กฎหมายปฏิรูปที่ดินเพื่อเกษตรกรรมกับข้อท้าทายที่เปลี่ยนไป

บทคัดย่อ

       พระราชบัญญัติการปฏิรูปที่ดินเพื่อเกษตรกรรม พ.ศ. 2518 ของไทยนั้นบัญญัติขึ้นมาเพื่อจัดที่ดินให้แก่เกษตรกรที่ไม่มีที่ดินทำกิน อีกทั้งยังเป็นการสร้างความเป็นธรรมในการถือครองที่ดินให้แก่เกษตรกร แต่ปรากฏว่าหลังจากที่เกษตรกรที่ได้รับการจัดที่ดิน กลับเกิดปรากฏการณ์ "การสูญเสียที่ดิน" ของเกษตรกร ทั้งในรูปแบบการขายที่ดินให้กับเอกชนรายอื่น แม้ว่าการขายที่ดินดังกล่าวจะต้องห้ามตามมาตรา 39 ของพระราชบัญญัติการปฏิรูปที่ดินเพื่อเกษตรกรรมก็ตาม ทำให้เกษตรกรหลายรายกลับไปอยู่ในสถานะของการเป็นผู้ไร้ที่ดินทำกินอีกครั้ง ปัญหาในการกระจายการถือครองที่ดิน และปัญหาเรื่องการจัดที่ดินทำกินให้แก่เกษตรกรจึงกลายเป็นวัฒจักรที่ต้องแก้ไขต่อไป สิ่งหนึ่งที่เราไม่สามารถปฏิเสธได้คือ บริบททางเศรษฐกิจของโลกที่เปลี่ยนแปลงไปมีผลอย่างมากต่อวิถีชีวิตดั้งเดิมของเกษตรกร จากการเกษตรเพื่อยังชีพไปสู่อุตสาหกรรมการเกษตร ทำให้การแข่งขันทางด้านการผลิตทางเกษตรกรรมมีความเข้มข้นขึ้น และเกษตรกรจึงต้องพึ่งพิงต่อกลไกการตลาดมากขึ้น แต่ปรากฏว่ากฎหมายและมาตรการที่เกี่ยวข้องต่างๆ ไม่เปลี่ยนแปลงตามบริบทของเศรษฐกิจและสังคมที่เปลี่ยนแปลงไป ดังนั้นการศึกษาแนวคิดการพัฒนาและการทำความเข้าใจเรื่องผลกระทบจากความเปลี่ยนแปลงของระบบเศรษฐกิจ จึงเป็นปัจจัยสำคัญในการทบทวนกฎหมายและมาตรการทางกฎหมายที่เกี่ยวข้อง เพื่อสร้างความสอดคล้องระหว่างกฎหมายกับกลไกทางเศรษฐกิจและสังคมที่เปลี่ยนแปลงไป

คำสำคัญ : การปฏิรูปที่ดิน; เกษตรกรรม; กฎหมาย; ข้อท้าทาย; ประเทศไทย

       The Agrarian Land Reform Law of Thailand has been enacted to allocate land for landless farmers and expect that farmer can possess and utilize such land for agricultural purpose as the concept to eradicate the unbalance of land possession. In fact, many of farmers lost their land after the period of such law has enforced. Some of them sell or transfer the land to another person such as private or even business sector even it is prohibited by law. The land losing farmers becomes the landless again. Even the attempting of Thai government to distribute the land possession was operate for long time but the land possession problem still unsolvable. Definitely, the changing of economic context turn the traditional farmer's life to the industrial drop farming. The higher cost of investment for the mass product is needed while the life of farmers have to rely on market mechanism. The prospect of distributing land in land reform and their related measures may not enough for the changing of social and economic context. The determining of development and the understanding of capitalism might be the key factor to revise the law in order to adjust the law and legal measure to harmonize with the changing social mechanism.

Key words: land reform; agrarian; law; challenges; Thailand