บทวิพากษ์: ตัวแบบสถาบันและมุมมองจากบนสู่ล่างของนโยบายสาธารณะ

บทคัดย่อ

ตัวแบบสถาบันและมุมมองจากบนสู่ล่างของนโยบายสาธารณะได้รับความสนใจจากบรรดานักวิชาการตั้งแต่อดีตจนถึงปัจจุบัน จนกระทั่งถูกนำมาวิจัยและศึกษาอย่างแพร่หลาย หนังสือหรือตำราที่ปรากฏในเมืองไทยส่วนใหญ่นิยมนำตัวแบบและมุมมองดังกล่าวมาอธิบายปรากฏการณ์นโยบาย เพื่อให้เกิดความเข้าใจต่อนโยบาย แต่ขาดการตระหนักถึงรายละเอียดเชิงลึกของตัวแบบและมุมมองการอธิบายปรากฏการณ์นโยบายสาธารณะ บทความนี้จึงมีวัตถุประสงค์ในการวิพากษ์ตัวแบบสถาบันและมุมมองนโยบายสาธารณะจากบนสู่ล่าง โดยมีเป้าหมายเพื่อให้เกิดความเข้าใจอย่างลึกซึ้ง และชี้ให้เห็นลักษณะของตัวแบบ ตลอดจนมุมมองต่อการอธิบายนโยบายสาธารณะในมิติต่าง ๆ

จากการศึกษาพบว่า ตัวแบบสถาบันและมุมมองนโยบายสาธารณะจากบนสู่ล่างมีข้อควรพิจารณาบางประการในการอธิบายปรากฏการณ์นโยบายสาธารณะ เช่น ตัวแบบสถาบันเป็นตัวแบบที่ไม่สามารถอธิบายการนิยามหรือนับความเป็นสถาบันได้อย่างชัดเจน จนกระทั่งถูกมองว่าเป็นตัวแบบที่มีลักษณะอุดมคติและอธิบายประเด็นนโยบายสาธารณะทุกประเด็นอย่างไร้ขอบเขต เช่นเดียวกับมุมมองนโยบายสาธารณะจากบนสู่ล่างที่ถูกมองว่า เป็นตัวแบบที่ขาดหลักประกันนโยบายสาธารณะ จากการเน้นการขับเคลื่อนนโยบายสาธารณะโดยฝ่ายบริหารและนิติบัญญัติผ่านกระบวนการการเลือกตั้งเป็นหลัก ซึ่งการทำความเข้าใจตัวแบบสถาบันและมุมมองนโยบายสาธารณะจากบนสู่ล่างอย่างลึกซึ้งย่อมเป็นประโยชน์ต่อการนำไปประยุกต์ใช้ในอนาคต