุรักษ์  มีผู้นำเครือข่ายที่มีความสามารถในการกระตุ้นและผลักดันเครือข่าย 2) แนวทางการเคลื่อนไหวของกลุ่มประชาชน พบว่า มีแนวทางที่หลากหลายได้แก่ มีการขยายพื้นที่ทางสังคมเพื่อสร้างแนวร่วม มีการรวมกลุ่มผนึกกำลังขยายเครือข่าย การเดินขบวน การใช้วิธีการดื้อแพ่งและการอบรมอาสาสมัครพิทักษ์ป่า และ 3) ผลกระทบจากการเคลื่อนไหวของกลุ่มประชาชน คือ ประชาชนกลุ่มเครือข่ายมีความเข้มแข็ง มีอำนาจการต่อรองกับรัฐ  จนสามารถจัดระเบียบการใช้ประโยชน์จากป่าได้อย่างสมบูรณ์ สามารถสร้างความเข้มแข็งให้กับสมาชิกภายในกลุ่ม เป็นระบบเครือข่ายที่ได้รับการยอมรับจากภาครัฐและหน่วยงานทางสังคมต่าง ๆ  จนได้รับการช่วยเหลือและสนับสนุนงบประมาณบริหารโครงการ