การแก้ไขปัญหาความยากจนของเกษตรกรในภาคกลางตามหลักปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียง

บทคัดย่อ

การวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษา (1) บริบทหรือเงื่อนไขที่ก่อให้เกิดความยากจนของเกษตรกรในภาคกลาง (2) การแก้ไขปัญหาความยากจนโดยใช้เศรษฐกิจกระแสหลัก (3) การแก้ไขปัญหาความยากจนโดยใช้เศรษฐกิจกระแสทางเลือก และ (4) แนวทางในการแก้ไขปัญหาความยากจนของเกษตรกรตามปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียง วิธีดำเนินการวิจัย ใช้วิธีการวิจัยเชิงคุณภาพ แบบกรณีศึกษา โดยศึกษาจากเอกสาร แนวคิดทฤษฎี งานวิจัยที่เกี่ยวข้อง และการสัมภาษณ์เชิงลึก ผู้ให้ข้อมูลสำคัญ ได้แก่ ผู้นำชุมชน ปราชญ์ชาวบ้าน และเกษตรกร ซึ่งใช้วิธีสุ่มกลุ่มตัวอย่างโดยไม่ใช้ทฤษฎีความน่าจะเป็น ใช้วิธีการเลือกแบบเจาะจง จำนวนทั้งสิ้น 30 คน โดยทำการวิเคราะห์แบบอุปนัย ผลการวิจัยพบว่า (1) บริบทหรือเงื่อนไขที่ก่อให้เกิดความยากจนมี 3 ปัจจัย คือ การเกิดภัยพิบัติทางธรรมชาติ, ภูมิหลังทางสังคม และสภาพเศรษฐกิจทั้งในระดับปัจเจกบุคคลและชุมชน (2) การแก้ไขปัญหาความยากจนโดยใช้เศรษฐกิจกระแสหลักส่งผลต่อความยากจนของเกษตรกรในภาคกลางเป็นอย่างมาก ทำให้เกษตรกรเกิดความยากจนเพิ่มมากขึ้น (3) การแก้ไขปัญหาความยากจนโดยใช้เศรษฐกิจกระแสทางเลือกมี 4 ปัจจัย คือ การพัฒนาที่ต้องตอบสนองความต้องการของมนุษย์, การพัฒนาต่อยอดจากภูมิปัญญาท้องถิ่น, การพัฒนาที่มีลักษณะการพึ่งตนเองและการพึ่งพาแบบส่วนรวม และการพัฒนาที่คำนึงถึงผลกระทบและการอนุรักษ์สิ่งแวดล้อม และ (4) แนวทางในการแก้ไขปัญหาความยากจนของเกษตรกรตามปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียงในรูปแบบของหมู่บ้านเศรษฐกิจพอเพียง การดำเนินงานต้องเป็นไปในทิศทางเดียวกับนโยบายของรัฐ จะส่งผลให้สามารถแก้ไขปัญหาความยากจนได้อย่างยั่งยืน