ศิลปะบนหน้าบันโบสถ์ ในอำเภอไชยา จังหวัดสุราษฎร์ธานี
Article Sidebar
Main Article Content
บทคัดย่อ
งานวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์ 1) เพื่อศึกษาศิลปะบนหน้าบันอุโบสถ หรือวิหาร ของวัดในอำเภอไชยา จังหวัดสุราษฎร์ธานีในเชิงศิลปะ อันได้แก่ เนื้อหา ลวดลาย และวัสดุ และ 2) เพื่อศึกษาแง่มุมทางศาสนา อิทธิพลจากยุคสมัยที่ปรากฏบนศิลปะหน้าบันวัด ในอำเภอไชยา จังหวัดสุราษฎร์ธานี โดยมีการกำหนดพื้นที่ในการวิจัยคือ วัดจำนวน 12 วัดด้วยวิธีการคัดเลือกจากสภาพความสมบูรณ์ของหน้าบัน ศึกษาเอกสารงานวิจัยที่เกี่ยวข้อง และลงเก็บข้อมูลวิจัยด้วยเครื่องมือแบบบันทึกการสังเกต การสัมภาษณ์ การถ่ายภาพ และการวิเคราะห์ข้อมูล สรุปผลงานวิจัยตามวัตถุประสงค์ ผลการวิจัย พบว่าเนื้อหาที่ปรากฏบนหน้าบันพระอุโบสถมากที่สุดเป็นเนื้อหาเกี่ยวกับรูปเคารพทาง ศาสนาพราหมณ์ และศาสนาพุทธ ซึ่งประกอบไปด้วย พระนารายณ์ เทพนม และรูปเคารพทางศาสนาพุทธ ซึ่งประกอบไปด้วย ธรรมจักร รูปพระพุทธรูป โดยธรรมจักรจะปรากฏบนหน้าบันมากที่สุด รองลงมาคือ เนื้อหาเกี่ยวกับธรรมชาติ ซึ่งประกอบไปด้วย ลายดอกพุดตาน และลวดลายที่ถูกใช้ประดับภาพประธานมากที่สุด คือ ลายก้านขด อันประกอบไปด้วย ลายก้านขดออกช่อหางโต ช่อเทพพนม ช่อกนก ลวดลายที่เข้ามาประกอบหน้าบัน รองลงจากลายก้านขดเป็นลายเครือเถาดอกพุดตาน ลายพุ่มข้าวบิณฑ์ ลายพันธุ์พฤกษา ลายดอกบัว วัสดุที่ถูกใช้ประกอบสร้างหน้าบันเป็นลายปูนปั้นทั้งในส่วนของการลงรักปิดทอง ระบายสี ประดับกระจกสี จะมีปรากฏมากที่สุด และรองลงมาคือ ในส่วนของหน้าบันที่เป็นงานจำหลักไม้ มีการประดับตกแต่งด้วยการลงรักปิดทอง การประดับกระจกและการระบายสีด้วย และยังพบหน้าบันที่ประดับด้วยดินเผากระเบื้องเคลือบ แสดงให้เห็นว่า สิ่งที่ปรากฏบนหน้าบันโบสถ์สะท้อนแง่มุมในเรื่องราวของคติความเชื่อทางศาสนา ทั้งพุทธและพราหมณ์ รวมทั้งเรื่องค่านิยมของการออกแบบสถาปัตยกรรม ซึ่งมีการปรับเปลี่ยนรูปแบบตามกาลเวลา ตามยุคสมัย สถาปัตยกรรมวัดวาอารามส่วนใหญ่จะเป็นแบบประเพณีนิยม ได้แก่ หลังคาที่มุงกระเบื้องประกอบไปด้วย ช่อ ฟ้า ใบระกา หางหงส์ และหน้าบันยังคงเป็นเครื่องไม้แกะสลัก ลายปูนปั้น หรือประดับกระจก ลวดลายหน้าบันสะท้อนให้เห็นถึงความสัมพันธ์ของคนในชุมชนสิ่งแวดล้อม ค่านิยม ความเชื่อของคนในชุมชนที่รวมอยู่ในสถาปัตยกรรมภายใต้รูปลักษณ์ขององค์ประกอบในแต่ละส่วนนั้น ๆ โดยเฉพาะลวดลายหน้าบันโบสถ์ ซึ่งถือว่า สำคัญที่สุด มีความร่วมยุคร่วมสมัยกันในแต่ละช่วงเวลาทางประวัติศาสตร์และอิทธิพลที่ส่งผลมาถึง
Downloads
Article Details
บทความที่ได้รับการตีพิมพ์ลิขสิทธิ์เป็นของวารสารครุศาสตร์ มหาวิทยาลัยราชภัฏบุรีรัมย์ อนุญาตให้เผยแพร่เพื่อการศึกษาและวิจัย ในวงการวิชาการ ไม่อนุญาตการใช้ประโยชน์เพื่อการแสวงหากำไร
ข้อความที่ปรากฏในบทความเป็นความคิดเห็นส่วนตัวของผู้แต่ง ซึ่งวารสารครุศาสตร์ มหาวิทยาลัยราชภัฏบุรีรัมย์ ได้ประเมินคุณภาพตามหลักวิชาการ ผลกระทบอันเกิดจากความคิดเห็นของผู้แต่งเป็นความรับผิดชอบของผู้แต่งเอง
เอกสารอ้างอิง
จุมพล เพิ่มแสงสุวรรณ. (2545). อุโบสถและพระวิหารที่ได้รับอิทธิพลตะวันตกสมัยอยุธยาตอนปลาย (พ.ศ. 2199-2310). กรุงเทพฯ: บัณฑิตวิทยาลัย มหาวิทยาลัย ศิลปากร.
จิรวัฒน์ พิระสันต์. (2543). ประติมากรรมตกแต่งหน้าบันอุโบสถ ในเขตภาคเหนือตอนล่าง (กรณีศึกษา จังหวัดพิษณุโลก). พิษณุโลก: มหาวิทยาลัยนเรศวร.
น. ณ ปากน้ำ. (2532). ลายปูนปั้น มัณฑนศิลป์อันเลิศแห่งสยาม. กรุงเทพฯ: ด่านสุทธาการพิมพ์.
บรรจง วงศ์วิเชียร. (2537). การศึกษาลวดลายอุโบสถในจังหวัดสงขลา (ระหว่าง พ.ศ. 2325-พ.ศ. 2475). สงขลา: บัณฑิตวิทยาลัย มหาวิทยาลัยศรีนครินทร์วิโรฒ ภาคใต้.
ประทุม ชุ่มเพ็งพันธุ์. (2519). ไชยา-สุราษฎร์ธานี. กรุงเทพฯ: กรุงสยามการพิมพ์.
เพลงเมธา ขาวหนูนา. (2558). เมืองโบราณไชยาในสมัยอยุธยา. Veridian E-Journal, 8(3), 28-40.
พงศ์ชาติ อินทชุ่ม. (2548). การศึกษาวิเคราะห์ศิลปะบนใบเสมาของวัด ในบริเวณแหล่งชุมชนโบราณพื้นที่อำเภอไชยา จังหวัดสุราษฎร์ธานี. กรุงเทพฯ: มหาวิทยาลัยศรีนครินทรวิโรฒ ประสานมิตร.
วรลัญจน์ บุญยสุรัตน์. (2535). การศึกษาหน้าบันวิหารล้านนาในจังหวัดเชียงใหม่. กรุงเทพฯ: บัณฑิตวิทยาลัย มหาวิทยาลัยศิลปากร.
วิเชียร นวนมุสิก. (2548). การศึกษาลวดลายหน้าบันพระอุโบสถและพระวิหารในเขตของพระอารามหลวงเขตกรุงเทพมหานคร. กรุงเทพฯ: มหาวิทยาลัยศรีนครินทรวิโรฒ ประสานมิตร
