การปรับตัวสู่ระบบราชการและการเกิดขึ้นของคนรุ่นใหม่ในภาคอีสาน ก่อน พ.ศ. 2475

บทคัดย่อ

บทความนี้มีจุดประสงค์พิจารณาการปรับตัวสู่ระบบราชการของกลุ่มผู้ปกครองเดิมในภาคอีสานก่อน พ.ศ. 2475 ว่ามีลักษณะอย่างไร และผลที่เกิดขึ้นนั้นได้ส่งผลต่อการเกิดคนรุ่นใหม่ในภาคอีสานอย่างไร ตลอดจนแนวความคิดสำคัญของคนรุ่นใหม่ซึ่งเป็นพลังทางสังคมใหม่ในภาคอีสาน

ผลการศึกษาพบว่า ภายใต้การปกครองของรัฐสมบูรณาญาสิทธิราชย์ “ระบบราชการ” ถือเป็นหัวใจสำคัญที่ทำให้การขับเคลื่อนของรัฐสามารถดำเนินไปได้อย่างมีประสิทธิภาพ ภาวะเช่นนี้ได้สร้างแรงดึงดูดให้ประชาชนส่วนหนึ่งในภาคอีสานปรับตัวเข้าไปมีส่วนร่วมในฐานะ “ข้าราชการ” ขณะที่กลุ่มผู้ปกครองเดิม อาศัยความสัมพันธ์ส่วนตัวช่วยอุปถัมภ์หรือการมีชาติวุฒิที่ดีเป็นใบเบิกทาง ซึ่งคนเหล่านี้ส่วนใหญ่เป็นข้าราชการระดับสูงที่มีตำแหน่งหน้าที่ทางการปกครอง คนรุ่นใหม่ต่างต้องอาศัยการพากเพียรทางการศึกษาเป็นหนทางเกื้อหนุนเข้าสู่ระบบราชการ ซึ่งคนเหล่านี้เป็นข้าราชการระดับกลางและระดับล่าง พวกเขาจึงตระหนักในความสำคัญของการศึกษาและเชื่อมั่นในความรู้ความสามารถของตนเอง กอปรกับสำนึกพลเมืองที่ได้รับการปลูกฝังโดยรัฐ พวกเขาจึงมองตนเองและพี่น้องร่วมท้องถิ่นของตนในฐานะส่วนหนึ่งของรัฐสมบูรณาญาสิทธิราชย์ที่พึงได้รับการบำบัดทุกข์บำรุงสุขที่ดีจากรัฐบาล คนกลุ่มหลังนี้กลายเป็นพลังทางสังคมใหม่ที่เริ่มตั้งคำถามกับสภาพการณ์ต่าง ๆ ของท้องถิ่น รวมถึงการนำเสนอเรื่องราวปัญหาและแนวทางการพัฒนาภาคอีสานให้เป็นที่รับรู้ในวงกว้าง