รูปแบบการสร้างเครือข่ายลักษณะขบวนการทางสังคมและทุนทางสังคม เพื่อการพัฒนาประชาธิปไตย ในจังหวัดมหาสารคาม

บทคัดย่อ

การวิจัยครั้งนี้มีวัตถุประสงค์ 1) เพื่อศึกษาลักษณะขบวนการทางสังคมและทุนทางสังคมที่เป็นการพัฒนาประชาธิปไตยในจังหวัดมหาสารคาม 2) เพื่อศึกษาลักษณะขบวนการทางสังคมและทุนทางสังคมมีความสัมพันธ์และส่งผลต่อการพัฒนาประชาธิปไตยในจังหวัดมหาสารคาม 3) เพื่อเสนอรูปแบบการสร้างเครือข่ายขบวนการทางสังคมในการพัฒนาประชาธิปไตยในจังหวัดมหาสารคาม กลุ่มตัวอย่างในการวิจัย คือ สมาชิกกลุ่ม องค์กรในชุมชน จาก 4 ชุมชน จำนวน 210 คน ผู้ให้ข้อมูลหลักในการวิจัยเชิงคุณภาพเป็นผู้นำชุมชนและสมาชิกกลุ่ม องค์กรชุมชนที่มีประสบการณ์ทำกิจกรรมชุมชนหรือผู้ทำหน้าที่เกี่ยวกับโครงการ กิจกรรมประชาสังคมชุมชน จำนวน 4 คน เครื่องมือที่ใช้ในการวิจัย ได้แก่ แบสอบถามและแบบสัมภาษณ์กึ่งโครงสร้าง สถิติการวิเคราะห์ข้อมูล ได้แก่ ค่าเฉลี่ยและส่วนเบี่ยงเบนมาตรฐาน ส่วนการวิเคราะห์ข้อมูลการวิจัยเชิงคุณภาพใช้แบบอุปนัยแล้วจำแนกและจัดกลุ่มข้อมูลตามวัตถุประสงค์การวิจัยและนำเสนอผลการวิเคราะห์ข้อมูลเชิงพรรณนาหาข้อค้นพบ

ผลการวิจัยพบว่า 1. ลักษณะขบวนการประชาสังคมในชุมชนมีลักษณะเด่นในด้านเครือข่ายและด้านการมาอยู่รวมกันในพื้นที่ ส่วนที่มีลักษณะด้อย ได้แก่ การปฏิสัมพันธ์ระหว่างกันกับด้านกลุ่ม องค์กรกิจกรรม จากการรวมกันเป็นกลุ่มกิจกรรมดำเนินงานด้วยทุนทางสังคมและมี เครือข่ายเพื่อทำกิจกรรมตามวัตถุประสงค์เป็นสำคัญโดยมีความสัมพันธ์กันตามข้อผูกมัดด้วยกฎเกณฑ์ของกลุ่มหรือองค์กรที่ตนเป็นสมาชิกอยู่เพื่อจะได้มีคุณภาพชีวิตที่ดี และทุนทางสังคม มีจุดเด่นที่ด้านทุนทางกายภาพ ด้านทุนมนุษย์และด้านทุนทางวัฒนธรรมและมีจุดด้อย อยู่ที่ด้านทุนสังคมและด้านทุนทางธรรมชาติ 2. ลักษณะขบวนการประชาสังคม ทุนทางสังคม และการพัฒนาประชาธิปไตยมีความสัมพันธ์ไปในทิศทางเดียวกันที่ส่งผลต่อการพัฒนาประชาธิปไตยในจังหวัดมหาสารคาม กล่าวคือ การเคลื่อนไหวของกลุ่มกิจกรรมในชุมชนตามรูปแบบที่เป็นอยู่นี้ได้รับแรงหนุนจากฐานทุนทางสังคมและได้รับความร่วมมือจากหลายภาคส่วน เช่น ส่วนราชการ องค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น และภาคเอกชน  เนื่องจากเป็นรูปแบบประชาสังคมที่ไม่มีความขัดแย้งกับภาคราชการ  3. รูปแบบการสร้างเครือข่ายขบวนการทางสังคมเพื่อพัฒนาประชาธิปไตยประกอบด้วยสองแนวทางการพัฒนาคือ 1) แนวทางการพัฒนาจุดเด่น ประกอบด้วย เครือข่าย การมาอยู่รวมกันในพื้นที่และ ด้านทุนมนุษย์ ทุนทางกายภาพ และทุนทางวัฒนธรรม 2) แนวทางการพัฒนาจุดด้อย ประกอบด้วย ทุนทางกายภาพ ทุนทางวัฒนธรรม ทุนทางธรรมชาติ การปฏิสัมพันธ์ระหว่างกันและด้านกลุ่ม องค์กรกิจกรรม