จากปรากฎการณ์ 112 ริกเตอร์ถึงข้อเสนอทะลุเพดาน: ผลสะเทือนทางการเมืองจากการรื้อฟื้นอุดมการณ์ของคณะราษฎรเพื่อต่อต้านการครองอำนาจนำของระบอบตุลาการภิวัฒน์หลัง พ.ศ. 2549

บทคัดย่อ

บทความนี้มุ่งนำเสนอบทวิเคราะห์ด้านปฏิสัมพันธ์ทางการเมืองระหว่างระบอบตุลาการภิวัฒน์ในฐานะผู้สร้างการครองอำนาจนำ (hegemony) และกลุ่มการเมืองอัตลักษณ์ที่ยึดโยงกันผ่านอุดมการณ์ของคณะราษฎรในฐานะผู้ท้าทาย (Counter hegemony) โดยเริ่มจากการตั้งคำถามต่อการลุกฮือของขบวนการทางสังคมใน พ.ศ. 2563 ที่มุ่งรื้อถอนอำนาจในเชิงโครงสร้างจาก “ข้อเสนอทะลุเพดาน” ซึ่งปรากฎร่องรอยความเชื่อมโยงบางประการกับการเคลื่อนไหวของคณะนิติราษฎร์และกลุ่มเครือข่ายในประเด็นการเสนอแก้ไขกฎหมายอาญามาตรา 112 อันมาพร้อมกระแสการรื้อฟื้นอุดมคติแห่งการปฏิวัติสยามของ “คณะราษฎร 2475” ตั้งแต่ พ.ศ. 2549 ทั้งยังเป็นการชี้ว่ากลุ่มพลังทั้งสองต่างมีที่มาในการต่อต้านการใช้อำนาจรัฐในลักษณะเดียวกันที่เรียกว่า “ระบอบตุลาการภิวัฒน์”

ทั้งนี้ การครองอำนาจนำของระบอบตุลาการภิวัฒน์ที่เกิดขึ้นในช่วง พ.ศ. 2549 นั้นกลับมิได้เกิดขึ้นในจากวาทกรรม (discourse) หรืองานวิชาการกระแสหลักที่สร้างขึ้นเท่านั้น แต่ค่อยๆ ถูกประกอบสร้างขึ้นอย่างจงใจ โดยเป็นผลจากความร่วมมือของกลุ่มพลังทางการเมืองอันหลากหลายที่ใช้ตุลาการภิวัฒน์เป็นเครื่องมือเพื่อรักษาอำนาจนำทางการเมือง และเมื่อลงหลักปักฐานหลังการรัฐประหาร พ.ศ. 2549 ได้สำเร็จ จึงถูกท้าทายโดยกลุ่มพลังจากคณะนิติราษฎร์และเครือข่าย ที่แม้ว่าข้อเสนอของพวกเขาจะไม่ได้รับการตอบรับในบริบทเริ่มต้น แต่เครือข่ายบางส่วนได้แปรเปลี่ยนเป็นพรรคอนาคตใหม่ที่ส่งผลสะเทือนทางการเมืองในหลายกรณี เช่น การทำให้ประเด็นกฎหมายอาญามาตรา 112 เข้าสู่พื้นที่สาธารณะ (sensitizing impact) แม้ส่วนหนึ่งร่องรอยทางความคิดของพวกเขาจะถูกขับเคลื่อนต่อโดยขบวนการทางสังคมใน พ.ศ. 2563 หลังจากพรรคอนาคตใหม่ถูกยุบ แต่จะเห็นได้ว่าผลสะเทือนที่เกิดขึ้นในเชิงลบอย่างสำคัญคือ การทำให้กฎหมายอาญามาตรา 112 เข้าสู่พื้นที่สาธารณะกลับไม่ทำให้การใช้ข้อกฎหมายดังกล่าวลดน้อยลง เช่นเดียวกับระบอบตุลาการภิวัฒน์ยังคงมีทีท่าว่าจะเกิดขึ้นได้เสมอ